ارشاد و چالش استعفای مدیران فرهنگی

هادی حسینی‌نژاد/ روزنامه‌نگار: اصلی‌ترین تغییر در این زمینه، جابه‌جایی‌ای بود که حدودا 40 روز پیش در جایگاه معاونت امور فرهنگی رخ داد، عبدالحسین کلانتری، جایگزین یاسر احمدوند شد. واکنش‌ها به انتخاب کلانتری در میان اهالی نشر و کتاب، البته متفاوت بود، خصوصا اینکه انتخاب او که در دولت قبل نیز معاون امور فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم بوده، محور انتقاد قرار گرفت. با این همه، برپایی دیدارهای مشترک بین معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد با انجمن‌ها و تشکل‌های فرهنگی و صنفی مربوطه، به‌عنوان اصلی‌ترین برنامه‌ کاری کلانتری، در دستور کار قرار گرفت. او بخش اعظم توان خود را در یک ماه اخیر، صرف آشنایی با فعالان و مسائل و مصائب حوزه نشر و چاپ کرد و درست در روزهایی که انتظار می‌رفت شاهد اجرایی شدن طرح‌ها و برنامه‌های فرهنگی جدید از سوی این معاونت برای اداره بخش‌های مختلف باشیم، خبر استعفای عبدالحسین کلانتری روی خط خبرگزاری‌ها رفت. مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با تایید این خبر، دلیل استعفای عبدالحسین کلانتری را که «در مدت مسئولیت کوتاه خود، با انگیزه فراوان تلاش کرد نسبت به بررسی مشکلات و تصمیم درباره اتخاذ رویکردهای جدید منطبق با سیاست‌های جدید این وزارتخانه، با اهالی فرهنگ و نشر، گفت‌وگو و تبادل‌نظر قابل توجهی داشته باشد» و «به‌رغم میل باطنی‌اش» پیش آمده را ضرورت رسیدگی به امور درمانی درمانی خانواده، عنوان کرده است. در ادامه‌ این خبر آمده: «سیدعباس صالحی در حکمی جداگانه و ضمن پذیرش استعفای کلانتری و قدردانی از رفتار عاطفی و مسئولانه وی و آرزوی بهبودی برای همسر ایشان، کلانتری را به عنوان مشاور خود و عضو شورای بازبینی و اصلاح مقررات و دستورالعمل‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب کرده است.» همچنین در بخش دیگری از این خبر، مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده که «اقدامات لازم برای متوقف نشدن فعالیت‌های معاونت فرهنگی حتی برای یک روز انجام شده است که در اخبار بعدی به صورت شفاف به رسانه‌ها اعلام می‌شود.» اما واقعیت این است که وزارت ارشاد با گذشت چند ماه، هنوز خط مشی، سیاست و برنامه‌‌ریزی مشخصی را برای انجام وظایف و مدیریت فرهنگی بخش‌های مختلف، از جمله بازار نشر و کتاب ارائه نکرده و اهالی قلم و نشر باید بار دیگر انتصاب معاون دیگری را انتظار بکشند. 

اما همزمان با انتشار خبر استعفای معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد، خبر استعفای محمدعلی مرادیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی نیز توجه‌ها را مضاعف به خود جلب کرد. ایبنا، رسانه‌ زیرمجموعه خانه کتاب و معاونت امورفرهنگی بدون ارائه توضیحات، در این‌باره نوشت: «محمدعلی مرادیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پس از ۱۶ ماه فعالیت در این دفتر، امروز از سمت خود استعفا کرده است.» نکته حائز توجه این است که انتشار اخبار دو استعفای صورت گرفته، شائبه‌ استعفای سایر مدیران و مسئولان را نیز در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته که از جمله‌ آنها باید به علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران اشاره کرد که البته هیچ منبع رسمی این خبر را تایید نکرده است. در این‌باره، البته که تغییر مدیران و معاونین در دولت چهاردهم و سرکار آمدن منختبین و منصوبین جدید، امری طبیعی و پذیرفته است اما استعفا، زمانی اتفاق می‌افتد که اهتمام و مطالبه‌ای برای اشخاص و مدیران وجود نداشته باشد که در این صورت، دلایل دیگری در کار بوده. دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی یکی از دفاتر مهم و استراتژیک در معاونت امور فرهنگی است که وظایفی نظیر برپایی جشنواره‌ی روستاها و عشایر دوستدار کتاب و انتخاب شهر پایتخت کتاب را شامل می‌شود. همچنین این دفتر، مسئول انجام تحقیق‌ها و ارائه راهکارهای توسعه‌ای در زمینه کتاب و کتابخوانی است که این مهم، اصلی‌ترین رسالت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه فرهنگ مکتوب به‌شمار می‌آید. 

بروز تغییرات متوالی در جایگاه‌های مدیریتی معاونت امور فرهنگی، چالش‌هایی جدی پیش روی سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با گذشت قریب به 4 ماه از روی کار آمدن دولت چهاردهم، باید هرچه سریعتر به روال عادی و با ثبات مدیریتی برگردد. این ضرورت البته در شرایطی که دولت در پی تحقق شعار «وفاق» بین کلیه گروه‌ها و احزاب فکری و سیاسی است، شرایط را تا حدودی پیچیده‌تر می‌کند، چراکه هدایت تفکرات، سیاست‌ها و رویکردهای حزبی مختلف در قالب خط و مشی‌ای واحد، کار ساده‌ای نیست و همواره می‌تواند چالش‌های تازه‌ای را به‌همراه داشته باشد. با این‌همه، باید منتظر تصمیمات آتی این وزارتخانه بود.