برای مقابله با گرد و غبار در ایران، چین وارد می‌شود

 شاید کمتر کسی نسبت به سرایت روزهای تیره کشور از شنزارهای خوزستان و خاک نرم بلوچستان به زمین‌های سبز شمال و پایتخت و بقیه کلانشهرها احساس نگرانی کرده باشد؛ به تعداد انگشتان دست که اگر این نگرانی وجود داشت بی‌شک امروز کشور اینگونه درگیر پدیده مسری گرد و غبار نمی‌شد. البته کارهایی هم انجام شده مثل مالچ پاشی‌هایی که می‌گفتند در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی از سرگرفته و دوران ریاست محمود احمدی‌نژاد متوقف شد؛ ابتدایی‌ترین کاری که فعالان محیط زیست نسبت به ضرر و زیانش اخطار و هشدارهایی داده‌اند. این مالچ‌های حاصل از فرآورده‌های نفتی را روی زمین‌های خشک می‌پاشیدند تا هنگام طوفان و وزش بادهای شدید، گرد و خاک را بلند نکند. همین محصولات مخرب محیط زیست را هم نپاشیدند در دورانی که مجوز حفر چاه‌های غیر قانونی برای برداشت بیش از پیش آب‌های زیرزمینی صادر شد تا نشان داده شود دولت به فکر مردم و آینده آن‌هاست.

اما برداشت آب‌های زیرزمینی یکی از دلایل خشکسالی بوده؛ نبود زیرساخت‌های مناسب در حالی که هیچ تلاشی برای به روز رسانی و ساخت سیستم‌های هدایت کننده آب سیلاب‌ها صورت نگرفت و بودجه‌ای برای اموراتی که به آینده یک سرزمین و همه مردمش مربوط می‌شوند، صرف نشد، زمین‌ها را خشک‌تر از پیش و سرزمین را بی‌آب‌تر از گذشته کرد.

اما گرد و غبار از آن مواردی نیست که اثراتش و تبعاتش جلوی چشم مردم نباشد؛ روز به روز بیشتر و بیشتر شد و هر روز در منطقه جدیدتری خودنمایی و طوفان بپا کرده تا جایی که مسئولان پس از کش و قوس‌ها و نظرات بسیار درباره منشأ‌های داخلی و خارجی (که جملگی البته تمرکزشان بر منشا خارجی بود) تصمیمی به برگزاری اجلاسی بین‌المللی در تهران گرفتند تا بلکه با همکاری کشورهای منطقه بتوانند گرهی از این کلاف دامنگیر در هم پیچیده گرد و غبار حل کنند. هرچند منتقدان به برگزاری این نوع اجلاس‌ها می‌گویند که مشکل گرد و غبار صرفا با برپایی چند نشست و ایراد سخنرانی حل نمی‌شود اما اگر واقعا استفاده از تجربیات کشورهای دیگر در دستور کار قرا گیرد و بعد از آن هم همکاری‌هایی متناسب اعمال و اجرایی شود، شاید بتواند به کورسوی امیدی برای رفع یا لااقل جلوگیری از پیشرفت و همه گیری گرد و غبار در کشور بدل شود.

به گزارش «آرمان ملی»، دیپلماسی محیط زیستی دولت باید فعال‌تر باشد و البته در کنار آن، تجهیزات لازم از نظر نیروی انسانی و دانش فنی و غیره هم مورد توجه و در اولویت قرار بگیرد. از سوی دیگر، مشارکت‌ کشورهای همسایه مهم است برای نمونه کشورهای آسیای شرقی مشکل گرد و غبار را دارند. البته به شکل غبار حاصل از آتش سوزی جنگل‌ها که ظرف یک دهه همکاری مشترک بین چین و ژاپن و کره جنوبی و فیلیپین و سایر کشورهای محدوده، از طریق مشارکت جمعی به این نقطه رسیده‌اند که هم در بحث مبارزه با منشأ و هم پیش‌بینی و هشدار آن موفق عمل کنند؛ تجربه موفقی که در آسیا وجود دارد و به گفته کارشناسانی که پیش از برگزاری اجلاس مذکور در تهران، با «آرمان ملی» گفت‌وگو کرده بودند، ما باید در مناطق خودمان از این تجربه استفاده کنیم.

اما روز گذشته خبری منتشر شد، در مورد کشور چین که حکایت از همکاری با ما در حوزه‌های زیست محیطی و البته همین گرد و غبارها می‌کرد. رئیس آکادمی ملی جنگلداری چین، گفت که دولتشان در نظر دارد که یک مرکز چندملیتی را برای اجرای پروژه‌های مقابله با گرد و غبار راه‌اندازی کند که در طول گزارش به جزئیات آن می‌پردازیم.

