دارویار ؛ درد شد تا درمان

اخبار مربوط به کمبود دارو در آغاز سال ۱۴۰۳ که برگرفته از اخبار رسانه‌های ایران و مشاهدات مردمی بوده‌اند، از این حکایت داشتند که برخی داروخانه‌ها به دلیل کمبود نقدینگی نشات گرفته از انباشت مطالبات‌شان از سازمان‌های بیمه‌گر و ناتوانی در پرداخت بدهی شرکت‌های پخش دارو به مرز ورشکستگی رسیده‌ و در سال جدید یعنی همین سالی که در آن به سر می‌بریم و به نیمه نزدیک می‌شود،  احتمالا این وضعیت تشدید خواهد شد؛ اتفاقی که رخ داد و مردم در ۱۴۰۳ هم برای تهیه دارو‌های‌شان از این داروخانه به آن داروخانه سرگردان شدند و علاوه بر استرس ناشی از سلامت جان بیمارانشان که عمدتا افراد سرطانی، بیماران صعب العلاج و خاص بوده و کودکان بسیاری هم در میانشان مشاهده می‌شده، اضطراب و تنش ناشی از نبود دارو را هم تحمل کرده‌اند.

یکی از طرح‌های که نه تنها مشکل دارو در ایران را در سه سال اخیر ریاست جمهوری حل نکرد که گرهی بر گره‌های آن افزود طرح دارویار بود. بر اساس این طرح، دارو تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد و بیمه وجه داروخانه و بیمارستان را پرداخت می‌کند تا به مرحله توزیع برسد. بیمه‌ها آنقدر بی‌پول هستند که شرکت‌های تولیدی از تولید امتناع می‌کنند و فقط و فقط باعث کمبود شده است. ارزان نگه داشتن دارو باعث کمبودهای شدید دارویی شده است.

اگر تندروها در اقتصاد سلامت قدرت بگیرند چه می‌شود؟

امروز نتایج انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری مشخص می‌شود و چنانچه تندرو‌ها در اقتصاد سلامت قدرت بگیرند، ارز وارداتی نظیر دولت سیزدهم، کمتر خواهد شد و به این ترتیب به گفته کارشناسان، تنگناهای زیادی در عرصه دارو ایجاد شده و عملا با کمبود جدی مواجه خواهیم شد. کمبودهایی که در حوزه‌هایی نظیر دارو غیر قابل جبران هستند.

یک کارشناس حوزه سلامت در این زمینه با اشاره به صحبت‌های سعید جلیلی، یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری با اشاره به توصیه و تأکید او به کمتر کردن ارز وارداتی، گفته: این صحبت به عنوان شعار قابل استفاده است، اما چه اتفاقی می‌افتد؟ عملاً سفره مردم را کوچک می‌کنیم. ما صرفاً نمی‌توانیم با این شعار پیش برویم، اما نتایج آن را درنظر بگیریم. در دولت  سیزدهم هم چنین اتفاقی افتاد و سعی کردند تنگنا‌ها را زیاد کنند. ما به شکلی با کمبود مواجه شدیم که در برخی از حوزه‌ها غیر قابل جبران است.

 شعار خودکفایی و تولید

نگین شایگان، درباره ادعای تمرکز تندرو‌ها بر تولید داخلی گفته است که تندرو‌ها مدعی استقلال و تولید هستند، اما ما نمی‌توانیم چنین کاری را انجام دهیم. این کارشناس اقتصاد سلامت، توضیح داده: زمانی که کلنگ کارخانه برکت را می‌زندند، عده زیادی از مردم به خاطر فقدان واکسن می‌مردند.

او افزوده: ما اگر ۸۰ درصد دارو‌ها را تولید می‌کنیم با قیمت‌گذاری دستوری آن را دچار چالش می‌کنیم. ما تولید آنتی‌بیوتیک را به علت عدم قیمت واقعی، از دست دادیم و ناچار به واردات شدیم، واردات هم ۳ برابر بهای داخلی تمام شد.

این کارشناس همچنین درباره احتمال قدرت گرفتن رادیکال‌ها در غرب و ایران هم به این نتیجه رسیده که ما احتمالاً یک دوره سخت دیگری با توجه به تغییرات آمریکا در پیش خواهیم داشت.

شایگان گفته: اگر این تغییر همراه با تندرو‌های داخلی شود، اتفاقات خوبی در اقتصاد نمی‌افتد. در دوره قبلی که ترامپ رئیس‌جمهور بود و اصلاح طلبان هم حضور داشتند، به مدتی حتی کوتاه ارسال وجه برای غذا و دارو هم بسته شد. جامعه جهانی آنقدر واکنش نشان داد که این دوره کوتاه برطرف شد. هرچند که او تصریح کرده، نگاه به شرق را رد نمی‌کند به این دلیل که به گفته او در تمامی زمان‌هایی که ارتباط منقطع با غرب داشتیم، ارتباط منقطع با شرق نداشتیم. نگاه به شرق نباید فراموش شود، چون تأمین بسیاری از کالا‌های ما حداقل در حوزه سلامت، از چین اتفاق می‌افتد. این مسأله امکان ناپذیر است که نقش چین را نادیده بگیریم.

با توجه به مشخص شدن رئیس‌جمهور در امروز فارع از اینکه نتیجه چه باشد و تندروها بر مسند ریاست جمهوری و وزرای تعیین شده بنشینند یا طرف مقابل، بنا به گفته یکی از کاندیداها و بحث‌های مربوط به دولت در سایه، نباید این نکته را از نظر دور داشت که علاوه بر وزرا و مقاماتی که ما می‌شناسیم، کسانی هم هستند که می‌توانند در سیاست‌های دارویی تاثیرات مخرب داشته باشند.

در پایان به گوشه‌ای از مشکلات از زبان یک تولیدکننده دارو اشاره می‌کنیم که گفت: «مردم در آغاز سال ۱۴۰۳برای تأمین داروهایشان از این داروخانه به آن داروخانه سرگردان  شدند و البته همین الان هم با همین وضع داروهایشان را تهیه می‌کنند».

بنا به اظهارات تولیدکنندگان: بعضی از داروخانه‌ها به دلیل کمبود نقدینگی ناشی از انباشت مطالبات‌شان از سازمان‌های بیمه‌گر و ناتوانی در پرداخت بدهی شرکت‌های پخش دارو به مرز ورشکستگی رسیده‌اند.

در حال حاضر، همچنان با مشکل قیمت‌گذاری دستوری دارو‌ها مواجهیم و در چنین شرایطی تولید دارو برای تولید کننده مقرون به‌صرفه نیست و در صورت تداوم این وضع امسال باید شاهد ورشکستگی تعدادی از شرکت‌های تولید کننده دارو هم باشیم.

امروز کارخانه‌های بزرگ تولید دارو همچنان با صددرصد ظرفیت مشغول به کارند، اما نکته مهم این است که حتی این کارخانه‌های بزرگ هم ناچار به تغییر روند تولید شده‌اند به این معنا که مثلا اگر یک کارخانه بزرگ ۳۰۰ قلم دارو تولید می‌کرده، وقتی با ضرردهی تولید ۵۰ قلم دارو مواجه شده، آن ۵۰ قلم را از فهرست تولیدش حذف کرده و همین حذف، به کمبود و نایاب شدن دارو در بازار منجر می‌شود.