فقط مذاکره، تسلیم نخواهیم شد

 ‌این ایران مطمئن اکنون آماده است تا براساس فرصت‌های منطقه‌ای و جهانی برای همکاری به منظور ایجاد ثبات، توسعه و رفاه برای مردم خود ایجاد کند. آمریکا و اتحادیه اروپا باید تا به حال یاد گرفته بودند که ایران نه تسلیم فشارها و نه تسلیم خواسته‌های نامعقول می‌شود. ایران همیشه از منافع ملی خود دفاع خواهد کرد». این نوشته ظریف توضیحی برای پایان دادن به هجمه‌های چند روز اخیر است که پس انتشار یادداشت او در نشریه «فارن افرز» آغاز شد. هجمه‌هایی که بدون توجه به هدف ظریف، حتی متوجه خانواده او هم شد.

*ظریف چه نوشت؟

آنچه بهانه هجمه دلواپسان به ظریف شد، در این بحش از نوشتار او بود: «به‌جای افزایش فشار بر ایران، غرب باید راه‌حل‌های حاصل جمع مثبت را دنبال کند. توافق هسته‌ای یک نمونه منحصر به فرد است و غرب باید به‌دنبال احیای آن باشد. اما برای انجام این کار، باید اقدامات ملموس و عملی -از جمله اقدامات سرمایه‌گذاری سیاسی، قانونگذاری، و متقابلا سودمند- انجام دهد تا مطمئن شود که ایران می‌تواند همان‌طور که وعده داده شده بود، از نظر اقتصادی از توافق بهره‌مند شود. اگر ترامپ تصمیم به اتخاذ چنین اقداماتی بگیرد، ایران مایل به گفت‌وگویی است که به نفع تهران و واشنگتن باشد. گفتنی است «فارن افرز» رسانه‌ای که اگر چه به اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا به‌عنوان یک نهاد غیردولتی تعلق دارد، اما در بخش قابل‌توجهی از تاریخ صد ساله انتشارش یکی از منابع برتر تحلیل و تفسیر رویدادهای جهان و تریبون پربازتابی برای اعلام مواضع سیاستمداران بزرگ کشورهای مختلف بوده است. چنانکه در مروری بر اسامی نویسندگان مقالات پر بازتاب منتشر شده این نشریه در کنار نام‌هایی همچون «هنری کیسینجر»، «مادلین آلبرایت»، «هیلاری کلینتون» وزرای خارجه سابق ایالات‌متحده، فهرست بلندبالایی از شخصیت‌ها و مقامات عالی کشورهای مختلف نیز حضور دارند. «آنگلا مرکل» صدراعظم سابق آلمان، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه، «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه، «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین و «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند از جمله مقامات عالی هستند که ترجیح داده‌اند مواضع خود در قبال رویدادها و روندهای بین‌المللی را از این تریبون به گوش سیاستمداران و همتایان‌شان در دیگر کشورهای جهان برسانند.

*ظریف و پزشکیان همفکرند

البته آنچه ظریف نوشت، موضوعی بود که رئیس‌جمهور و سایر تصمیم‌گیران دولت بر آن اجماع داشتند چنان‌که مسعود پزشکیان در قامت رئیس‌جمهور دوشنبه در پاسخ به اینکه مذاکرات رفع تحریم‌ها به کجا رسیده است؟ با اشاره به سفر به آمریکا یادآور شد: با اروپایی‌ها صحبت کرده بودیم، قرار بود یک هفته بعد بروند در اروپا گفت‌وگو کنند. این دعوا را راه انداختند تا نگذارند ما با دنیا مذاکره کنیم. مسیر خوبی داشت پیش می‌رفت. من در آمریکا با رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیر نروژ و سوئیس صحبت کردم. با خیلی از سران اروپایی صحبت کردم قرار بود کار کنیم و سوءتفاهم‌ها از بین برود اما با کاری که اسرائیل با شهادت سیدحسن نصرا... و ترورهایی که انجام داد، مساله را به هم ریختند. روند بین ما و اروپا با مشکل مواجه شد. ما مجبور شدیم واکنش نشان دهیم. وی خاطرنشان کرد: اکنون نیز نمایندگان وزرای خارجه در اروپا گفت‌وگوهایی داشتند و قرار است گفت‌وگو‌هایی نیز داشته باشند. البته آن‌ها آن روی سکه را نشان دادند و هواپیما و کشتی‌های ما را تحریم کردند. اما با تمام این اوصاف ما به‌دنبال این هستیم تا ثابت کنیم به‌دنبال جنگ نیستیم ما دنبال صلح هستیم. آن‌ها می‌خواهند با این شیطنت‌ها اینقدر برای ما مشکل ایجاد کنند تا مردم را نسبت به حکومت بدبین کنند و به امیال شیطانی خود برسند. آن‌ها می‌خواهند مسلمانان باهم درگیر شوند تا منابع کشورهای اسلامی را به غارت ببرند.

