اثراتِ هوش مصنوعی بر جهان

اما اثرات هوش مصنوعی بر جهان، همیشه مثبت نیست و اگر با سرعت پیشروی آن همراه نشویم، قطعا دچار مسائلی خواهیم شد. این درحالی است که طبق گزارش جدید کنفرانس تجارت و توسعه، سازمان ملل (UNCTAD) هشدار داده است که تا سال‌های آینده، ۴۰ درصد مشاغل سراسر جهان زیر نفوذ هوش مصنوعی قرار خواهند گرفت و بازار این فناوری تا سال ۲۰۳۳ به ۴.۸ تریلیون دلار خواهد رسید.

UNCTAD هشدار داده که تمرکز تحقیق و توسعه در حوزه هوش مصنوعی نزد تعداد محدودی شرکت – عمدتاً مستقر در ایالات متحده و چین – می‌تواند نابرابری فناوری را تشدید کند. تنها ۱۰۰ شرکت بزرگ دنیا بیش از ۴۰ درصد کل سرمایه‌گذاری‌های R&D در این بخش را بر عهده دارند و بسیاری از کشورهای در حال توسعه از این روند عقب می‌مانند.

این گزارش همچنین نشان می‌دهد که ۱۱۸ کشور، بیشتر در حال توسعه، در گفت‌وگوهای بین‌المللی پیرامون حاکمیت و مقررات هوش مصنوعی نقشی ندارند؛ مسئله‌ای که می‌تواند موجب تشدید شکاف فناوری و اقتصادی میان کشورها شود.

همچنین کارشناسان تأکید کرده‌اند که بدون سیاست‌گذاری و چارچوب‌های حمایتی مناسب، خطر حذف مشاغل کم‌مهارت و افزایش نابرابری‌های اجتماعی تشدید خواهد شد و پیشنهاد کرده‌اند دولت‌ها با سرمایه‌گذاری در آموزش و بازآموزی نیروی کار، زمینه تطبیق سریع‌تر با تغییرات بازار کار را فراهم کنند.

تغییرات سریع

در همین راستا، کیوان نقره کار، کارشناس هوش مصنوعی، به «آرمان ملی» گفت: فناوری، به‌خصوص فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، شاید غریب به یک سده است که در زندگی انسان‌ها راه خود را باز کردند و به نوعی می‌توان گفت که با زندگی انسان‌ها عجین شده‌اند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که همیشه وقتی که از یک عصر و از یک نسل به نسل دیگر رفتیم و تکنولوژی‌ها و فناوری‌ها، هم پای رشد بشر هم توسعه پیداکردند، تغییراتی در زندگی افراد ایجاد شده است. به هرحال ما اگر به عصر کشاورزی برگردیم، آن زمان انسان‌ها یک نوع زندگی و رزق و کسب و کار داشتند، و بعد که رسیدیم به عصر ماشینی و فضای صنعتی، به نوعی برخی مشاغل از بین رفتند و در ازای آن مشاغلی دیگری به وجود آمدند. بعد دوباره عصر فناوری و همین طور حالا عصر هوش مصنوعی که تحولات بسیاری را ایجاد کرده است. این طبیعت تکنولوژی و فناوری است که فضای زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اولین تاثیرش هم روی کسب و کار است. نکته دیگری که وجود دارد این است که رشد و توسعه آن هم سریع‌تر شده است. اگر مثلا عصر صنعتی تا چندین صد سال طول کشیده است تا وارد عصر فناوری شود، ولی مشاهده می‌کنیم که عصر فناوری خیلی سریع‌تر به هوش مصنوعی رسیده است و هوش مصنوعی هم باز خیلی سریع‌تر پیش می‌رود و این اولین هشدار یا اولین نکته‌ای است که باید همه به آن توجه کنند، که تغییرات خیلی سریع دارد رخ می‌دهد.

شناخت و بررسی هوش مصنوعی

نقره‌کار درباره اینکه با وجود این تغییرات چه باید کرد، افزود: اولین نکته این است که ما این فناوری را به خوبی بشناسیم. نقاط قوت و نقاط تهدیدکننده آن را بررسی کنیم و براساس آنها بتوانیم بهترین تصمیم را بگیریم. یک نکته‌ای که باید در نظر داشته باشیم این است که فناوری‌ها، حالا با رویکرد هوش مصنوعی، 99 درصد کمک کننده و یک درصد شاید آسیب زننده باشند. اما اگر ما نتوانیم آن یک درصد را مدیریت کنیم، آن وقت می‌تواند کل آن 99درصدی را که به عنوان سود و فایده آن محسوب می‌شود را از بین ببرد. پس باید یک شناخت کامل نسبت به این تکنولوژی داشته باشیم. کاربردها و تاثیرات مثبت و منفی آن را بتوانیم شناسایی کنیم و بعد روی آنها برنامه‌ریزی کنیم.

