امنیت غذایی در گرو اصلاحات ساختاری

این وضعیت حتی در ماه مبارک رمضان، با وجود توزیع برخی از اقلام بین خانوارها و یا تخصیص کالابرگ‌های الکترونیکی قابل مشاهده است. درحالی که در این ماه، خانواده‌ها معمولاً به دنبال تهیه مواد غذایی متنوع و مغذی برای افطار و سحر هستند، اما افزایش قیمت‌ها باعث شده تا بسیاری از آنها نتوانند نیازهای اولیه خود را تأمین کنند. این افزایش قیمت‌ها نه تنها بر روی سفره‌های خانوارها تأثیر گذاشته، بلکه امنیت غذایی مردم را نیز به خطر انداخته است. بسیاری از خانواده‌ها به ناچار مجبور به کاهش مصرف مواد غذایی مغذی و جایگزینی آنها با اقلام ارزان‌تر و کم‌کیفیت‌تر شده‌اند. این تغییرات نه تنها به کاهش کیفیت تغذیه منجر می‌شود، بلکه می‌تواند عواقب جدی بر سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد که در نهایت به ضعف سیستم ایمنی، افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن و... منجر می‌شود. کارشناسان معتقدند، در شرایطی که خانواده‌ها تحت فشار مالی قرار دارند، استرس و اضطراب نیز به شدت افزایش می‌یابد و این وضعیت می‌تواند بر روابط خانوادگی و اجتماعی تأثیر منفی بگذارد و به کاهش کیفیت زندگی افراد منجر شود.

گرانی سفره‌ها

به گزارش «آرمان ملی»، علی گودرزی کارشناس اقتصادی در این باره گفت: کاملاً مشهود است که قیمت اقلام اساسی مانند برنج، گوشت، روغن و لبنیات با نوسانات و افزایش‌هایی مواجه شده است که تأثیر مستقیمی بر سفره معیشتی خانوارهای ایرانی دارد. این افزایش قیمت اقلام اساسی به ویژه در ماه رمضان، فشار مضاعفی بر خانوارهای ایرانی وارد می‌کند، هرچند کاهش قدرت خرید مردم در سال‌های اخیر موضوعی قابل اغماض و پنهان کردنی نیست و قطعاً عوامل متعددی در این میان موثر هستند که نیازمند توجه و اقدامات جدی از سوی همه مسئولان برای کنترل قیمت‌ها و حمایت از مصرف‌کنندگان است. چرا که در این بین فقط یک نهاد یا سازمان خاص در ایجاد این امر موثر نیستند.  این کارشناس اضافه کرد: افزایش قیمت سیب‌زمینی در هفته‌های گذشته تا ۷۰ هزار تومان بی‌سابقه بوده است، گرانی برخی از اقلام اساسی مانند روغن، برنج، گوشت، لبنیات و... باعث شده که بسیاری از خانواده‌ها مجبور به حذف این اقلام از سفره‌های خود شوند و به کالاهای جایگزینی روی آورند که از جمله مهم‌ترین آنها، سیب زمینی که نقش موثر در تهیه غذا و سفره‌های مردم دارد که با گران شدن آن، تهیه این کالا هم برای مردم در رده اقلام گران قرار گرفته است. او اضافه کرد: هرچند دولت تلاش می‌کند که با اتخاذ سیاست‌های مناسب قیمت‌ها را متعادل کند، اما گرانی‌ها حاصل زنجیره‌ای از رخدادها هستند که اگر اصلاح صورت نگیرد، بعید است که در قیمت اقلام اساسی تعادل صورت گیرد.  

تحریم‌ها و معیشت

گودرزی درباره سهم تحریم‌ها و خروج برخی شرکت‌ها مانند صافولا از ایران و بهم خوردن بازار روغن گفت: خروج شرکت صافولای عربستان، که تولیدکننده برندهای معروفی در بازار ایران بوده، می‌تواند تأثیراتی بر قیمت روغن داشته باشد. این شرکت که بیش از ۵۰ درصد سهم بازار روغن خوراکی ایران را در اختیار داشت، سرمایه خود را از ایران خارج کرده است، از این رو این خروج به افزایش قیمت روغن در بازار منجر شده، چراکه خروج یک بازیگر بزرگ و شناخته‌شده می‌تواند تأثیر روانی بر بازار بگذارد و انتظارات تورمی ایجاد کند. این کارشناس ادامه داد: افزایش قیمت اقلام اساسی، خانوارهای ایرانی را در تأمین نیازهای روزانه با چالش مواجه کرده و ممکن است به مشکلات تغذیه‌ای منجر شود، توزیع کالابرگ الکترونیکی و... تدابیر مناسب اما مُسَکن گونه است که ادامه‌دار نیست و ضروری است که مسئولان با اتخاذ تدابیر مناسب، از جمله حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کنترل قیمت‌ها، به بهبود وضعیت معیشتی مردم کمک کنند.

فراتر از یک سازمان

او توضیح داد: افزایش بی‌سابقه قیمت اقلام اساسی فقط منحصر به ماه‌های اخیر و یا دوره خاصی نیست، بلکه افزایش قیمت‌ها در یک جریان قطع نشدنی ادامه دارد که البته مسئله امنیت غذایی را به یکی از دغدغه‌های جدی خانوارهای ایرانی تبدیل کرده است. برنج، گوشت، روغن، لبنیات، سیب‌زمینی و... که همواره جزو نیازهای اولیه مردم بوده‌اند، اکنون برای بسیاری از خانواده‌ها به کالاهای لوکس تبدیل شده‌اند. این روند نه‌تنها سفره‌های مردم را کوچک‌تر کرده، بلکه نگرانی‌هایی درباره سلامت عمومی، سوءتغذیه و کاهش توان بدنی جامعه ایجاد کرده است. اما مسئله امنیت غذایی تنها در کنترل یک نهاد یا سازمان خلاصه نمی‌شود،  این موضوع، یک زنجیره گسترده را دربر می‌گیرد که شامل تولیدکنندگان داخلی، واردکنندگان، سیاست‌گذاران اقتصادی، شبکه‌های توزیع، و حتی بخش‌های نظارتی و حمایتی است. در شرایطی که چالش‌های متعددی از جمله تحریم‌ها، محدودیت‌های ارزی و ضعف در مدیریت زنجیره تأمین وجود دارد، نمی‌توان انتظار داشت که با اقدامات مقطعی و کوتاه‌مدت، مشکل تأمین مواد غذایی برطرف شود.

