امتحانات نهایی توانایی تفکیک حجم انبوه کنکوری‌ها را ندارد

آرمان ملی آنلاین: در این خصوص حمیدرضا فیض آبادی (رتبه 290 کنکور سراسری، دانشجوی رشتۀ دندانپزشکی ،کارشناس آموزشی و مدرس زیست شناسی کنکور) در گفت‌وگو با آرمان ملی می‌گوید:استرس دانش آموزان با پیشرفت این مصوبه بیشتر شده است. ایضا این کار هزینه های بیشتری را به والدین دانش آموزان تحمیل می کند و مهمتر از همه، به نظر من این کار اصلا نشدنی است! این گفت‌وگو را می‌خوانید:

منظور شما از نشدنی بودن اجرای این طرح دقیقا چیست؟

ببینید این طرح خصوصیاتی دارد که با علم آمار متناقص است. مثلا معتبر دانستن نتیجه آزمون برای دو سال، در کنکور سراسری واقعا ممکن نیست. این کار برای آزمون هایی که حد نصاب دارند و تعداد قبولی ها ارتباط آماری با شرکت کنندگان ندارد ممکن است مانند آزمون آیلتس و یا آزمون گواهینامه رانندگی که نتیجه هر فرد مستقل از باقی افراد می باشد. ولی در آزمون سراسری که هر دوره، سطح سوالات متفاوت، تعداد شرکت کنندگان متفاوت و حتی سطح دانش آموزان نیز متفاوت است، چگونه می توان همترازی بین این آزمون ها برقرار کرد؛

در آزمون سراسری با تغییر شرکت کنندگان دیگر تراز ها با هم قابل مقایسه نخواهد بود چون نمره هر کسی به نسبت نمره جمعی کسب شده توسط شرکت کنندگان آن دوره معنی پیدا می کند و به تنهایی ارزش تفکیکی ندارد.

حال شما فرض کنید که تاثیر قطعی 60 درصدی را نیز به آن اضافه کنیم. فاجعه به بار خواهد نشست.

یعنی شما با افزایش  تاثیرگذاری امتحانات نهایی مخالف هستید ؟

کاملا؛ امتحانات نهایی توانایی تفکیک حجم انبوه شرکت کنندگان کنکور مخصوصا در رشته تجربی را ندارند. سوالات امتحانات نهایی نباید از حد معینی سخت تر شوند زیراکه در آن صورت تعداد قابل توجهی از دانش آموزان نمی توانند در آنها نمره قبولی کسب کرده و حتی دیپلم خود را بگیرند. امتحانات نهایی برای پایان دبیرستان است و کنکور برای ورود به دانشگاه! این دو را نباید باهم مخلوط کرد.

مضاف بر اینکه اکنون اگر بخواهند به نمرات امتحان نهایی تراز بدهند در حق شرکت کنندگانی که پشت کنکور هستند و در امتحانات نهایی نمره 20 را کسب کرده اند ستم می شود. فرض کنیم دو دانش آموز امسال می خواهند کنکور بدهند. و هر دو معدل 20 دارند. اولی امتحانات نهایی امسال را شرکت کرده است و دیگری امتحانات نهایی سال پیش. بدیهی است اگر امسال سطح امتحانات نهایی بیشتر باشد تراز نمره 20 نفر اول بیشتر خواهد بود زیرا میانگین جمعی نمرات پایین تر است و نفر دوم نیز امکان ترمیم معدل ندارد؛ 20 را که نمی شود ترمیم کرد! حال آنکه اگر همان سوالات را به نفر دوم می دادید ممکن بود او هم 20 شود ولی با این کار در حق این فرد اجحاف شده است.

بحث اجحاف و عدالت آموزشی به میان آمد، نظر شما درخصوص طرح ضریب دادن به معدل مناطق مختلف چیست؟

به ذات، کار صحیحی است ولی فکر می کنم در نهایت منجر به فراهم کردن فرصتی برای سود جویان شود. ماجرای این طرح این است که اگر میانگین معدل در استان سیستان و بلوچستان 13 است و در استان تهران مثلا 16 است، به استان سیستان و بلوچستان ضریب داده شود که مثلا نمره 13 به 17 تبدیل می شود. این کار باعث می شود افرادی سودجو در ازای مبلغی، دانش آموزی تهرانی را در مدرسه منطقه سه ثبت نام کنند که باعث افزایش ارزش نمرات معدل آنها شود. حال آنکه در دهک اول شرکت کنندگان اصلا و ابدا بحث بر سر این نمرات نیست. بحث بر سر انبوه شرکت کنندگان واجد نمرات 19 و نیم تا 20 است که بر اساس نمرات امتحان نهایی قابل سنجش نیستند.

