«آرمان ملی» رویکرد 3 رکن موثر در انتخابات را بررسی می‌کند: حاکمیت فعال، جامعه بلاتکلیف؛ جریانات سیاسی منتظر

انتخابات مجلس دوازدهم که کمتر از شش ماه دیگر در میانه‌های اسفند برگزار خواهد شد را می‌توان از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار داد. زوایا و نگرش‌هایی که سه وجه را پوشش می‌دهد. زوایه و نگاه حاکمیت به مساله انتخابات، جامعه و جریانات سیاسی. اگر از زاویه نخست یعنی رویکرد حاکمیت به بحث انتخابات ورود کنیم به‌نظر می‌رسد این انتخابات یکی از حیاتی‌ترین ادوار انتخاباتی نظام طی 43 سال گذشته است. چنانکه بسیاری معتقدند اتفاقات و تحولات سال گذشته بر  نوع نگاه مردم به انتخابات تاثیر گذاشته است و حاکمیت نیز از آنجایی‌که نمی‌خواهد مثل مجلس یازدهم در اسفند 98  انتخاباتی سرد و حداقلی را تکرار و تجربه کند تمام تلاش خود را برای حضور حداکثری مردم در پای صندوق‌های رای انجام می‌دهد. از همین‌رو است که از ماه‌های گذشته دستگاه‌های اجرایی و نظارتی فعالیت‌های گسترده خود را برای برگزاری انتخاباتی مطلوب آغاز کرده‌اند. حال با این پیش فرض که مهم‌ترین رکن برگزاری انتخاباتی خوب و مطلوب حضور و مشارکت حداکثری مردم است؛ این پرسش مطرح می‌شود که در فاصله کمتر از شش ماه مجموعه دولت و حاکمیت چه تدابیر و تمهیداتی برای اقناع و ترغیب مردم برای حضور پرشور و مشارکتی در انتخابات اندیشیده است؟ آیا صرفا دعوت به حضور در انتخابات کفایت می‌کند و مردم این دعوت را اجابت خواهند کرد یا اینکه امور مهم‌تر دیگری باید برای اقناع مردم در نظر گرفته شود؟ اینها پرسش‌هایی است که برای برگزاری انتخاباتی مشارکتی و پرشور به آنها پاسخی منطقی و مستدل داده شود. اما رویکرد و زوایه نگاه دوم به جامعه باز می‌گردد و همانطور که گفته شد، آنها هستند که انتخابات را به‌عنوان یکی از ارکان دموکراسی معنی و مفهوم می‌بخشند. با این حال شرایط جامعه طی سال‌های گذشته به نحوی بوده که شاهد نوعی گپ و گسست میان جامعه با مجموعه حاکمیت و جریان‌های سیاسی بوده‌ایم. چه اینکه اگر نگاهی به دو انتخابات پیشین یعنی انتخابات مجلس یازدهم در اسفند 98 و ریاست جمهوری سیزدهم در خرداد 1400 بیندازیم به‌وضوح مشاهده خواهیم کرد که حضور کاهش محسوس حضور مردم یا به عبارتی حضور حداقلی ناشی از برخی نارضایتی‌های جامعه دارد که خود را در قالب کاهش چشمگیر حضور در پای صندوق‌های رای نشان داده است.  چه اینکه اگر اتفاقاتی همچون گرانی حامل‌های انرژی از جمله بنزین در آبان 98 باعث کاهش اعتماد و ریزش سرمایه اجتماعی شد و نمود خود را در انتخابات 4 ماه بعدش نشان داد، اما روند نارضایتی‌ها و انتقادات تا حدی ادامه یافت که انتخابات بعدی را نیز تحت‌الشعاع قرار داد. با این حال اتفاقات پاییز 1401 مجددا باعث شد تا عدم اعتماد و کاهش سرمایه اجتماعی بیش از پیش شود و بسیاری را بدین باور برساند که با این رویکرد شاید انتخابات مجلس حداقلی از دور گذشته برگزار شود. با این حال آنچه مسجل است برگزاری انتخابات خوب و درخور در گرو تعامل ملت و حاکمیت و رضایت طرفین است.  اما سومین زاویه رویکردی و ضلع مثلث انتخابات جریانات سیاسی هستند. گرچه اصولگرایان جملگی در انتخابات شرکت خواهند کرد اما با تشتت بالای موجود در این جریان شاهد چندین و چند لیست ارائه شده خواهیم بود و این موضوع احتمال پیروزی آنها را کاهش خواهد داد. اصلاح‌‌طلبان نیز هنوز موضع واحدی اتخاذ نکرده‌اند و باید دید طی ماه‌های آینده چه رویکردی خواهند داشت. اما جبهه سوم معتدلین و میانه‌روها هستند که در این انتخابات برنامه مدونی دارند و درصدند تا کرسی‌های بهارستان را از آن  خود کنند و ثبت‌نام قریب به 500 نماینده ادوار که بیشتر متمایل به معتدلین هستند روایتگر این مساله است. حال  باید دید که شرایط انتخابات مجلس به چه سمت و سویی خواهد رفت.