علی گودرزی: افزایش قیمت اقلام اساسی به ویژه در ماه رمضان، فشار مضاعفی بر خانوارهای ایرانی وارد می‌کند، هرچند کاهش قدرت خرید مردم در سال‌های اخیر موضوعی قابل اغماض و پنهان کردنی نیست

سازمان‌های مسئول

 او اضافه کرد: از سوی دیگر، ناهماهنگی بین نهادهای مسئول در حوزه تولید و واردات، به آشفتگی بازار و نوسانات شدید قیمتی دامن زده است. در حالی که برخی کالاها در بازار جهانی کاهش قیمت داشته‌اند، در ایران همچنان شاهد افزایش نرخ آن‌ها هستیم که نشان‌دهنده ضعف در سیاست‌گذاری اقتصادی و نظارت بر قیمت‌هاست. این چالش‌ها نه‌تنها از منظر معیشتی، بلکه از بُعد اجتماعی نیز پیامدهای جدی خواهد داشت، کاهش توان خرید مردم، علاوه بر آسیب‌های جسمی و تغذیه‌ای، می‌تواند نارضایتی‌های گسترده‌ای را در جامعه ایجاد کند. در شرایطی که رفاه عمومی کاهش می‌یابد، امید و انگیزه برای فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این کارشناس معتقد است: در چنین وضعیتی، نیاز به یک برنامه جامع و هماهنگ میان بخش‌های مختلف اقتصادی، تولیدی و توزیعی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. دولت باید از سیاست‌های مقطعی و دستوری فاصله بگیرد و به دنبال راهکارهای پایدار برای افزایش تولید داخلی، مدیریت منابع ارزی و اصلاح شبکه توزیع باشد. همچنین، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، کاهش هزینه‌های تولید، و تسهیل واردات کالاهای اساسی از جمله اقداماتی است که می‌تواند در بهبود امنیت غذایی مؤثر باشد و در نهایت اینکه ، امنیت غذایی تنها یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه مستقیماً بر سلامت، رفاه و پایداری اجتماعی تأثیر می‌گذارد، بنابراین بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد و لازم است که با یک رویکرد جامع و همه‌جانبه، برای تأمین پایدار مواد غذایی اقدام شود. در این راستا، مسئولان و نهادهای مربوطه باید به فکر راهکارهایی برای کاهش فشار اقتصادی بر روی خانوارها باشند. ایجاد برنامه‌های حمایتی و تأمین مواد غذایی با قیمت مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت معیشتی مردم کمک کند. همچنین، افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت تغذیه سالم و تأمین امنیت غذایی می‌تواند به تقویت سلامت جامعه کمک کند.

حقوق‌ها و هزینه‌ها

جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس اعلام کرد که قدرت خرید مردم در سه سال گذشته به شدت کاهش یافته و کالاهایی مانند گوشت، مرغ و برنج به تدریج از سفره مردم حذف می‌شوند. تورم به‌ دلیل اینکه باعث کاهش قدرت خرید مردم شده، تاثیرات گسترده‌ای بر معیشت اقشار مختلف به‌ویژه اقشار ضعیف جامعه گذاشته است و متاسفانه وقتی حقوق‌‌ها متناسب با تورم افزایش پیدا نمی‌کند، افراد قادر به خرید کالا‌ها نیستند و خدمات کمتری دریافت می‌کنند. نماینده مجلس اظهار کرد: تورم به‌ویژه برای گروه‌های کم‌درآمد و افرادی که درآمد ثابت دارند، چالش‌های جدی ایجاد کرده، چون تورم به اندازه‌ای بالاست که حقوق‌ها هم کفاف هزینه‌های زندگی مردم را نمی‌دهد و مردم مجبور هستند بخش بزرگتری از درآمد خود را صرف تامین نیاز‌های اساسی کنند. این نماینده مجلس با انتقاد از اینکه مردم در شرایط سخت تورمی امکان تصمیم‌گیری برای آینده زندگی خود را ندارند، گفت: تورم، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز را تحت تاثیر قرار داده است و مردم برای برنامه‌ریزی مالی بلندمدت دچار تردید شده‌اند. در نتیجه، تورم موجود باعث کاهش رفاه و کیفیت زندگی اقشار متوسط و ضعیف جامعه شده است.

 تعمیق شکاف طبقاتی

کوچکی‌نژاد با بیان اینکه قدرت خرید مردم در سه سال اخیر به شدت کاهش یافته، اظهار کرد: گوشت، مرغ و برنج در حال حذف شدن از سفره مردم حتی طبقات متوسط جامعه است به عبارت دیگر، سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها تاثیرات مخربی بر معیشت مردم گذاشته است. در چنین شرایطی، مردم با مشکلات معیشتی جدی مواجه می‌شوند و شکاف طبقاتی عمیق‌تر می‌شود لذا اجرای سیاست‌های اقتصادی صحیح و کارآمد در جهت بهبود معیشت مردم و ثبات اقتصادی کشور باید در دستورکار دولت قرار بگیرد.