پس به نظر شما کنکور سراسری در سال های قبل تمییز شرکت کنندگان از یکدیگر را به بهترین نحو ممکن انجام می داد؟

 من به هیچ وجه همچین حرفی نزدم! کنکور سراسری این کار را به «بهترین» شکل ممکن انجام نمی داد. مثلا در سال 1400، کنکور تجربی در درس ریاضی بسیار سخت و حتی خارج از چارچوب کتاب درسی بود؛ بدیهی است در چنین شرایطی شرکت کنندگانی که قبلا فارغ التحصیل رشته های ریاضی هستند(مثلا لیسانس برق و یا لیسانس ریاضی محض هستند.) بهتر عمل می کنند و تراز بالاتری می گیرند چون مباحث خارج از کتاب را در دانشگاه پاس کرده اند ولی شرکت کنندگان دوازدهمی علوم تجربی حتی با آنها آشنا نیز نیستند. یا مثلا در همین کنکور دی ماه 1402 تعدادی از سوالات در درس زیست شناسی مطلقا غلط بود؛ حرف من این است که در قیاس با امتحانات نهایی، کنکور سراسری شاخصه مناسب تری است و اگر هم قرار است تصمیم جدیدی در راستای تفکیک بهتر داوطبان اتخاذ شود، بهتر است که نابسامانی ها در طرح سوالات کنکور مورد بررسی قرار گیرد.

در صحبت های خود به داوطلبانی اشاره کردید که فارغ التحصیل در رشته های گروه ریاضی شده اند و مجددا قصد شرکت در کنکور سراسری را دارند ولی این بار در گروه علوم تجربی؛ آیا تعداد این داوطلبان قابل توجه است؟ و آیا این به دلیل جهت گیری جامعه و خانواده ها به سمت علوم تجربی نیست؟

 البته که تعداد این داوطلبان کم نیست؛ ولی من بیشتر موضوع را از جنبه اقتصادی می بینم. فارغ التحصیلانی که پس از چهار و یا شش سال تحصیل در نهایت احساس می کنند تضمین شغلی مناسبی با درآمد مطلوب نخواهند داشت مجبور به شرکت مجدد در این آزمون می شوند. و این کار باعث افزایش داوطلبان گروه علوم تجربی و سخت تر شدن رقابت در رشته های پرطرفدار این گروه می گردد. مضاف براینکه داوطلبانی که یک یا چند دوره در کنکور سراسری نیز شرکت می کنند هم باید به این عدد اضافه گردد.

در صحبت های قبلی خود به داوطلبانی اشاره کردید که بعضی از سوالات در درس زیست شناسی غلط بودند؟ منظورتان چیست؟

کنکور سراسری برای تفکیک داوطلبان به دهک های مختلف باید سطح سوالات را بالا ببرد که بهترین ها را تفکیک سازد، تا اینجا مشکلی نیست و کاملا منطقی است. درس زیست شناسی نیز به عنوان مهمترین و کلیدی ترین درس این گروه آزمایشی باید از سطح بالایی برخوردار باشد اما مسئله از جایی به چالش کشیده می شود که طراحان آنقدری سطح سوالات را بالا می برند که خودشان متوجه نمی شوند سوالشان غلط شده است ویا قابل تفسیر و تاویل به شیوه های مختلفی است. هرساله حداقل دو یا سه سوال چالشی در درس زیست شناسی در کنکور سراسری مطرح می شود که پاسخ صحیح دادن به آن، مبتنی بر شانس است؛ بله شانس. به این معنا که باید امیدوار باشید که برداشت طراح کنکور از یک عبارت با برداشتی که شما در سر جلسه از آن عبارت داشته اید یکی باشد. هر ساله دبیران از سازمان سنجش تقاضای پاسخ تشریحی برای سوالات کنکور را می کنند که همواره بی جواب باقی می ماند.

در آخر، توصیه شما به داوطلبان کنکور سراسری و والدین آنها با توجه به  مطالب بیان شده چیست؟

توصیه من، همان چیزی است که احتمالا همه داوطلبان بداند ولی محض یادآوری عرض میکنم که اکیدا از حواشی کنکور دور بمانید؛ درست است که ما این موارد را بیان می کنیم ولی روی صحبت ما با سازمان سنجش و وزارت علوم می باشد و نه داوطلبان. حاشیه های کنکور که ابدا کم هم نیستند، تا کنون به کسی سود نرسانده اند که شما بخواهید دومی آن باشید. در سکوت به تلاش خود ادامه دهید و این مسائل ذهن شما را گرم و دل شما را سرد نکند. در این کنار ما هم تمامی تلاشمان را می کنیم که هم از نظر علمی بیشترین خدمات را ارائه دهیم و هم صدایی باشیم که مخالفت داوطبان را با اجرای این طرح های ناپخته به مسئولین ذی ربط برسانیم . باشد که شنیده شود...