سفری در تاریخ سیستم های گرمایشی ایران؛ از کرسی تا شومینه!

سیستم های گرمایشی ایران از گذشته تاکنون 

سیستم های جدیدی که در حال حاضر طراحی شده اند، به طور کامل با سیستم های قدیمی متفاوت هستند؛ اما مهم ترین وجه شباهت در همه این سیستم ها، این است که بتوانند فضای گرمی را در فصل سرما و زمستان به وجود بیاورند.

در حال حاضر تلاش های زیادی برای استفاده از روش های مدرن برای گرم کردن محیط شده است و البته در این زمینه تا حد خیلی زیادی هم موفق بوده اند. در ادامه، لیستی از سیستم های گرمایشی قدیمی و سپس مدرن ایران را نام می بریم که شناخت آنها می تواند برای شما جالب باشد تا بدانید که چه تغییراتی در زمینه سیستم های گرمایشی رخ داده است. 

آتشدان؛ گودالی پر از هیزم و آتش

آتشدان یکی از قدیمی ترین سیستم های گرمایشی در گذشته بوده که با هیزم کار می کرده است. آتشدان در واقع گودالی بود که آن را پر از هیزم کرده و بعد از آتش زدن آنها، به گرم کردن محیط کمک می کردند. علاوه بر این، از آتشدان برای پخت غذا و مصارف خانگی نیز استفاده می شد. اما این روش هم برای محیط زیست بسیار مضر بود و هم به اندازه کافی به گرم کردن محیط کمک نمی کرد. به همین دلیل خیلی سریع کنار گذاشته شد. 

کرسی؛ خاطره انگیزترین و نوستالژی ترین سیستم گرمایشی

بعد از آتشدان، بسیاری از افراد در مکان های مختلف از کرسی استفاده می کردند. کرسی در واقع یک چهارپایه چوبی بود که وسط خانه می گذاشتند و زیر آن هم یک بخاری نفتی با ذغال قرار می دادند. سپس برای این که مانع خروج گرما از کرسی شوند، روی آن یک پتو یا پارچه رنگارنگ و زیبایی می انداختند.

سپس همه افراد اطراف کرسی نشسته و پای خود را به زیر آن می بردند تا گرم شوند. بدون شک کرسی یکی از خاطره انگیزترین سیستم های گرمایشی ایران است که صمیمیت را بین افراد منتقل می کرد. مردم اطراف کرسی می نشسته و برای یکدیگر خاطره تعریف می کردند. 

بخاری نفتی؛ روش نوستالژی برای گرم کردن

همان طور که از نام آن هم می توان متوجه شد، بخاری نفتی با انرژی نفت کار می کند و تا سال های سال از این وسیله در همه نقاط ایران نیز استفاده می شد. بخاری های نفتی حس نوستالژی بسیار زیادی به افراد می دهند و حتی در حال حاضر خیلی از افراد برای تزئین منزل خود نیز از آنها استفاده می کنند. در حال حاضر در قسمت هایی از ایران که هنوز به انرژی گاز دسترسی ندارند، برای گرم کردن منازل از بخاری نفتی استفاده می کنند. 

بخاری برقی؛ سریع اما ناامن

بخاری برقی با نام هیتر نیز شناخته می شود و یکی از سیستم های گرمایشی قدیمی و نوستالژی ایرانی به شمار می آید. اگرچه بخاری های برقی می توانستند خیلی سریع محیط را گرم کنند و انرژی گرمایش زیادی داشتند، اما مهمترین ویژگی منفی آنها این بود که امنیت آنها چندان بالا نبود. به همین دلیل ممکن بود حتی باعث آتش سوزی محیط نیز شوند و همچنین در بسیاری مواقع، میزان انرژی زیادی مصرف می کنند. 

بخاری گازی؛ شروع مدرنیته در سیستم گرمایشی

به مرور زمان با گازکشی اغلب قسمت های ایران، بیشتر افراد ترجیح دادند که از بخاری گازی استفاده کنند. این بخاری ها نمونه های مختلفی دارند و همان طور که مشخص است، با انرژی گاز کار می کنند. برخلاف روش های قدیمی، این مورد از سیستم های گرمایشی ایران مدرن تر بودند و در حال حاضر نیز بسیاری از منازل از این سیستم ها استفاده می کنند.

