ایران پیروز جنگ روایت‌ها در مقابل اسرائیل است

 «آرمان ملی» برای بررسی این موضوع و پیامدهای حمله نظامی ایران به اسرائیل با دکتر محسن جلیلوند، تحلیل گر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. جلیلوند معقتد است: “این گزینه که اسرائیل به حمله ایران پاسخ خواهد داد قطعأ این اتفاق دیر یا زود رخ خواهد داد. ایران نیز در سراسر جهان منافعی دارد و دوستانی دارد که ممکن است در دسترس اسرائیل قرار داشته باشد. محور مقاومت یکی از گزینه‌های اقدام متقابل خواهد بود. هنگامی که ایران از خاک عراق به پایگاه آمریکا حمله کرد آمریکا به خاک ایران حمله نکرد و بلکه در داخل خاک عراق رهبران جبهه مقاومت را ترور کردند. به همین دلیل لزومی ندارد که اسرائیل برای پاسخ متقابل به ایران به خاک ایران حمله کند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*با توجه به اتفاقات اخیر واکنش اسرائیل به حمله نظامی ایران چه خواهد بود؟

اسرائیل دیر یا زود به حمله نظامی ایران واکنش نشان خواهد داد. اینکه این واکنش متقارن با شرایط ایران خواهد بود یا خیر موضوعی است که زمان آن را مشخص خواهد کرد. در شرایط کنونی رهبران اسرائیل عنوان می‌کنند در شرایطی که نسبت به حمله ایران واکنش نشان ندهند مفهوم بازدارندگی را از دست می‌دهند. هنوز مشخص نیست که این واکنش متقارن خواهد بود یا نامتقارن. در شرایط کنونی اغلب تحلیل گران بر این باور هستند که اسرائیل قطعأ نسبت به حمله نظامی ایران واکنش نشان خواهد داد. تنها ابهامی که در این زمینه وجود دارد زمان این واکنش خواهد بود که در چه زمانی و به چه صورتی این واکنش انجام خواهد شد. اینکه برخی عنوان می‌کنند اسرائیل ممکن است به خاک ایران حمله کند زیاد محتمل نیست و من گمان نمی‌کنم اسرائیل دست به چنین کاری بزند.

اسرائیل دیر یا زود به حمله نظامی ایران واکنش نشان خواهد داد. اینکه این واکنش متقارن با شرایط ایران خواهد بود یا خیر موضوعی است که زمان آن را مشخص خواهد کرد. در شرایط کنونی رهبران اسرائیل عنوان می‌کنند در شرایطی که نسبت به حمله ایران واکنش نشان ندهند مفهوم بازدارندگی را از دست می‌دهند. هنوز مشخص نیست که این واکنش متقارن خواهد بود یا نامتقارن

*بایدن عنوان کرده در صورتی که اسرائیل قصد داشته باشد نسبت به حمله نظامی ایران واکنش نشان بدهد آمریکا با این کشور همراهی نخواهد کرد. در چنین شرایطی اسرائیل به تنهایی نسبت به حمله نظامی ایران واکنش نشان خواهد داد و یا متحدانی خواهد داشت؟

واقعیت این است که آنچه در حرف گفته می‌شود با آنچه در عمل رخ می‌دهد با هم متفاوت است. بایدن به خوبی به این نکته آگاهی دارد که در صورتی که علیه ایران با اسرائیل همراهی کند منافع این کشور نیز توسط ایران به خطر خواهد افتاد. به همین دلیل نیز آمریکا به دلیل اینکه منافع‌شان در منطقه و حتی در سراسرجهان به مخاطره نیفتد از همراهی کردن با اسرائیل علیه ایران خودداری خواهند کرد. آمریکایی‌ها نیز به خوبی به این نکته آگاهی دارند که ایران از این توانایی برخوردار است که به منافع آنها ضربه بزند.

*در چنین شرایطی ایران دقیقأ کدام منافع آمریکا را به خطر خواهد انداخت؟

اگر وضعیت به شرایط جنگی و یا نیمه جنگی برسد آمریکا در منطقه خاورمیانه پایگاه‌هایی دارد که در تیررس ایران قرار دارد. از سوی دیگر نیروهای آمریکا که در منطقه حضور دارند نیز در دسترس ایران قرار دارند. نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که آمریکا می‌داند ایران در آمریکای لاتین نیز دوستانی دارد و می‌تواند منافع آمریکا را مورد هجوم قراردهد. بسیاری از کشتی‌های آمریکایی در آب‌های آزاد و تنگنه‌های بین‌المللی در حال رفت وآمد هستند که می‌تواند هدف حمله ایران قرار بگیرد و ایران قابلیت این را دارد که به این اهداف حمله کند.

