کودکان کار، شاغلان کوچک اما بدون دستمزد

اینکه کودکانی با سن پایین، کار یا حتی تکدی گری کنند معضلی بزرگ است؛ آن‌هایی که طبق برخی آمار‌ها تنها در یزد ۹۰ درصد کودکان کار که باید درس بخوانند و آینده جامعه را بسازند. در کوچه‌ها و چهاره راه‌ها زندگی خود را می‌گذرانند.

دردی که کودکان کار دارند بسیار غم‌انگیز و دلخراش است، چون شغل دارند، اما درآمدشان برای خودشان نیست!!!

به راستی کودک خیابانی کیست؟

بر اساس آئین نامه ساماندهی کودکان خیابانی مصوب هیئت وزیران در سال ۱۳۸۴، کودک خیابانی: فرد کمتر از ۱۸ سال تمام است که به صورت محدود یا نامحدود در خیابان به سر می‌برد؛ اعم از کودکی که هنوز با خانواده خود تماس دارد و از سرپناه برخوردار است و یا کودکی که خیابان را خانه خود می‌داند و رابطه او با خانواده به حداقل رسیده و یا اساسا چنین ارتباطی وجود ندارد.

سازمان جهانی بهداشت ، کودکان خیابانی را به ۴ گروه مختلف دسته بندی کرده است:

کودکانی که در خیابان‌ها زندگی می‌کنند و اولین نگرانی آن‌ها زنده ماندن و داشتن سرپناه است.

کودکانی که از خانواده خود جدا شده و موقتا در مأمنی مانند خانه‌های متروک و سایر ساختمان ها، پناه گاه‌ها و سرپناه‌ها زندگی می‌کنند و یا از منزل یک دوست به منزل دوست دیگر می‌روند.

کودکانی که تماس با خانواده خود را حفظ می‌کنند، ولی به علت فقر، پرجمعیت بودن خانواده و یا سوء استفاده جنسی و جسمی از آنان در بعضی شب‌ها و اکثر ساعات روز، در خیابان‌ها به سر می‌برند.

کودکانی که در مراکز ویژه نگه داری می‌شوند، اما قبلا در وضعیت بی خانمانی به سر می‌برده اند و در معرض خطر برگشت به همان وضعیت هستند.

یزد هم از استان‌هایی است که گرچه نسبت به برخی استان‌ها در زمینه کودکان خیابان وضعیت بهتری دارد، اما با توجه به افزایش مهاجرت‌ها در سال‌های اخیر به این استان شاهد کودکانی است که در خیابان‌ها حضور یافته و چهره زیبای شهر را نازیبا می‌کنند.

گدایی حرفه ای، شغلی که امروز در اکثر خیابان ها به خصوص پشت چراغ قرمز های شهر یزد می بینید .کودکانی که برای امرار معاش گل می فروشند یا گدایی می کنند. اما سوال اینجاست که آیا همه کودکان پشت چراغ قرمز ها و فال فروش ها متکدی هستند یا پولداری در لباس تکدی گری؟

کسی جوابگوی موضوع کودکان خیابانی در یزد نیست

علی محمد عطابخش مدیرکل بهزیستی استان یزد گفت: موضوع کودکان خیابانی یکی از مشکلات استان، بحث اتباع بیگانه فاقد مجوز است و هیچ کس هم جوابگوی این مسئله نیست این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد کودکان خیابانی، غیربومی و بیش از ۸۵ درصد اتباع بیگانه هستند.

او افزود: مراکز شبانه روزی بهزیستی دو دسته هستند مرکز کودکان خیابانی که فقط در مرکز استان یک مرکز با این عنوان داریم و در خصوص مراکز آسیب‌های اجتماعی علاوه بر مرکز استان، در همه شهرستان‌ها نیز مراکز اورژانس اجتماعی ۱۲۳ فعال است.

حسینعلی دهقانی زاده کارشناس مسئول مشاوره بهزیستی استان یزدگفت: در کنار آسیب اجتماعی ۱۲۳، سامانه خط تلفنی ۱۴۸۰ نیز در بحث خدمات مشاوره از هشت صبح تا هشت شب به صورت رایگان به ارائه خدمات به عموم مردم در حوزه‌های خانواده، کودکان، تحصیلی و مسائل روانشناختی از جمله افسردگی، اضطراب و ... می‌پردازد.

او تصریح کرد: به طور تقریبی در ماه حدود چهار هزار تماس از سوی همکاران ما در سامانه ۱۴۸۰ پاسخ داده می‌شود و متناسب با شرایط کرونا نیز در موقعیت‌های مختلف در روز‌های تعطیل نیز ارائه خدمات صورت می‌پذیرد.

وضعیت بچه‌هایی که یا از طرف خانواده یا از سوی باند‌های تکدی‌گری ، مجبورند در گرما و سرما، در خیابان‌ها باشند، باید مشخص شود و به حقوق کودکی‌شان که تحصیل و بازی است برسند، چه این کودکان ایرانی باشند و چه نباشند. اما در عین حال، مخالفان می‌گویند چنین طرح‌های ضربتی‌ که قبلا هم بی‌نتیجه بودن آن‌ها ثابت شده، نه تنها وضعیت این کودکان را بهتر نمی‌کند، بلکه اثرات نامطلوبی به همراه دارد.

