علائم آخرالزمانی منطقه/ آیا جنگ سوریه به پایان دنیا ربط پیدا می کند؟

به گزارش آرمان ملی آنلاین، با سقوط بشار اسد در سوریه بسیاری شوکه شدند. شوک حاصل از این اتفاق سبب شد که برخی به گرایش های آخرالزمانی روی بیاورند. برخی روحانیون از این گفتند که جنگ سوریه مقدمه جنگ آخرالزمان بین سفیانی ها و طرفداران جبهه حق است و احتمالا این جنگ بزرگ آخرالزمانی مدت ها ادامه خواهد داشت .

این گرایش در زمان حمله داعش به سوریه و عراق نیز در محافل مختلف دینی و فکری رواج یافت. در آن زمان برخی ابوبکر بغدادی را «سفیانی» می دانستند. طبق برخی روایات شیعه، سفیانی کسی است که قبل از ظهور امام زمان (عج) از منطقه ای در شهر دمشق خروج می‌ کند و شیعیان زیادی را به قتل می رساند. مشخصات سفیانی و خروجش در سوریه شباهت بسیار زیادی به شورش بغدادی و داعش داشت و باعث شد بسیاری بغدادی را همان سفیانی بدانند. با این حال، با شکست و حذف داعش از سوریه و عراق، بساط این تحلیل ها نیز برچیده شد.حالا بار دیگر، تحلیل های آخرالزمانی از اوضاع خاورمیانه طرفدار پیدا کرده است.

وقتی همه چیز از قبل نوشته شده است

بررسی نگاه های آخرالزمانی و تحلیل آنها از ابعاد مختلف احتیاج به مجال و تحقیق بسیار دارد. تبیین علل گرایش به این رویکرد، بررسی سوابق تاریخی آن، ارتباطش با ساختار اندیشه ایرانی، ارتباطش با شریعت و کلام اسلامی، بررسی ابعاد جامعه شناختی آن و ... همه و همه از مباحثی هستند که در محافل فکری به ان ها پرداخته شده و مورد مداقه قرار گرفته اند.

با این حال، بد نیست تنها از یک منظر و رویکرد جزئی و متعین به این مساله بپردازیم و آن را بررسی کنیم. فارغ از سابقه و فلسفه رویکرد آخرالزمانی به حوادث تاریخی، این رویکرد (در گفتمان رایج در ایران) بر برداشتی خاص و جزم از حرکت تاریخ استوار است. بیشتر دیدگاه های آخرالزمانی رایج در محافل مذهبی و شیعی امروز ایران، نخستین بار در جلد 13 کتاب «بحارالانوار» آمده اند. این کتاب که به صورت جداگانه نیز ترجمه و با نام «مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف)» توسط انتشارات اسلامیه منتشر شده است، نگاهی خطی به تاریخ دارد. طبق روایات این کتاب، عالم روز به روز در حال افول خواهد بود و نیروهای باطل و شیطانی هر روز بیشتر از دیروز بر دنیا حاکم می شوند و در جنگ با مومنان و مستضعفان، بر آنها پیروز می شوند و تسلط و شرارت آنها به اوج خود می رسد و این شرارت آنقدر زیاد می شود که مجال نفس کشیدن مومنان گرفته می شود. در این لحظه مهدی موعود (عج) ظهور کرده و ورق برمی گردد و در نهایت، نیروهای شیطانی شکست خورده و عالم پر از عدل و داد می شود.

