عوارض تلخ شکر

حالا فرزندانش را هم آنقدر با گفتن جمله یه لقمه بذار دهنت جون بگیری، به خوردن روزانه کیک و شیرینی جات ترغیب کرده است، که مدام ولع خوردن دارند. به این افراد که مستعد دیابت هستند، اگر بگوییم چرا در مصرف مواد قندی زیاده روی می‌کنید، حتما چشم غره‌ای می‌روند و در خفا، کیک و نوشابه‌شان را گاز می‌زنند. بی‌توجه به آینده‌ای که در انتظارشان است. زهرِ این شیرینی‌ها، در نهایت به اضافه وزن و بیماری‌های جسمی متعددی خواهد انجامید.

طبق آمارهای رسمی وزارت بهداشت، ابتلا به بیماری دیابت، با رشد 30در صدی در 5سال گذشته روبه‌رو بوده است. و شمار مبتلایان را به بیش از ۲۰ میلیون نفر افزایش داده است. همین آمار رشد روزافزون این بیماری، سبب شد تا فدراسیون بین‌المللی دیابت و سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۱ میلادی و در پاسخ به رشد روزافزون دیابت در دنیا، روز ۱۴نوامبر (۲۳ آبان) را به نام روز جهانی دیابت نامگذاری کردند.

همین چند روز پیش بود که باقر لاریجانی، رئیس پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، با بیان اینکه 80 تا 90 درصد افراد دیابتی، چاق هستند و 60 درصد تهرانی‌ها فعالیت فیزیکی کافی ندارند، گفت: با تغذیه مناسب و فعالیت بدنی که منجر به لاغری شود می‌‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.

فرزندانش بیش‌ترین تحرکی که دارند، رفت و آمد 20دقیقه‌ای از خانه تا مدرسه است. در مدرسه هم تنها هفته‌ای یک ساعت زنگ ورزش دارند و اگر زنگ تفریح به حیاط بروند هم ممکن است چندقدمی با دیگر دانش‌آموزان حیاط را گز کنند. اگر به اطرافیانتان نگاهی بیندازید، کودکان و نوجوانان بسیاری را خواهید دید، که نه تغذیه مناسبی دارند و نه فعالیت روزانه کافی. شاید مهم‌ترین دلیل این مساله این باشد که والدینشان هم الگوی تغذیه سالم و تحرک روزانه کافی ندارند. اما همین کم تحرکی و مصرف بیش از حد فست فودها و موادقندی، زمینه ابتلا به دیابت را حتی در افرادی که سابقه خانوادگی به این بیماری راهم ندارند، افزایش داده است.

تغذیه و تحرک، مهم‌ترین عوامل کنترل دیابت

خدیجه رحمانی، استاد تغذیه دانشگاه شهید بهشتی، درباره بیماری دیابت به «آرمان ملی» گفت: مهم‌ترین فاکتور در کنترل بیماری دیابت، تغذیه و تحرک جسمی است. هرچقدر فعالیت بدنی افزایش پیدا کند، می‌تواند به افزایش انسولین که در کنترل دیابت نقش دارد، کمک کننده باشد. به همین علت همه افراد اگر از قبل زمینه دیابت را در خانواده دارند، باید بتوانند با اصول تغذیه صحیح از ابتلا به بیماری جلوگیری کنند. در این رابطه لازم است از الگوی غذایی صحیح و سالم استفاده کنند. حذف همه قندها و شیرینی‌ها و شکر و هر ماده غذایی که اینها به آن افزوده می‌شود. علاوه براین کربوهیدرات‌های ساده مثل نان سفید یا آردسفید، یا هر فرآورده‌ای که از اینها تهیه می‌شود، باید از برنامه غذایی‌شان حذف شود. کربوهیدرات‌های پیچیده، مثل نان گندم کامل را استفاده کنند. برنج سفید را محدود کنند. در مقابل مصرف سبزی‌ها، صیفی‌ها و میوه‌ها را افزایش دهند. میوه‌ها را هم در بین وعده‌ها مصرف کنند تا دچار افت قند نشده و تمایل به مصرف شیرینی پیدا نکنند. گروه‌های دیگر غذایی را هم به اندازه کافی مصرف کنند. بنابراین اگر رعایت الگوی غذایی صحیح و سالم را داشته باشند، چه افرادی که در معرض خطر هستند و سابقه بیماری را دارند، چه آنها که در مراحل اولیه باشند، دیابت آنها با غذا کنترل خواهد شد. اما اگر در مسیر پیشرفته باشند، حداقل از پیشرفت بیشتر آن جلوگیری می‌شود. این است که تغذیه و ورزش روزانه، از فاکتورهای مهم کنترل دیابت است.

این استاد دانشگاه درباره لزوم تحرک بیشتر در کنترل بیماری‌ها به خصوص دیابت نیز بیان کرد: ورزش باعث افزایش فعالیت انسولین می‌شود. وقتی کم تحرک باشی، انسولین ترشح نمی‌شود. در نتیجه قند خون بالا می‌ماند. لذا افراد باید حداقل یک پیاده‌روی ساده در روز داشته باشند.