*پس از حمله ایران شایعاتی بین مردم مبنی بر احتمال حمله نظامی اسرائیل به خاک ایران به وجود آمده است. به چه میزان این شایعات احتمال تحقق دارد؟آیا نتانیاهو در وضعیتی قرار دارد که بتواند به خاک ایران حمله کند؟

این وضعیت بسیار بعید به نظر می‌رسد و من چنین احتمالی نمی‌دهم که اسرائیل دست به چنین کاری بزند و بخواهد خاک ایران را تهدید کند. این گزینه‌ای بسیار ضعیف است. با این وجود این گزینه که اسرائیل به حمله ایران پاسخ خواهد داد قطعأ این اتفاق دیر یا زود رخ خواهد داد. ایران نیز در سراسر جهان منافعی دارد و دوستانی دارد که ممکن است در دسترس اسرائیل قرار داشته باشد. محور مقاومت یکی از گزینه‌های اقدام متقابل ایران خواهد بود. هنگامی که ایران از خاک عراق به پایگاه آمریکا حمله کرد آمریکا به خاک ایران حمله نکرد و بلکه در داخل خاک عراق رهبران جبهه مقاومت را ترور کردند. به همین دلیل لزومی ندارد که اسرائیل برای پاسخ متقابل به ایران به خاک ایران حمله کند. در هر جنگی هنگامی که ما در یک زمین بازی می‌کنیم قرار نیست طرف مقابل نیز در همان زمین بازی کند و بلکه زمین بازی خود را تغییر می‌دهد. این زمین بازی نیز هر گزینه‌ای می‌تواند باشد. در چنین شرایطی طرفین نمی‌دانند که طرف مقابل چه اهدافی را دنبال می‌کند و به دنبال چیست. در هر جنگی طرفین اصل غافلگیری را برای خود حفظ خواهد کرد. این اصل غافلگیری نیز به هر شکلی ممکن است وجود داشته باشد. به عنوان مثال اسرائیل هنوز در حمله ایران به اسرائیل اطلاع ندارد که این میزان از حمله چند درصد توانایی نظامی و موشکی ایران بوده است. به اذعان خودشان این میزان حمله در حدود10 درصد توانایی نظامی ایران بوده است. در این حمله ایران از همه توانایی نظامی خود را استفاده نکرده است. پرسش مهم این است که اگر ایران از همه توانایی نظامی خود استفاده کند آیا گنبد آهنین از این توانایی برخوردار است که در مقابل حمله ایران ایستادگی کند یا خیر؟ اغلب جنگ‌ها به دلیل سوءمحاسبه صورت می‌گیرد و نه محاسبه. اگر اسرائیل قصد داشته باشد وارد جنگ با ایران شود نیز وارد سوءمحاسبه شده است. هنگامی که یکی از طرفین وارد سوءمحاسبه می‌شوند نتایج آن برای آنها غیر قابل پیش بینی خواهد شد.

*نتیجه حمله ایران به اسرائیل به موضوعی محل مناقشه تبدیل شده است؟آیا اراده ایران از نظر نظامی در همین حد بوده و قصد بیشتری نداشته است؟

واقعیت این است که ایران قصد نداشت سطح منازعه را از تنش به بحران تبدیل کند. در شرایط کنونی نیز سطح منازعه در حد تنش است و نه بحران. به هر حال ایران و اسرائیل وارد دالانی شده‌اند که در نهایت به بحران منجر خواهد شد. در شرایط کنونی اگر اسرائیل به ایران حمله کند این دالان به بحران منجر خواهد شد و تنش به بحران تبدیل خواهد شد. ایران نمی‌خواهد سطح تنش از این بیشتر شود. به همین دلیل نیز براساس آنچه امیر عبدا...یان گفته است ایران72 ساعت قبل از حمله به کشورهای همسایه اطلاع داده و جزئیات را نیز بیان کرده است. اینکه نتیجه نظامی این اقدام چیست موضوعی است که در پشت این اراده قرار می‌گیرد و در اولویت نخست قرار ندارد. بدون تردید اگر ایران قصد داشت سطح تنش را افزایش بدهد با پهپادهای بیشتر و موشک‌های قوی‌تری به اسرائیل حمله می‌کرد. این موضوع که گنبد آهنین و سیستم پدافند هوایی اسرائیل چه عملکردی در این حمله داشته بحث دیگری است. آنچه مسلم است این است که ایران قصد نداشته این تنش را به بحران تبدیل کند. این وضعیت از نظر نظامی است. از نظر سیاسی در شرایط کنونی نتانیاهو از زیر برخی از فشارها خارج شده است. تا قبل از حمله ایران به اسرائیل نتانیاهو در زمینه تقابل با حماس و حمله به رفح دچار تردید بود. با این وجود با حمله ایران به اسرائیل حداقل در کوتاه مدت از زیر فشارها خارج شده است. از نظر تبلیغاتی و جنگ روایت‌ها نیز من معتقدم ایران پیروز جنگ روایت‌ها بوده است. دلیل این موضوع این است که اسرائیل تا زمانی که این مصاحبه انجام می‌شود هیچ کاری در مقابل ایران انجام نداده است.