پارادوکس تحریم و دیپلماسی

واشینگتن در این راستا دو راهبرد را دنبال می‌کند: یا ایران را به توقف دائمی برنامه هسته‌ای‌اش وادار کند، یا فاصله این کشور تا رسیدن به «گریز هسته‌ای» را افزایش دهد.

روایت‌سازی آمریکایی

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به سطحی از اورانیوم غنی‌شده دست یافته است که اگر بخواهد و اگر دکترین هسته‌ای و دفاعی‌اش تغییر کند، احتمالا خواهد توانست در فرصت کوتاهی از این قابلیت در ساخت سلاح استفاده کند. کشورهای غربی مدعی‌اند که هیچ کشور غیر اتمی در دنیا چنین سطحی از اورانیوم غنی‌شده ندارد. آمریکایی‌ها با تمام توان سعی در القای این روایت در ذهن افکار عمومی جهان دارند که هدف ایران از این برنامه هسته‌ای، نظامی بوده و باید در مقابل آن ایستاد. در کنار آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها هم بر همین طبل می‌کوبند و روایت آمریکایی را تقویت می‌کنند. اینها در حالی اتفاق می‌افتد که تا کنون تقریبا همه گزارش‌ها از عدم تغییر در دکترین هسته‌ای و دفاعی ایران حکایت می‌کرده است و در کنار گزارش‌هایی که از سوی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تنظیم می‌شده و در آن خبر و اثری از انحراف ایران از برنامه‌ هسته‌ای تحت نظارت آژانس نبوده، فتوای مقام رهبری هم به قوت خود باقی است و با وجود چنین فتوای صریحی نمی‌توان تغییری در دکترین دفاعی کشور مشاهده کرد. ایران تاکنون پیوسته تأکید داشته که برنامه هسته‌ای‌اش اهداف نظامی ندارد و رهبر جمهوری اسلامی نیز بر این موضع تأکید کرده است.

چماق و هویج

در حالی که آمریکا از یک‌سو بر لزوم مذاکره با ایران تأکید دارد، از سوی دیگر به اعمال تحریم‌های سنگین اقتصادی ادامه می‌دهد. اخیراً گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نامه‌ای به تهران ارسال کرده است که ظاهراً در آن از ایران خواسته درباره برنامه هسته‌ای خود وارد مذاکره شود. هرچند جزئیات این نامه هنوز مشخص نیست، اما مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که در حال بررسی ابعاد آن هستند. هم‌زمان با این اقدامات دیپلماتیک، واشینگتن تحریم‌های جدیدی علیه اقتصاد ایران اعمال کرده است. برای مثال، پس از تحریم ناوگان نفتی ایران، اخیراً تحریم‌هایی علیه مقامات و شرکت‌های مرتبط با صادرات نفت وضع شده است. رسانه‌ها گزارش دادند که وزارت خزانه‌داری آمریکا از تحریم محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران و چندین شرکت و کشتی مرتبط با صادرات نفت ایران خبر داده است.

تحریم‌های جدید آمریکا

دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) اعلام کرده است که تحریم‌های جدید برای جلوگیری از درآمدهای نفتی تهران و اعمال فشار بر «ناوگان سایه» ایران که برای ارسال نفت به چین استفاده می‌شود، اعمال شده است. این اقدام بخشی از راهبرد «فشار حداکثری» دولت آمریکاست که هدف آن، کاهش صادرات نفت ایران به نزدیک صفر است. همچنین، در این بیانیه آمده است که محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت ایران، میلیاردها دلار از درآمدهای نفتی را به نهادهای نظامی ایران اختصاص داده است. در واکنش به این تحریم‌ها، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اعلام کرد که آمریکا مسئول تبعات این اقدامات است. او تأکید کرد: «تحریم وزیر نفت و تعدادی از نفتکش‌ها و شرکت‌های تجاری، گواه روشنی بر نادرستی ادعای مقامات آمریکایی درباره آمادگی برای مذاکره است.» بقایی این تحریم‌ها را ناقض حقوق بین‌الملل و تهدیدی برای تجارت جهانی دانست و افزود که ایران، دولت آمریکا را مسئول عواقب این اقدامات می‌داند.

فشارها و واکنش ایران

حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه، درباره سیاست‌های آمریکا علیه ایران گفت: «تحریم‌های آمریکا نه‌تنها به اهداف اعلام‌شده خود نرسیده، بلکه موجب تقویت عزم ملی ایرانیان در مسیر توسعه و استقلال شده است.» او افزود: «تحریم‌های جدید آمریکا علیه وزیر نفت و شرکت‌های مرتبط با صادرات نفت ایران نشان‌دهنده تداوم سیاست فشار حداکثری است. این سیاست‌ها نه‌تنها تغییری در رویکرد ایران ایجاد نمی‌کند، بلکه به افزایش تنش‌ها در منطقه منجر خواهد شد و در نهایت، به زیان خود آمریکا تمام می‌شود.» با همه اینها تردید نیست که سیاست‌های تحریمی آمریکا، به‌رغم تلاش برای اعمال فشار اقتصادی و سیاسی، نتوانسته به اهداف مورد نظر آمریکا برسد. ایران همچنان بر حق حاکمیت، استقلال و توسعه ملی خود تأکید دارد و تحریم‌ها را نقض حقوق بین‌الملل می‌داند. با تداوم این روند، تنش‌ها میان ایران و آمریکا همچنان ادامه خواهد داشت و سیاست فشار حداکثری نیز، همانند گذشته، نتایج مطلوبی برای واشنگتن به همراه نخواهد داشت.