به همین دلیل در این سیستم ها خبری از حس نوستالژی قدیمی نیست. با این حال، این روش همچنان مانند روش های قدیمی نمی تواند چندان برای گرم کردن محیط کاربردی باشد. چراکه بخاری های گازی می توانند فقط قسمت کوچکی از محیط را گرم کند و برای گرم کردن سالن های بزرگ، باید چندین بخاری گازی قرار دهید که از نظر اقتصادی چندان به صرفه نیست. 

شومینه؛ بخاری زیبا برای ویلا

شومینه نیز مانند بخاری گازی با انرژی گاز کار می کند. با این حال، مهمترین ویژگی که باید درباره آن بدانید، این است که بسیاری از افراد از آن به عنوان یک روش تزیینی برای منزل خود استفاده می کنند. اگرچه در گذشته شومینه ها واقعاً کاربرد داشتند، اما در حال حاضر افراد ترجیح می دهند که با استفاده از روش های مدرن، در گوشه ای از خانه یا ویلای خود شومینه کار بگذارند.

البته که نباید این نکته را انکار کرد که در گذشته نیز شومینه ها تاثیر زیادی در گرم کردن محیط منازل داشته اند. حتی اگر به عکس های قدیمی هم نگاه کنید، متوجه زیبایی بسیار زیاد آنها می شوید. با این حال، شومینه ها تا حد خیلی زیادی باعث افزایش آلایندگی محیط زیست می شدند. 

سیستم مرکزی؛شوفاژ و رادیاتور

از دیگر سیستم های گرمایشی ایران می توان به سیستم مرکزی اشاره کرد. این سیستم ها بعد از به وجود آمدن روش هایی مانند شوفاژ و مشعل روی کار آمدند و در ایران نیز رایج شدند. نحوه عملکرد این سیستم ها این بود که نیازی به دودکش نداشتند و بدون تولید دود مضر، محیط مورد نظر را گرم می کردند. با این حال، باید فضای نسبتاً بزرگی به عنوان موتورخانه در نظر گرفته می شد و فضای زیادی را اشغال می کردند. 

فرایند احتراق در بخاری هایی که با شوفاژ خانه کار می کردند، نزدیک به ۴.۹۰ درصد بود و خیلی سریع می توانست محیط را گرم کند. نحوه عملکرد خروج گاز کربن دی اکسید از این محصول نیز به صورت بخار آب بود و از طریق رادیاتور و از زیر منازل به خارج از محیط می رفت. علاوه بر این که هزینه راه اندازی این سیستم گرمایشی در منزل بسیار زیاد است، اگر شما خانه ای را ساخته باشید هم نمی توانید خیلی راحت این سیستم گرمایشی را وارد آن کنید. 

گرماتاب؛ جدیدترین و بهترین روش گرمایشی

یکی از جدیدترین و مدرن ترین سیستم های گرمایشی ایران که نسبت به روش های قبلی خیلی جدیدتر است، گرمتاب است که می تواند با کمترین میزان انرژی، بیشترین بازدهی و راندمان را داشته باشد. گرماتاب اگرچه مانند کرسی و شومینه حس نوستالژی را در شما به وجود نمی آورد، اما مطمئن باشید که گرمایی که از طریق آن دریافت می کنید، همان گرمای قدیمی با حس و حال خوب است.

گرماتاب ها نمونه های مختلفی دارند. با این حال، پرطرفدارترین آنها محصولاتی هستند که در سقف و گاهی مواقع کف نصب می شوند. بسته به نوع گرماتاب، ممکن است این محصولات با انرژی گاز یا برق کار کنند.

برخلاف روش های سنتی و نوستالژی، گرماتاب ها می توانند در کوتاه ترین زمان ممکن، بزرگترین مکان ها را به راحتی گرم کنند. همچنین نکته مثبت درباره گرماتاب ها این است که گرما را به شکل کاملاً یکنواخت توزیع می کنند. یعنی برخلاف روش های سنتی و قدیمی، به این صورت نیست که فقط نزدیکی بخاری گرم و قسمت های دور خیلی سرد باشند.