*تمام حرف‌ها بر عکس است

رئیس‌جمهور پیشین کشورمان در دیدار جمعی از وزرا و معاونان سابق رئیس‌جمهور اظهار داشت: مقام معظم رهبری ماه‌ها پیش فرمودند انتخاباتی که پیش‌رو داریم باید رقابتی باشد. ما گفتیم وقتی رهبری دستور می‌دهند همه تلاش می‌کنند که رقابتی باشد، مردم بیایند، مشارکت شود، آن ضرری که در دو انتخابات اخیر کردیم دیگر تکرار نشود. حسن روحانی گفت: تمام حرف‌هایی که الان زده می‌شود یا قانونی که تصویب می‌شود درست برعکس است؛ یعنی به‌جای اینکه مردم را تشویق کنیم که همه بروند ثبت‌نام کنند، زمان بسیار محدودی جلوی پای مردم گذاشتیم که تا طرف برود فکر کند که برود ثبت‌نام کند یا نه می‌گویند تمام شد. مگر می‌شود زمان انتخابات را چند ماه جلو یا عقب کشید؟! نمی‌شود. زمان انتخابات بسیار مهم و تاثیرگذار است؛ برای ثبت‌نام، مشارکت مردم و امید مردم.

*لاریجانی باید برای ایجاد فضای رقابتی از یک لیست انتقادی جدی حمایت کنند

یک فعال سیاسی اصولگرا در خصوص انتخابات مجلس پیش رو اظهار کرد: اگر قرار به انتخابات صوری و شکلی باشد، طبیعتا با لیست‌هایی مواجه خواهیم بود که هدف‌شان فقط کسب قدرت است و هیچکدام برنامه‌ای برای ایجاد یک شرایط تحولی در جامعه ندارند. در چنین فضایی یک انتخابات با مشارکت حداقلی شکل می‌گیرد. حشمت‌ا... فلاحت پیشه گفت: هر کدام از نخبگان سیاسی که وارد انتخابات صوری و شکلی شوند، یکی از آخرین فرصت خودشان را برای اثرگذاری مثبت در عرصه سیاسی کشور از دست می‌دهند. جریان اصلی حاکم بر دو قوه مجریه و مقننه بیشتر به‌دنبال چنین انتخابات شکلی و صوری هستند تا ترکیبی از همین دو جریان، اکثریت کرسی‌های مجلس آینده را در اختیار بگیرند. این استاد دانشگاه افزود: جریان حافظ وضع موجود در دولت طی ۲ سال گذشته مالیات‌های سنگین را بر جامعه بست، در مجلس نیز نقش ماشین امضای لوایح دولت را بازی کرد و عملا در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و سیاست خارجی کشور غایب بود. حتی دولت رویکرد‌هایی را که در قالب لایحه به مجلس نبرد، در قالب مصوبات دولتی به اجرا درآورد و هیأت تطبیق مصوبات دولت با قانون در مجلس نیز کاملا رویه سکوت در پیش گرفت. این نماینده ادوار مجلس بیان کرد: برخلاف جریان حاکم بر مجلس و دولت، مجموعه نظام و هم نخبگان سیاسی خواهان شکل‌گیری یک رقابت جدی در انتخابات هستند. معتقدم در این حالت شاهد رقابت جدی بین جریان حافظ وضع موجود و جریان منتقد وضع موجود خواهیم بود. زمانی انتخابات رقابتی می‌شود که جریان منتقد وضع موجود سعی کند یک مجلس قوی را شکل دهد. فلاحت‌پیشه تصریح کرد: معتقدم آقای لاریجانی که از مغضوبان فضای انتخابات ۱۴۰۰ بود امروز باید از یک لیست انتقادی جدی حمایت کنند تا فضای انتخابات رقابتی شود و زمینه شکل‌گیری یک مجلس قوی به وجود آید.