آغاز اصلاحات در سامانه‌های آنلاین طلا

طلا به عنوان یکی از امن‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در این شرایط مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر، گسترش فناوری و تجارت الکترونیک باعث شکل‌گیری سامانه‌های معاملات آنلاین طلا شده است که در عین سهولت و جذابیت، چالش‌ها و خطراتی را نیز به همراه داشته‌اند. در همین راستا، هیأت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب‌وکار با ابلاغ مصوبه‌ای از وزارت صنعت، معدن و تجارت خواسته است که ظرف ۵۰ روز دستورالعمل صدور مجوز برای سامانه‌های معاملات آنلاین طلا را تدوین کرده و برای تصویب به این هیأت ارائه دهد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که نگرانی‌های زیادی در خصوص فعالیت برخی پلتفرم‌های غیرمجاز و احتمال کلاهبرداری در این حوزه وجود دارد.

چرا خرید آنلاین؟

به گزارش «آرمان ملی»، علی حریت‌پرور، کارشناس اقتصادی در این باره گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری این سامانه‌ها کاهش ارزش ریال و تلاش مردم برای تبدیل نقدینگی‌های خود به دارایی‌های پایدارتر مانند طلا بوده است. از سوی دیگر، پیشرفت تکنولوژی و شیوع کرونا نیز باعث شد که بازار سنتی طلا جای خود را به پلتفرم‌های آنلاین بدهد. این سامانه‌ها امکان خرید و فروش سریع و آسان طلا را برای کاربران فراهم کرده‌اند و به دلیل شفافیت قیمت و حذف واسطه‌ها مورد استقبال قرار گرفته‌اند، با این حال، همین فضای باز باعث شد که برخی سودجویان وارد میدان شوند و با فروش طلای تقلبی یا انجام معاملات غیرقانونی اعتماد عمومی را خدشه‌دار کنند. نبود نظارت کافی و عدم صدور گواهی معتبر برای معاملات نیز به این مشکلات دامن زده است.

ضرورت ساماندهی

این کارشناس ادامه داد: در شرایط فعلی به نظر می‌رسد که، ساماندهی این بازار در شرایط فعلی اقتصادی کشور امری ضروری است، چراکه بسیاری از مردم به امید حفظ ارزش دارایی‌های خود به سامانه‌های آنلاین فروش طلا روی آورده‌اند، اما در صورت ادامه فعالیت‌های غیرمجاز و عدم نظارت کافی، ممکن است سرمایه خود را از دست بدهند. دولت با نظارت دقیق و تدوین مقررات شفاف می‌تواند این بازار را به بستری امن برای سرمایه‌گذاری مردم تبدیل کند. او توضیح داد: البته سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا مزایای زیادی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به دسترسی آسان، شفافیت قیمت و افزایش رقابت اشاره کرد، اما نبود نظارت کافی و احتمال کلاهبرداری از جمله معایب جدی این سامانه‌ها هستند. برخی پلتفرم‌ها بدون مجوز فعالیت می‌کنند و تضمین کافی برای اصالت طلاهای فروخته شده ارائه نمی‌دهند.

چه باید کرد؟

حریت‌پرور در باره راهکارهای سامان بخشیدن برای فعالیت بهتر این سامانه‌ها گفت: برای ساماندهی بهتر این سامانه‌ها می‌توان اقداماتی چون، راه‌اندازی سامانه‌ای متمرکز برای ثبت و نظارت بر معاملات طلا و تأیید اصالت آن‌ها اشاره کرد که با صدور گواهی الکترونیکی اصالت برای هر معامله همراه باشد، علاوه بر این قطعاً آموزش عمومی درباره روش‌های تشخیص سامانه‌های معتبر و جلوگیری از کلاهبرداری می‌تواند نرخ کلاهبرداری‌ها ومشکلات در این عرصه را بسیار کاهش داد، اما قطعاً دولت به جای دخالت مستقیم باید با حمایت از بخش خصوصی و نظارت دقیق به بهبود این بازار کمک کند. این کارشناس اضافه کرد: سامانه‌های معاملات آنلاین طلا در شرایط اقتصادی امروز ایران یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر هستند. اما این ضرورت بدون نظارت و ساماندهی مناسب به تهدیدی جدی تبدیل می‌شود. دولت با همکاری بخش خصوصی و نظارت دقیق می‌تواند این بازار را به سمت رشد و اعتماد عمومی هدایت کند و بستری امن برای سرمایه‌گذاری مردم فراهم آورد.