این استاد دانشگاه تغذیه درباره افزایش مصرف فست فودها نیز افزود: اگر یکبار در ماه مصرف شود، اشکالی ندارد. اما اگر مصرف منظم و حتی به صورت هفتگی هم باشد، طبق مطالعاتی که شده است، تکرر مصرف فست فودها ارتباط زیادی به خصوص با دیابت دارد. اینها اصلا ارزش غذایی درستی ندارد. فقط سیری شکمی ایجاد می‌کند. ما مبحثی در تغذیه داریم، به اسم سیری شکمی و سیری سلولی. سیری سلولی این است که شما روزانه موادمغذی لازم مثل ویتامین‌ها موادمعدنی و پروتئین کافی را به سلول‌های بدن برسانید تا سلول‌ها وظایفشان را به طور طبیعی انجام دهند. ولی اگر این میزان تامین نشود، سلول‌ها به اندازه کافی مواد مفید ندارند و این فست فودها بیشتر سیری شکمی ایجاد می‌کنند. افراد می‌خورند و سیر می‌شوند، اما نیاز اصلی تغذیه‌ای آنها برطرف نمی‌شود.

این استاد دانشگاه درباره ولع افراد دچار دیابت به مصرف قندها نیز گفت: این افراد به طور متوسط می‌توانند از قندهای طبیعی استفاده کنند. مثلا سه عدد خرما روزانه یا دوقاشق غذاخوری توت خشک یا کشمش، به جای قندها همراه با چای یا نوشیدنی‌هایشان استفاده کنند. دلیل ولع آنها به مصرف شیرینی این است که قندهای ساده را مصرف می‌کنند. اگر این افراد مدتی خودکنترلی داشته باشند و به جای استفاده از شیرینی‌ها، مثلا از نان استفاده کنند، یعنی کربوهیدرات پیچیده استفاده کنند. زیرا این کربوهیدرات در بدن به تدریج تبدیل به قند می‌شود. وقتی به تدریج تبدیل به قند شود، آن سطح قند خون را حفظ می‌کند. ولی اگر شما قند ساده بخورید، سریع قندخون بالا می‌رود. از آن طرف انسولین ترشح می‌شود، که این قند بالا آمده را کاهش دهد. بنابراین فرد دوباره احساس گرسنگی می‌کند. به همین خاطر آن ولع برطرف نمی‌شود. به همین خاطر بهترین چیز نان است. نان با پنیر یا مغزها یا سبزی مصرف شود. این خیلی بهتر از مصرف شیرینی است.

فست فودها؛ عامل افسردگی

دکتر حسین روزبهانی، روانشناس بالینی و استاد دانشگاه، درباره ارتباط مشکلات روانی با کم تحرکی و در نهایت ابتلا به بیماری‌ها به «آرمان ملی» گفت: کم تحرکی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. نمی‌توانیم قطعا بگوییم که کم تحرکی می‌تواند دلیل روانی داشته باشد. اما افرادی که افسردگی دارند، یکی از ویژگی‌هایشان کم تحرکی است. زیرا نیم کره چپ مغزشان کاهش فعالیت و نیم کره راست مغزشان، در قسمت پیشانی مغزشان افزایش فعالیت دارد. این فرد به سطح اجتناب می‌رود؛ بیرون نرو، ورزش نکن. سرکار نرو. این سبب کم تحرکی می‌شود. یکی از ویژگی‌های اصلی افراد افسرده، کندی روانی و حرکتی است. آرام صحبت کردن، تحرک کم داشتن. ولی نمی‌توانیم بگوییم فردی که کم تحرکی دارد، قطعا علت روانی دارد.

این استاد دانشگاه درباره تاثیرات منفی فست فودها نیز افزود: خود فست فود یکی از تاثیرات منفی که می‌تواند داشته باشد، این است که باعث افسردگی می‌شود. اگر دقت کرده باشید، فست فودها اغلب مکان‌هایی با دیوارهایی به رنگ تیره، سیاه یا قرمز رنگ و با نور کم هستند، تا بتوانند افرادی را جذب کنند، که سلامت روان ضعیف‌تری دارند، مثل افراد افسرده که برایشان جذابیت بیشتری دارد. در همه جای دنیا هیچ وقت یک فست فود را با دیوار سفید پرنور نمی‌بینید. به همین دلیل افراد افسرده جذب می‌شوند. شاید اگر پرنور باشد این افراد جذب نشوند. قطعا افراد افسرده به سمت فضاهایی با نور کم، سکوت محیط و رنگ‌های تیره گرایش پیدا می‌کنند.

روزبهانی درباره رابطه استرس با بیماری‌های جسمی نیز گفت: استرس و اضطراب بالا می‌تواند سبب بیماری‌های فیزیکی شود. هرنقطه از بدن که ضعیف باشد، به همان بخش‌ها آسیب می‌زند به آن بیماری‌های سایکوسوماتیک یا روان تنی می‌گویند، یعنی فشار عصبی و اضطراب آنقدر زیاد است که به جسم طرف آسیب می‌زند و به بیماری‌های طبی یا فیزیولوژیکی تبدیل می‌شود. حالا یکی به دیابت، یا ‌ام‌اس، یا مشکلات گوارشی و میگرن دچار می‌شود. هر نقطه از بدن فرد که آسیب پذیرتر است، به آن سمت می‌رود.