نیاز به تصمیمات جدی برای عبور از بحران

«آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با سیدمحمود میرلوحی عضو سابق شورای شهر تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت‌وگو کرده است. میرلوحی معتقد است: «از یک طرف آمریکا و متحدان آن غنی‌سازی60 درصد را تحمل نمی‌کنند و از سوی دیگر جمهوری اسلامی نیز در دهه‌های گذشته هزینه‌های زیادی برای برنامه هسته‌ای خود داده و به همین دلیل نمی‌تواند به راحتی از آن چشم‌پوشی کند. در این بین راه‌حل مذاکره و توافق وجود دارد که طرفین باید به این سمت حرکت کنند. در روزهای گذشته پیام‌هایی بین ایران و آمریکا رد و بدل شده است که به نظر می‌رسد مسیر مذاکره غیرمستقیم در دسترس قرار گرفته و به احتمال زیاد شرایط برای مذاکره مستقیم نیز در آینده فراهم خواهد شد. هدف اصلی نیز باید ناکامی اسرائیل در جنگ افروزی باشد. اینکه سایه جنگ هر روز بازار ارز و طلا را متلاطم و برای بخش‌های دیگر نیز نگرانی ایجاد کند، قابل قبول نیست. من معتقدم50 روز آینده برای کشور تعیین کننده است و امیدواریم مسئولان کشور به شکلی در این مدت تصمیم‌گیری کنند که فرصت‌ها از بین نرود و سایه جنگ از سر کشور برداشته شود.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*کشور در سال جدید با بحران‌های مهمی مواجه شده است. در چنین شرایطی دولت پزشکیان باید چه اقداماتی برای عبور از این بحران‌ها انجام دهد؟

سال1403 سالی پر چالش و بحران برای مردم ایران بود. حادثه سقوط هلیکوپتر یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی بود که در سال گذشته رخ داد. پس از این اتفاق بود که انتخابات ریاست جمهوری دیگری برگزار شد و به رغم اینکه مختصر تغییراتی در روند مشارکت مردم در این انتخابات صورت گرفت اما واقعیتی دیگر خود را نشان داد. اینکه اکثریت جامعه از وضعیت موجود رضایت ندارند و نسبت به آینده کشور احساس نگرانی می‌کنند. این بحران‌ها با بحران شدید آبی در نیمه اول سال جدید همراه شده است. وضعیت به شکلی است که از هم‌اکنون از گوشه و کنار کشور بحران آب جدی شده و برخی استان‌ها در این زمینه با هم دچار اختلاف شده‌اند. بحران‌های اقتصادی و تلاطم‌های ارزی در سال گذشته به اندازه‌ای بود که شدت آن در پایان سال دو و نیم برابر ابتدای سال بود. این وضعیت در سال جاری نیز ادامه پیدا کرده است. از سوی دیگر چالش‌های اجتماعی مانند طلاق، خودکشی و نزاع‌های خیابانی نیز در کشور افزایش پیدا کرده است. همه این اتفاقات نشان می‌دهد که سال گذشته سال سختی برای ملت ایران بوده است. البته خالص‌سازان این وضعیت را انکار می‌کردند و همواره به دنبال این بودند که به اهداف خود دست پیدا کنند. خالص‌سازانی که حتی به خود اجازه می‌دادند که آمارها را دست‌کاری کنند که فلان تعداد مسکن در حال ساخت است و یا میزان اشتغال نسبت به گذشته در حال افزایش است. در همین بین آقای رئیسی در حادثه سقوط هلیکوپتر درگذشت و آقای پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شدند. آقای پزشکیان در رقابت‌های انتخاباتی به مردم قول‌های زیادی نداد اما در بین همان چند قول معدود، تعامل با دنیا و مذاکره برای لغو تحریم‌ها قرار داشت که از اهمیت بسیار برخوردار است. این وضعیت نشان می‌داد که پزشکیان با تحلیل و رصد واقعیت‌های جامعه به مردم وعده داده است.