علی حریت‌پرور: بسیاری از مردم به امید حفظ ارزش دارایی خود به سامانه‌های آنلاین فروش طلا روی آورده‌اند که در صورت ادامه فعالیت‌های غیرمجاز و عدم نظارت کافی، ممکن است سرمایه خود را از دست بدهند

مهم‌ترین ریسک

دراین باره، امین کلاهدوزان، رئیس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: مهم‌ترین ریسک در فروش طلا از طریق سامانه‌های آنلاین، خالی‌فروشی است، یعنی کسب‌‌وکار آنلاین پول را از مشتری دریافت می‌کند ولی طلا در اختیار ندارد، از این رو طبق نامه اخیر بانک مرکزی که مورد حمایت مرکز تتا (توسعه تجارت الکترونیک) هم هست، طلای فروخته ‌شده باید موجود باشد و در بانک ذخیره شود. وی ادامه می‌دهد: بنابراین حداقل شرط فعالیت پلتفرم‌های معاملات آنلاین طلا، ذخیره‌سازی فیزیکی طلا در بانک‌های عامل است. یعنی درگام اول باید طلا در بانک‌ عامل سپرده شود تا ضمآنتی‌برای معاملات آنها باشد. وی تصریح می‌کند: البته طرح سند باکس وزارت صنعت به عنوان اولین سکوی هوشمند معاملات فلزات گرانبها عملاً برای جلوگیری از خالی فروشی فلزات گرانبها در فضای مجازی و اعمال نظارت‌های ثانویه و بیشتر در این بازار رونمایی شده است. اما ظاهرا این سامانه نتوانسته رضایت بانک مرکزی را جلب کند و به همین دلیل بانک مرکزی بر ضرورت ذخیره طلای فروخته شده در بانک‌ها تاکید کرده است.

امن‌ترین پلتفرم‌ها

بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه ‌بر فعالیت ۹ پلتفرم قانونی موجود در حوزه خرید آنلاین طلای آب‌شده، ۴ پلتفرم هم در حوزه تعداد فروش آنلاین طلای تزئینی فعالیت می‌کنند. به علاوه، ۱۳ صندوق بورسی در حوزه طلا فعال بوده و همچنین درحال حاضر چندین بانک و پلتفرم، وام طلا به مشتریان ارائه می‌دهند. بااین حال، کارشناسان معتقدند به لحاظ امنیت، صندوق‌های بورسی بالاترین امنیت را در بین روش‌های مختلف خرید آنلاین طلا دارند. درنهایت هم باید گفت خرید و فروش آنلاین طلا نیازمند قانون‌گذاری شفاف و صریح است و پلتفرم‌ها و شرکت‌های فعال در این زمینه باید مجوزهای لازم را اخذ کنند، با توجه به گستردگی این پلتفرم‌ها و افزایش قارچ گونه تبلیغات بعضا اغواکننده در فضای مجازی، ضروری است که بانک مرکزی و وزارت صنعت نظارت خود رابر این بازار افزایش داده و اگر پلتفرمی ناامن است فورا با آن برخورد کنند تا مردم هم متضرر نشوند.

 خالی فروشی طلا

از طرفی نگرانی‌ها درباره خالی‌فروشی و کلاهبرداری از سوی سایت‌ها و پلت‌فرم‌های فروش طلا این روزها زیاد شده است در چنین شرایطی مردم بایستی در خرید طلای آنلاین بی‌گدار به آب نزنند و محتاطانه اقدام به چنین معامله‌ای کنند تا سرمایه هایشان از بین نرود و اگر قصد خرید طلا دارند بهتر است این کالا را به صورت فیزیکی از واحدهای طلافروشی معتبر تهیه کنند. زیرا همان‌طوری که گفته شد فناوری و پلت‌فرم‌های آن‌لاین، خرید و فروش طلا که مدتی است وارد فضای مجازی شده‌اند و اغلب آنها با وعده‌های جذاب، توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می‌کنند در سطح وسیعی افزایش یافته است در حالی که معلوم نیست آخر و عاقبت چنین معامله‌ای به کجا ختم می‌شود. کارشناسان توصیه می‌کنند حتی الاامکان از خریدوفروش آن‌لاین طلا در پلت‌فرم‌های غیرمجاز باید خودداری کرد و نباید فریب وعده‌های جذاب و سودهای نجومی را خورد، همچنین بایستی قبل از سرمایه‌گذاری در هر پلت‌فرمی، از مجوزهای رسمی و سابقه فعالیت آن اطمینان حاصل شود، چرا که خریدوفروش آن‌لاین طلا در پلت‌فرم‌های غیرمجاز، با خطرات و عواقب جدی همراه است. عدم شفافیت، احتمال کلاهبرداری، مشکلات در تحویل فیزیکی، نوسانات قیمت و ریسک بالای سرمایه‌گذاری، تنها بخشی از این مخاطرات بوده که باید مورد توجه خریداران طلای مجازی قرار گیرد.