ارزیابی تحصیلی بدون آزمون

به گزارش آرمان ملی آنلاین حسین معافی، کارشناس مسائل آموزشی نوشت: معاون اول رئیس‌جمهور به شکل‌گیری قرارگاه‌هایی در برخی استان‌ها برای بازماندگان از تحصیل، ضرورت مهارت آموزی برای دانش‌آموزان، تمهید برنامه‌ای ویژه برای عقب ماندگی مهارتی دانش‌آموزان در دوران کرونا و گنجاندن آن در برنامه هفتم توسط مجلس، تقویت هنرستان‌ها برای افزایش سطح اشتغال، تقویت مدارس دولتی در خصوص سرانه مدارس و سرانه تغذیه و بررسی و تدوین طرح ارزیابی تحصیلی بدون امتحان در آموزش و پرورش، اشاره کردند و خواستار پیگیری این موضوعات شدند. 

ارزیابی بدون آزمون و امتحان می‌تواند بهترین نتیجه را برای فراگیران به همراه داشته باشد زیرا از آنها خواسته می‌شود که در طول دوره درسی یا دوره آموزشی به صورت منظم و مداوم درس‌ها و فعالیت‌های آموزشی را انجام دهند. 

ارزیابی بدون امتحان می‌تواند برای فراگیران چندین فایده داشته باشد: 

1. کاهش فشار روانی: داشتن امتحان برای بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان باعث فشار روانی و استرس می‌شود. از طرفی، عدم نیاز به شرکت در امتحان می‌تواند باعث کاهش این فشارها و ایجاد راحتی برای دانش‌آموزان و دانشجویان شود. 

2. توسعه مهارت‌های دیگر: امتحانات معمولاً روی یک موضوع خاص تمرکز دارند و بررسی می‌کنند که آیا دانش‌آموز یا دانشجو با مطالب آموزشی آشنا است یا خیر. اما ارزیابی بدون امتحان می‌تواند به دانش‌آموزان و دانشجویان این امکان را بدهد که بتوانند مهارت‌های دیگری را توسعه دهند، مانند تحلیل، نوشتن، صحبت کردن و... 

3. ارزیابی در محیط غیراضطراری: برخی دانش‌آموزان و دانشجویان در محیط امتحانات اعتماد به نفس کمتری دارند و نمی‌توانند برای نشان دادن دانش و مهارت خود بهتر عمل کنند. اما با ارزیابی بدون امتحان، آنها می‌توانند در محیط آرام‌تر و غیراضطراری نشان دهند که چقدر درس خوانده‌اند. 

4. عدم نیاز به حضور در کلاس: در بعضی موارد، دانش‌آموزان و دانشجویان نمی‌توانند به دلیل مسائل شخصی یا به دلیل بیماری، در کلاس حضور داشته باشند. اما با ارزیابی بدون امتحان، آنها می‌توانند به‌راحتی در خانه خود با موضوعات درسی آشنا شوند و ارزیابی شوند. 

ارزیابی بدون امتحان در بسیاری از کشورها به عنوان یک روش ارزیابی آموزشی استفاده می‌شود. در کشورهای فنلاند، انگلستان، آمریکا، استرالیا و کانادا نیز دانش‌آموزان و دانشجویان به جای امتحان‌ها، باید پروژه‌هایی را تهیه کنند و نشان دهند که چقدر درس خوانده‌اند و چقدر مهارت‌های خود را توسعه داده‌اند. 

در سیستم آموزشی ایران نیز ارزیابی بدون امتحان به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی، مثل ارزیابی پایان‌نامه‌ها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، از این نوع ارزیابی استفاده می‌شود. 

همچنین، در برخی دروس، از پروژه‌ها و تحقیقات بدون امتحان به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی استفاده می‌شود. در این نوع ارزیابی، فراگیران باید با استفاده از دانش و مهارت‌های خود، پروژه تحقیقاتی را تهیه کنند و نشان دهند که چقدر درک دارند و چقدر مهارت‌های خود را به کار گرفته‌اند. 

در کل، ارزیابی بدون امتحان در سیستم آموزشی ایران نیز به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی استفاده می‌شود، اما در مقایسه با سایر کشورها، کاربرد آن کمتر است که امیدواریم با اجرای درست و کارشناسی این طرح در مقاطع مختلف تحصیلی و رشته‌های مختلف درسی، آموزش و یادگیری به نحو شایسته‌تری ادامه پیدا کند. 

اگرچه ارزشیابی توصیفی در مقطع ابتدایی نیز با نقد‌های جدی روبه‌رو است، آیا اجرای این طرح می‌تواند برای دانش‌آموزان در مقاطع متوسطه اول و دوم و یادگیری بهتر و مؤثر‌تر، مفید باشد؟