حسن روحانی؛ رئیس‌جمهور در سایه!

آرمان ملی- احسان اسقایی:  حدود یک سال و نیم از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی نگذشته بود که تصاویری از جلسه حسن روحانی رئیس‌جمهور سابق ایران میان معاونین وزرا و مشارانش منتشر شد. تصاویری که برای مخالفان او و موافقان دولت سیزدهم خوش نیامد و توپ خانه‌های خود را به سمت روحانی گرفتند و چند تیر پر سر و صدا نیز به سوی موضع‌گیری‌های روحانی در ارتباط با مسائل سیاست داخلی و خارجی شلیک کردند. از سوی دیگر بعد از تحرکات رئیس‌جمهورسابق برخی از تحلیلگران سیاسی نوشتند روحانی لباس رزم بر تن کرده و قصد دارد اعضای کابینه، معاونین، مشاورین، استانداران و فرمانداران خود را به مصاف پایداری‌ها در مجلس فرستاده تا در ائتلافی نانوشته با اصولگرایان نزدیک به علی لاریجانی و برخی اصلاح‌طلبان که تایید صلاحیت خواهند شد، در مجلس شورای اسلامی نیروهای نزدیک به دولت را در اقلیت قرار دهند. هر چند تمامی این تحلیل‌ها از سوی واعظی رئیس دفتر روحانی رد شد اما واضح است که روحانی و همراهانشان برنامه‌ای در سر دارند چرا که اخیرا اعضای کابینه دوازدهم دور هم جمع شدند. رسانه‌ها در این ارتباط نوشتند کابینه حسن روحانی به منظور بررسی سه مساله برجام، اخراج اساتید و انتخابات تشکیل شده است. 

*کابینه سایه 

 واقعیت آن است که درکشورهای دموکراتیک، گروه‌ها و احزاب شکست خورده به حاشیه نمی‌روند. احزاب شکست خورده عملا با تشکیل کابینه‌ای برابر با کابینه دولت مستقر به رصد اقدامات، برنامه‌ها و تحقق وعده‌های دولت مستقر می‌پردازند و با بررسی آماری عملکرد دولت در طول فعالیت دولت مستقر از طریق کنگره‌های حزبی، مناظره‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی به نقد رفتار دولت پرداخته تا اینکه بتوانند به نوعی بر عملکرد دولت (درقدرت) نظارت کرده و هم اینکه زمینه‌های لازم برای بازگشت خود به عرصه سیاسی را فراهم کنند. این مورد البته در ایران جا نیفتاده چرا که عملا احزاب به این سطح از رشد یافتگی نرسیده‌اند که بتوانند اقدامات دولت مستقر را رصد نمایند. کارکرد احزاب در ایران صرفا انتخاباتی است اما به نظر حسن روحانی با کابینه‌ای از طیف‌های سیاسی اصلاح‌طلب، اعتدالی و اصولگرای سنتی و میانه در مدتی که از قدرت خارج شده بود، بیکار ننشسته و تلاش دارد همچون یک دولت سایه بر عملکرد دولت مستقر نظارت داشته باشد. مروری بر جلسه قبلی کابینه دولت روحانی و منتشر شدن برخی از اظهار نظرهای رئیس‌جمهور در روزهای و هفته‌های بعد نشان می‌دهد که روحانی عملا هدایت دولت در سایه را هم عهده گرفته است. او در جلسات خود در میانه جهانگیری و واعظی می‌نشیند و نگاهی به سخنان ظریف دارد تا اظهارات آن‌ها را جمع بندی کرده و خود رسانه‌ای کند. 

*دستور جلسه کابینه در سایه

آنگونه که رسانه‌ها آورده‌اند سه موضوع مهم برجام، انتخابات و اخراج اساتید موضوعات محوری نشست اخیر کابینه روحانی بوده است و احتمالا هرکدام از وزرای مربوطه در ارتباط با موضوعات اظهار نظرکرده‌اند. تصویری که از جلسه به بیرون درز کرده نشان دهنده آن است که روحانی نیم نگاهی به جهانگیری دارد که درحال توضیحاتی به کابینه است. آن سوی روحانی واعظی نشسته که به دقت در حال گوش دادن به سخنان جهانگیری است. نمایی دیگر از کابینه دوازدهم بیانگر آن است که سایر اعضای کابینه روحانی نیز به دقت در حال گوش دادن به سخنان معاون اول هستند. اسحاق جهانگیری احتمالا در حال گزارش به کابینه است او در‌باره مذاکره مخفی در کشورهای عربی بر سر آزادی دارایی‌های ایران و تبادل زندانیان، وضعیت اقتصادی، آثار تصمیمات اخیر حوزه سیاست خارجی کشور بر شرایط اقتصادی، وضعیت سیاسی داخلی، نگاه احزاب نزدیک به اصلاح‌طلبان و اعتدالیون به انتخابات و نگاه شهروندان به حضور در انتخابات مجلس در پرتوی پروسه خالص سازی همچنین مساله اخراج استاتید سخن گفته است. محمدجواد ظریف نیز که چندی پیش با عباس عراقچی در حاشیه یک رویداد هنری دیدار داشته است و خود در حال تئوری پردازی در مورد پایان ائتلاف‌های جمعی و آغاز ائتلاف‌های موقت است احتمالا در مورد عضویت ایران در بریکس و شانگهای تحلیل‌هایی را ارئه داده. از این منظر بعید به نظر نمی‌رسد سایر اعضای کابینه روحانی نیز در راستای بررسی عملکرد کابینه روحانی گزارش‌هایی را از بخش صنعت، بهداشت، اقتصاد، فرهنگ و... را ارائه داده‌اند. 

*راس کابینه سایه گزارش خواهد داد

 به نظر در روزهای آینده مانند سنوات قبل شاهد پخش سخنان کوتاهی از سوی روحانی خواهیم بود. سخنانی که بر گرفته از گزارش اعضای کابینه روحانی‌است و بدون شک با واکنش اعضای دولت حاضر روبه‌رو خواهد شد. بخشی از دستور جلسه کابینه سایه! مساله اخراج اساتید بوده و در یاد داریم زمانی که بیژن عبدالملکی در زمان در قدرت قرار داشتن دولت حسن روحانی از دانشگاه اخراج شد. او تلاش‌های زیادی برای بازگشت این استاد فلسفه به دانشگاه داشت و به جد خواهان استقلال دانشگاه بود و تلاش کرد از دخالت در عزل و نصب در دانشگاه‌ها جلوگیری کند. با این وجود واکنش روز گذشته رئیس‌جمهور کنونی ایران به اخراج اساتید از دانشگاه‌ها جالب به نظر می‌رسد. رئیسی در کنفرانس خبری خود گفت: «اگر افراد محدودی خواستند نظم دانشگاه را برهم بزنند خود دانشگاه باید مقابله کند. در چند روز گذشته هم برای من از تخلف افرادی که خطایی کردند و با آن‌ها در کمیته انضباطی برخورد شده گزارش‌هایی آمده است.