تجربیات چینی در زمینه گرد و غبار

در حاشیه اجلاس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های ماسه و گرد و غبار درباره مهم‌ترین اقدامات انجام شده در کشور چین برای مقابله با بیابان‌زایی صحبت‌هایی از طرف نماینده چینی حاضر، مطرح شد.

ون تائو، رئیس آکادمی ملی جنگلداری و منابع طبیعی چین، ابتدا به طرح «دیوار سبز بزرگ» اشاره کرده که به گفته او بزرگ‌ترین برنامه جنگلکاری اجراشده توسط بشر در جهان است که از ۴۵ سال قبل یعنی سال ۱۹۷۸ آغاز شده است و در مناطق بیابانی شمال کشور چین اجرا می‌شود.

سپس با بیان این مطلب که چین یکی از کشور‌های پیشرو در زمینه مقابله با بیابان‌زایی و طوفان‌های گرد و غبار محسوب می‌شود، ادامه داده که و دولت چین آمادگی دارد که در این زمینه هم به ایران و هم به کشور‌های عربی منطقه خاورمیانه کمک کند تا آثار مخرب ناشی از طوفان‌های شن در این کشور‌ها کاهش یابد.

او با تاکید بر اینکه که دولت چین در نظر دارد که یک مرکز چندملیتی را برای اجرای پروژه‌های مقابله با گرد و غبار با مشارکت کشور‌های عربی منطقه خاورمیانه راه‌اندازی کند، اظهار امیدواری کرده که «بعد از تشکیل این مرکز بتوانیم با دولت جمهوری اسلامی ایران نیز همکاری‌های نزدیک‌تری در زمینه مقابله با گرد و غبار داشته باشیم.»

او همچنین از طرف دولت چین وعده داده که آمادگی دارد که تجربیات خود در زمینه مقابله با بیابان‌زایی و کانون‌های گرد و غبار را در اختیار دیگر کشور‌ها از جمله ایران و سایر کشور‌های منطقه خاورمیانه بگذارد.

تائو توضیحاتی هم درباره طرح دیوار سبز داده با این مضمون که دولت چین علاوه بر برنامه‌ریزی برای اجرای این طرح، از ابتدای سال ۲۰۲۱ به برنامه جهانی کاشت یک تریلیون درخت نیز پیوسته است، همچنین قرار است در قالب این طرح تا پایان سال ۲۰۳۰، ۷۰ میلیارد نهال در مناطق مختلف چین کاشته شود. رئیس آکادمی ملی جنگلداری و منابع طبیعی چین ادامه داده که برنامه کاشت ۷۰ میلیارد نهال در چین نیز مانند طرح «دیوار سبز بزرگ» عمدتا در مناطق بیابانی کشور چین و با هدف مقابله با بیابان‌زایی و کانون‌های گرد و غبار اجرا خواهد شد، اما محل‌های اجرای این دو طرح با یکدیگر متفاوت است.

او افزوده: این برنامه تا سال ۲۰۵۰ ادامه دارد و با اجرای آن، سطح پوشش جنگلی شمال چین از پنج درصد به ۱۵ درصد افزایش خواهد یافت. این برنامه به‌صورت مستقیم توسط شی جین پینگ - رئیس‌جمهوری چین - حمایت می‌شود و در ۶ ژوئن (۱۶ خرداد) امسال، جلسه‌ای با حضور او به منظور اصلاح برنامه‌ها و ارتقای سطح منابع مالی مورد نیاز برای اجرای این طرح برگزار شد.

بد نیست در انتهای این استفاده از تجربیات چینی(که البته باید منتظر نتایج آن ماند)، به این نکته هم اشاره کنیم که بحث همکاری با کشورهایی که رابطه‌ سیاسی مسئولانمان با آن‌ها خوب بوده یا بهتر شده در زمینه‌های محیط زیستی هم مورد نظر کارشناسان زیست محیطی بوده. این کارشناسان می‌گویند که به مناسبت خوب بودن روابط با این کشورها بد نیست که از تجارب خوب آن‌ها در مواردی مثل کنترل ریزگردها، استفاده کنیم. «آرمان‌ملی» معتقد است، با توجه به اینکه روابط کشور ما با آسیای میانه بهبود پیدا کرده و سیاست دولت فعلی هم بر این منوال قرار دارد، بهتر است که در ادامه روابط، در بحث محیط زیستی هم بهتر برخورد شود.