*پزشکیان هنوز نتوانسته در تحقق همین وعده‌ها نیز موفق باشد. در چنین شرایطی دولت چگونه می‌خواهد پایگاه اجتماعی حامی خود را همچنان در کنار خود داشته باشد؟

کابینه‌ای که آقای پزشکیان انتخاب کردند برای اولین بار به صورت تخصصی و در یک کارگروه انتخاب شدند، اما در آغاز کار دولت و بلافاصله بعد از مراسم تحلیف ریاست جمهوری اسماعیل هنیه در تهران ترور شد و ایران دوباره به صورت مستقیم در معرض یک جنگ مستقیم با اسرائیل قرار گرفت. در هر صورت پزشکیان مدیران خود را انتخاب کرد و استاندارانی را که در برخی مناطق مورد انتظار مردم بود مانند کردستان، سیستان و بلوچستان و خوزستان به کار گرفت. رئیس‌جمهور تأکید زیادی روی استفاده از دیدگاه نخبگان و کارشناسان داشتند و به همین دلیل جلسات مختلفی را با کارشناسان و نخبگان عرصه‌های مختلف برگزار کردند. در این بین در انتخابات آمریکا دونالد ترامپ به پیروزی رسید و با توجه به این اتفاق سیاست‌های اعلامی آقای پزشکیان در زمینه مذاکره با آمریکا و لغو تحریم‌ها کشور با وضعیت ابهام مواجه شد. در بهار 1404 سایه جنگ بر کشور گسترده شده و مذاکرات مستقیم با آمریکا در دستور کار قرار ندارد. این در حالی است که امسال سال سرنوشت سازی برای آینده برجام خواهد بود. به بیان دیگر دو مسیر پیش روی کشور قرار گرفته است؛ نخست اینکه ایران با آمریکا وارد مسیری از گفت‌وگو و تعامل شود و از سوی دیگر همکاری خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تقویت کند تا همه تحریم‌های ایران برداشته شود و یا اینکه گفت‌وگو و تعامل صورت نگیرد و مکانیسم ماشه هم فعال شود که اگر این اتفاق بیفتد می‌توان گفت احتمالا همه زحماتی که در طول یک دهه گذشته کشیده شده بر باد می‌رود و همه تحریم‌های بین‌المللی دوباره علیه ایران فعال می‌شود. در این صورت کشورهایی مانند چین و روسیه و کشورهای منطقه نیز ملزم به رعایت تحریم‌های ایران شده و شرایط برای کشور بسیار سخت خواهد شد.

در روزهای گذشته پیام‌هایی بین ایران و آمریکا رد و بدل شده است که به نظر می‌رسد مسیر مذاکره غیرمستقیم در دسترس قرار گرفته و به احتمال زیاد شرایط برای مذاکره مستقیم نیز در آینده فراهم خواهد شد