طبق این دیدگاه، حرکت تاریخ مشخص و معین است و نمی توان هیچ خللی در آن ایجاد کرد. حتی جزئیات حاکم بر حرکت تاریخ ثبت شده است. به همین دلیل، در جلد 13 بحارالانوار نام افرادی که قبل از ظهور مهدی (عج) قیام می کنند، محل اردوی آنها، شهرهای درگیر جنگ، گستره فتوحات جبهه های مختلف و نتایج نهایی جنگ های آخرالزمانی ذکر شده است. در این دیدگاه، تاریخ یک «کُل دربسته» است که هیچ خللی در آن وارد نمی شود و جای هیچ «امکان» و «احتمالی» نیز در آن وجود ندارد. همانطور که در کتاب «سقوط إسرائیل من العلو والإفساد إلى الزوال» نوشته شده، سفیانی و نیروهای شرور او از نزدیکی سوریه تا نزدیکی مرز ایران را فتح می کنند و سپس ایرانی ها موفق می شوند بر دشمنان پیروز شوند و در نهایت، جنگ نهایی و جنگ بزرگ در بیت المقدس روی می دهد. این امر قطعی و نهایی است و هیچ خللی در آن ایجاد نمی شود.

فرار از سرنوشت محتوم ممکن است؟

دیدگاه فوق می تواند مانع از واکنش منطقی به پدیدارها و واقعیات تاریخی، سیاسی و اجتماعی شود. در دیدگاه عرفی، زمانی که یک فرد یا دولت یا ارتش با «شکست» مواجه می شود، آن را می پذیرد و سعی می کند از طریق تغییر روش یا رویکرد، آن شکست را جبران کند. در واقع، در دیدگاه عرفی، فرد باور دارد که آینده «محتوم» نیست و او می تواند آینده را تغییر دهد و با تغییر روش و عملکردش، شکست خود را به پیروزی تبدیل کند اما در دیدگاه آخرآلزمانی رایج در این روزها، آینده امری قطعی است و نه تنها انتهای تاریخ «محتوم» است بلکه روند تاریخ نیز مشخص و متعین و محتوم است و نمی توان در مسیر تاریخ تغییری ایجاد کرد.

در واقع، نگاه آخرالزمانی حاکم در فضای امروز ایران، نه به دنبال «حل» مساله بلکه به دنبال «انحلال» آن است. معتقدان این دیدگاه هرچیزی را منوط بر جنگ آخرالزمان دانسته و هر رویدادی را مقدمه و شرط جنگ بزرگ می دانند و به همین دلیل، از صلح پایدار یا حل مناقشات دوری می کنند و منتظر جنگ بزرگ می مانند. در واقع، آنها امروز خود را فدای فردا می کنند.

این دیدگاه در ذهن برخی تندروهای اسرائیلی که دشمن ایران هستند، هم وجود دارد. آنطور که لیبراسیون فرانسه در گزارشی به دیدگاه های آخرالزمانی نتانیاهو و طرفدارانش پرداخته، از نظر سران اسرائیل، اختلافات اخیر در خاورمیانه نباید به راه‌حلی دائمی برسد زیرا قرار است به پایان جهان ختم شود.

آخرالزمان‌گرایی اصیل دینی چه ویژگی هایی دارد؟

این درحالی است که نگاه آخرالزمانی اصیلِ دینی به هیچ وجه به اعتقادات بالا مستمسک نمی شود. در هیچ کدام از منابع اصیل و دست اول حدیث، سخنی از جزئیات جنگ های آخرالزمانی نیامده و مسیر تاریخ به نحو محتوم تعیین نشده است. در اسلام، انسان آزاد است و مسیر تاریخ نیز آزادانه معین می شود. اگرچه در نهایت، مستضعفین پیروز خواهند شد و منجی ظهور خواهد کرد اما نمی توان زمان این ظهور را معین کرد یا از طریق برخی نشانه های تاریخی آن زمان را مشخص کرد.

همچنین، در نگاه آخرالزمانی اصیل، انتهای تاریخ مشخص است و به پیروزی جبهه حق منتج می شود اما این مساله همچون چراغ راهنمایی برای هدایت عملکرد انسان و جامعه عمل می کند و چنین نیست که بر جزئیات حاکم بر تاریخ سایه افکنده و تمام جنگ ها و حوادث جزئی آینده را تعیین کند.