*نقاب نگرانی

دور از انتظار نبود که جلیلی فرصت را برای خودنمایی مناسب ببیند و با انتقاد از اظهارات دولتمردان چهاردهم، توافق هسته‌ای و مذاکرات با غرب و آمریکا را به زیرسوال ببرد. او که کارنامه درخشانی در مذاکرات هسته‌ای ندارد، بعد از ظهر دوشنبه در جمع دانشجویان دانشگاه سمنان در سالن همایش‌های این دانشگاه با بیان اینکه برجام سند طلبکارانه‌ای بود، تاکید کرد: حرف از توافق جدید اشتباه است. وی افزود: بارها اعلام کردیم که در برجام ایران اسلامی به همه توافقات خود عمل کرد اما طرف مقابل از آن خارج شد، پس عملا صحبت از توافق دیگر اشتباه خواهد بود. جلیلی با بیان اینکه چرا در این شرایط باید حرف از توافق جدید زد؟ بیان داشت: مهلت برجام ۱۰ ساله است و ۲۶ مهر ۱۴۰۴ این مدت به اتمام می‌رسد و دیگر توافق جدید معنایی نخواهد داشت. جلیلی با بیان اینکه برخی بندهای برجام باعث تحقیر ملت ایران بود، افزود: در یکی از بندهای برجام اعلام شده بود که اگر ایران اعتراضی به طرف مقابل داشته باشد خود به خود تحریم‌ها با مکانیسم ماشه باز می‌گردد. وی گفت: این به آن معنی است که ایران اسلامی اصلا حق شکایت ندارد و طرف مقابل هر چه خواست صورت دهد و این پذیرفتنی نیست. جلیلی با بیان اینکه امروز ما باید صحنه و میدان را بشناسیم وگرنه در تحلیل دچار خطا می‌شویم، تاکید کرد: تأثیر منفی برخی از همین تحلیل‌ها از تحریم هم بیشتر است. سیدمحمود نبویان، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به مقاله محمدجواد ظریف در نشریه فارن افرز نوشت: «استادِ اعظمِ التماس که از نفس افتاده بود، مجددا نفس گرفته و با تصرف جایگاه غیرقانونی، التماس از دشمنان را آغاز و خواستار مذاکره التماسی شد. این التماس‌ها در جهت منافع شخصی و حفظ فرزندان عزیزش است که در آمریکا ساکن هستند، نه دفاع از ملت بزرگ ایران که با التماس بیگانه‌اند.» رجانیوز که همفکر با جلیلی است؛ هم اینگونه نوشت: «محمدجواد ظریف که به‌صورت غیرقانونی بیش از ۳ ماه است بر صندلی معاونت راهبردی رئیس‌جمهور تکیه‌زده مقاله‌ای در نشریه فارن افرز به زبان انگلیسی چاپ کرده است که حاوی سخنان خطرناک و ضدملی است. ظریف در بخشی از مقاله به صورت تلویحی دولت پزشکیان را آماده مذاکره درباره موضوعاتی فراتر از بحث هسته‌ای می‌خواند و در این‌باره می‌گوید: [پزشکیان] تمایل دارد تا به‌طور سازنده با غرب در تعامل باشد. دولت او برای مدیریت تنش‌ها با ایالات‌متحده، که به تازگی رئیس‌جمهور جدیدی نیز انتخاب کرده، آماده است. پزشکیان آماده است مذاکراتی از جایگاه برابر درباره توافق هسته‌ای و شاید موارد بیشتری انجام گیرد.»