*به نظر شما ایران کدام مسیر را انتخاب خواهد کرد؟

عقل سلیم حکم می‌کند که ایران مسیر اول را انتخاب کند. در ابتدای سال 1404 کشور با بحران‌های جدی در زمینه‌های مختلف مواجه شده است. این در حالی است که خشکسالی گسترده‌ای نیز در کشور آغاز شده و به همین دلیل چالش آب یکی از چالش‌های جدی امسال خواهد بود. دولت آقای پزشکیان و به صورت کلی مجموعه حاکمیت کشور باید تصمیمات جدی برای حل مشکلات کشور بگیرند. اگر برای گرفتن تصمیمات جدی لازم باشد در برخی عملکردها و سیاست‌ها تجدیدنظر شود، هم می‌توان این کار را انجام داد. وضعیت امروز نشان می‌دهد که برخی سیاست‌ها در زمینه مسائل خارجی، نتوانسته چنانکه انتظار می‌رفت، مشکلات کشور را حل کند و می‌توان گفت در مواردی شاهد افزایش هزینه‌ها و تنش‌ها هم بوده‌ایم. از سوی دیگر ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد می‌تواند به کمک بیاید و کشور را در مسیر تغییر و توسعه قرار دهد. برای این کار لازم است همه امکانات کشور در راستای تأمین منافع ملی و مردم باشد. کسی را نمی‌توان پیدا کرد که معتقد باشد ملت ایران در مقابل زیاده‌خواهی‌های آمریکا تسلیم شده و دست خود را بالا ببرد، اما اگر جهان در حال تغییر است، می‌توان با تغییرات جهانی هماهنگ شد و منافع ملی کشور را حفظ کرد. به بیان دیگر اگر مجموعه تصمیم‌گیران نظام به این دیدگاه برسند که لازم است در برخی سیاست‌ها بازنگری شود، این کار به معنای عبور سریع از مشکلات کشور خواهد بود. اگر همان سیاست‌های گذشته را دنبال و روی آن پافشاری کنیم، ممکن است به نتیجه مورد نظر نرسیم. در شرایط کنونی جمهوری اسلامی یک پرونده باز هسته‌ای دارد که به خصوص در سال جاری به نقطه بسیار حساس نزدیک می‌شود و اگر بتوان از افزایش تنش جلوگیری کرد، با هزینه کمتر می‌توان منافع ملی را تامین کرد. با توجه به شرایط کشور اگر مذاکرات غیرمستقیم به نتیجه نرسد، برای کاستن از شدت تنش‌ها، می‌توان مسیر دیگری را در پیش گرفت.

*آیا شواهدی مبنی بر تمایل ایران به تعامل با آمریکا مشاهده می‌کنید؟

باید همه ظرفیت‌ها کارشناسی و دیپلماسی کشور در این زمینه به کار گرفته شود تا مذاکرات در سال جاری به نتیجه برسد. در شرایط کنونی از یک طرف آمریکا و متحدان آن غنی‌سازی60 درصد را تحمل نمی‌کنند و از سوی دیگر جمهوری اسلامی نیز در دهه‌های گذشته هزینه‌های زیادی برای برنامه هسته‌ای خود داده و به همین دلیل نمی‌تواند به راحتی از آن چشم‌پوشی کند. در این بین راه حل مذاکره و توافق وجود دارد که طرفین باید به این سمت حرکت کنند. در روزهای گذشته پیام‌هایی بین ایران و آمریکا رد و بدل شده است که به نظر می‌رسد مسیر مذاکره غیرمستقیم در دسترس قرار گرفته و به احتمال زیاد شرایط برای مذاکره مستقیم نیز در آینده فراهم خواهد شد. هدف اصلی نیز باید ناکامی اسرائیل در جنگ افروزی باشد. اینکه سایه جنگ هر روز بازار ارز و طلا را متلاطم و برای بخش‌های دیگر نیز نگرانی ایجاد کند، قابل قبول نیست. من معتقدم50 روز آینده برای کشور تعیین کننده است و امیداریم مسئولان کشور به شکلی در این مدت تصمیم‌گیری کنند که فرصت‌ها از بین نرود و سایه جنگ از سر کشور برداشته شود. همه ما دوران جنگ را به یاد داریم و امروز که بیش از30 سال از آن زمان می‌گذرد، همچنان آثار آن در زمینه‌های مختلف در کشور قابل مشاهده است. به همین دلیل من معتقدم باید جنگ به خط قرمز مسئولان جمهوری اسلامی تبدیل شود. در زمینه داخلی نیز باید در برخوردهایی که با مردم در زمینه فرهنگی و مسائل دیگر صورت گرفته تجدید نظر صورت بگیرد. این وضعیت در سیاست‌های اقتصادی نیز وجود داشته است و در این زمینه نیز باید تجدیدنظر جدی صورت بگیرد.