این کارشناس هوش مصنوعی، با اشاره به آسیب‌هایی که ممکن است هوش مصنوعی در زندگی انسان‌ها ایجاد کند، بیان کرد: در حال حاضر دو حوزه‌ای هست که می‌گویند هوش مصنوعی به عنوان یک نکته مورد توجه یا آسیب در زندگی انسان‌ها باید به آن توجه شود، یکی بحث این است که بسیاری از کسب و کارها و یکسری از مشاغل می‌تواند تحت تاثیر قرار بگیرد و حذف شود و امکان بیکاری برای گروهی از مردم در یکسری مشاغل خاص وجود دارد، که در ازای آن هم این را باید در نظر گرفت که یکسری مشاغل جدید هم به وجود می‌آید. اما نکته اینجاست که مشاغل جدید، به اندازه مشاغلی که درحال از بین رفتن است، نیست. یعنی اگر در یک کارخانه مثلا خودروسازی که 5هزار کارمند دارد، ربات‌ها جایگزین آن 5هزارنفر می‌شوند و به جای آنها تجهیزات را سرهم و مونتاژ می‌کنند، درست است که شاید 100مهندس لازم باشد که ربات‌ها را مدیریت کنند، ولی آن سمتش هم 5هزار کارگر هستند، که بیکار می‌شوند. نکته بعدی اطلاعاتی است که ما به هوش مصنوعی در قالب بهره گیری از این فضا می‌دهیم. این اطلاعات ممکن است اطلاعات شخصی، اطلاعات خانوادگی، اطلاعات حریم خصوصی، پزشکی، کسب و کاری، و بسیاری از این اطلاعات باشد که این اطلاعات هم ممکن است بعدا مشخص نشود که چگونه از آنها سوءاستفاده می‌شود.

استفاده اجتناب ناپذیر از هوش مصنوعی

نقره‌کار باتوجه به سرعت بسیار تغییرات هوش مصنوعی، درراستای اینکه باید چگونه با آن همراه شویم، گفت: استفاده از هوش مصنوعی و فناوری اجتناب ناپذیر است، پس باید استفاده کرد و تکنولوژی هم راه خودش را پیدا می‌کند. در چند سطح باید این مساله موردتوجه قرار بگیرد، یکی سطح دولت‌ها است که به هرحال با وضع قوانین درست، با ارتباطات در سطح بین‌المللی، بتوانند قوانین متناسب کشور خودشان را وضع کنند. بحث فرهنگ سازی در این زمینه و آموزش‌های عمومی را به‌خصوص برای مردم داشته باشند و بتوانند فرصت‌های حوزه هوش مصنوعی را شناسایی کنند و فرصت‌های جایگزین را بتوانند برای افرادی که احتمال حذف مشاغلشان وجود دارد را ایجاد کنند. بودجه‌ها باید متناسب این موضوعات تغییر کند سازمان‌ها شاید لازم باشد تغییر کنند. اصلا نظام سبک زندگی مردم ممکن است عوض شود و فرآیندهای کاری، تبدیل به دورکاری یا ساعت‌های کمتر کاری یا فرآیندهای دیگری شود که دولت‌ها باید بابت آن بیندیشند. در لایه بعدی که بخش خصوصی است، باید بدانند که چگونه از این فناوری‌ها استفاده کنند. چگونه نیروی انسانی خود را جایگزین کند، اگر قرار است که هوش مصنوعی جایگزین کارمندش شود. در بخش خانواده‌ها و جامعه، جامعه باید نسبت به هوش مصنوعی آگاه شود. باید آمادگی پذیرش تغییرات در این زمینه را داشته باشد. یک موضوع دیگری که دولت‌ها باید به آن توجه کنند، بحث آموزش‌های دانشگاهی و آموزش و پرورش است، که باید حتما به آن توجه شود و این موارد لحاظ شود با دانش روز، دانش آموزان و دانشگاهیان نسبت به این علوم آگاه شوند که کمترین آسیب را در این حوزه و بیشتری بهره برداری را از هوش مصنوعی داشته باشیم.

وی درباره این سوال که در ایران آیا شرایط برای ایجاد و استفاده بیشتر از هوش مصنوعی متناسب با سرعت تغییرات فراهم است یا نه، افزود: طبیعی است که کشورهایی که خودشان توسعه دهنده و تولیدکننده فناوری و تکنولوژی هستند، عمدتا خودشان بهتر می‌توانند از آن فناوری‌ها استفاده کنند. خودشان برنامه‌های پیش‌رو را از قبل می‌دانند و براساس آن تمام ارکان‌های اقتصادی، مقرراتی، حمایتی و فرهنگ سازی را لحاظ کرده‌اند. طبیعی است که کشورهایی مثل ما که مصرف کننده هستند، برایشان شرایط سخت‌تر است و به‌خصوص کشور ما که در مباحثی مثل تحریم‌ها ممکن است از فناوری‌های محدود شده و دست دوم استفاده کند، که اینها ممکن است آسیب‌های بیشتری را هم به ما وارد کند، به‌خصوص در بخش‌های سخت افزاری که ما نمی‌توانیم تکنولوژی‌ها را مستقیما از شرکت‌ها و کشورهای صاحب فناوری تهیه کنیم و مجبوریم دست دوم یا از نمونه‌هایی که اصل نیستند استفاده کنیم، اینها خودش باز آسیب‌های مستقیم و آسیب‌های اقتصادی را ایجاد می‌کند.