فعالیت دو مرکز ساماندهی کودکان خیابانی در استان یزد

محبوبه داورانی کارشناس مسئول امور آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی یزدگفت: برخی از کودکان به دلایل نابسامانی‌های اجتماعی و پدیده‌هایی نظیر فقر، حاشیه نشینی، مهاجرت و ... از امکان ادامه روند رشد طبیعی و زندگی همانند سایر کودکان در محیط خانواده سالم بازمانده و به ناچار در شهر‌های بزرگ و پرتردد به کار یا زندگی در خیابان رو می‌آورند.

داورانی با اشاره به تدوین و اجرای طرح پذیرش، تشخیص و جایگزینی کودکان خیابانی خاطرنشان ساخت: دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به عنوان یک مرجع رسمی در امر ساماندهی کودکان خیابانی در سال ۱۳۷۸ اقدام به تدوین و اجرای طرح پذیرش، تشخیص و جایگزینی کودکان خیابانی کرد و از آنجا که کودکان کار و خیابان معلول شرایط جامعه هستند و باید مشکل آن‌ها را در قالب خانواده هایشان دید با اصلاح نگرش از جمع آوری این کودکان به ارائه خدمات سرپایی، راه اندازی مراکزی همچون مرکز حمایتی - آموزشی کودک و خانواده در دستور کار قرار گرفت.

تلاش برای کاهش جمعیت کودکان کار

او افزود: بحث آسیب‌های اجتماعی درسال‌های اخیر تبدیل به موضوعی مهم درعرصه سیاستگذاری اجتماعی در کشور شده است به طوری که یک ماده در قانون برنامه ششم توسعه به طور ویژه به کودکان کار اختصاص پیدا کرده که با اقدام سازمان بهزیستی و همکاری سایر دستگاه‌ها تا پایان اجرای قانون برنامه، باید جمعیت کودکان کار حداقل ۲۵ درصد کاهش یابد.

کارشناس مسئول امور آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی یزدگفت: استان یزد شامل دو مرکز است، مرکزساماندهی کودکان خیابانی و کار شبانه روزی که به صورت شبانه روزی و دولتی در حوزه کودکان خیابانی و کار فعالیت می‌کند و همچنین مرکز حمایتی کودک و خانواده (مرکز روزانه کودکان خیابانی) که از تاریخ ۲۷/۱/۹۵ به صورت غیردولتی شروع به فعالیت کرده و در حال حاضر کودکان خیابانی توسط مرکز مذکور شناسایی و از خدمات تخصصی مددکاری وروانشناسی بهره مند می‌شوند.

او تأکید کرد: حمایت ازحقوق کودکان خیابانی و حفظ منافع عالی کودکان، پیشگیری وکاهش مخاطرات ناشی از حضور و کار در خیابان برکودک، هماهنگ سازی خدمات ارائه شده با نیاز‌ها و شرایط خدمت گیرندگان (تسهیل امکانات دریافت خدمات تخصصی توسط کودک وخانواده بدون نیاز به اقامت شبانه روزی درمراکز روزانه) و ساماندهی و نگهداری کودکان نیازمند به اقامت در مرکز شبانه روزی دولتی از وظایف فعالیت‌های مرکز حمایتی - آموزشی کودک، خانواده آشیانه باران و مرکز ساماندهی کودکان خیابانی به شمار می‌آید.

داورانی هم از کودکان خیابانی اتباع و مهاجرین خارجی به عنوان مشکلی پیچیده یاد کرد و افزود: وضعیت کودکان خیابانی ایرانی و اتباع و مهاجرین خارجی دارای مدرک اقامتی مشخص است، اما مشکل درباره کودکان خیابانی خارجی فاقد مدرک رسمی اقامت در کشور است که به صورت غیررسمی وارد کشور می‌شوند. متاسفانه دستورالعملی در خصوص ساماندهی کودکان اتباع فاقد کارت اقامت زیر ۱۸ سال وجود ندارد.

او ادامه داد: این کودکان بر اساس بخشنامه باید به اداره کل اتباع ارجاع داده شده تا درباره آنان تصمیم گیری شود، اما اداره اتباع به دلیل عدم وجود دستورالعمل ساماندهی، این وظیفه را به بهزیستی محول کرده و بهزیستی نیز بر اساس مسائل بشردوستانه همه خدماتی که به کودکان خیابانی ایرانی و اتباع دارای مجوز اقامت ارائه می‌دهد، به این کودکان نیز اختصاص می‌دهد.

زباله گردی به عنوان بدترین شکل کار کودک به وفور در همه شهرستان‌های استان یزد دیده می‌شود.

به هر حال کودکان کار واقعیت امروز جامعه هستند و هرچه کتمان بیشتر شود زخم‌های عمیق تری بر تن کودکانه‌ها وارد می‌شود و بنابراین نباید با پاک کردن صورت مساله این قشر آسیب پذیر و معصوم را رها کرد تا در باتلاق آسیب‌های اجتماعی به ورطه نابودی کشیده شوند.

به گزارش آرمان ملی آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان ، چه خوبه کودکان کار و خیابانی با همت مسئولان ذیربط شناسایی و زیر نظر مراکز آموزشی از امکانات بهره‌مند شوند تا در کوچه خیابان‌ها و چهار راه‌های شهری مثل یزد که جهانی شده و قطپ پزشکی کشور است و روزانه میزبان بیماران و گردشگران بوده و هست را شاهد نباشیم.