شرط اصلی، پاسخ به مطالبات تهران

نه تنها ایران بلکه برخی دیگر از کشورهای جهان به نظام (چند تک قطبی) اعتقاد دارند. این کشورها عملا در حال ایجاد قطب جدید در برابر قطب غرب (آمریکا و اروپا) هستند. با این وجود ایران تفاوت‌های آشکاری در موقعیت خود با آمریکا در برابر موقعیت چنین و روسیه دارد و آن اینکه ایران حاضر نیست مذاکرات مستقیم با آمریکا را برای حل مسائل به علت بدعهدی آنها بپذیرد.

* مذاکرات غیر مستقیم

با این وجود تهران خواستی منطقی دارد و به رفع تحریم‌های غرب می‌اندیشد. از این منظر و خصوصا در سال‌های بعد از برجام و در چارچوب توافق وین گاهی به مذاکرات غیر مستقیم حاضر شده است. این مذاکرات در گذشته با میانجی‌گری اروپایی‌ها بود اما اکنون که ایران و اروپا در اوکراین با هم وارد چالش شده‌اند این میانجی‌گری به اعراب سپرده شده است. مقامات ایرانی و آمریکایی در سطوح امنیتی و هیات‌های دو طرف نیز در سطوح دیگر در حدود یک سال گذشته با هم به صورت غیر مستقیم دیدارهایی داشتند که خروجی آن به یک تفاهم نانوشته تحت عنوان کاهش تنش تبدیل شد و مقرر گردید که جلسات فنی برای ادامه مذاکرات در پنل‌های حرفه‌ای بین نمایندگان ایران و آمریکا به صورت غیر مستقیم ادامه یابد که دو موضوع عاملی برای بر هم خوردن این مسیر شد. اول؛ جنگ در غزه بود که به جبهه غزه، عراق، سوریه، لبنان و حتی ایران علیه اسرائیل تبدیل شد و دوم؛ مساله انتخابات آمریکاست که امروز برگزار خواهد شد. واقعیت آن است که این مذاکرات اکنون به صورت کامل تعطیل شده و با توجه به دو متغیر نتیجه انتخابات در آمریکا و درگیری ایران و آمریکا در جبهه اسرائیل نمی‌توان آینده‌ای را برای آن به تصویر کشید.

*متغیرهای مهم

در اینجا دو متغیر اعلام شده یعنی نتیجه انتخابات آمریکا و جنگ در منطقه آینده مذاکرات ایران و آمریکا را مشخص می‌کند. به طوری که اگر دونالد ترامپ رئیس‌جمهور شود حداقل برای ایران مشخص نیست که چه تصمیمی در مورد ادامه مذاکرات خواهد گرفت. ترامپ نشان داده که تلاش می‌کند برنامه هسته‌ای ایران را به تعطیلی بکشاند. از سوی دیگر البته پیش‌بینی می‌شود که ترامپ ماجرای اوکراین را تمام کند و این مورد به صورت غیر مستقیم به کاهش فشار خصوصا فشار اروپایی‌ها علیه ایران خواهد انجامید. آن سوی نتیجه انتخابات در آمریکا یعنی پیروزی هریس شرایط بهتری را برای ایران به وجود خواهد آورد خصوصا اینکه از برخی از گزینه‌های پشت پرده برجام به عنوان وزیر امور خارجه وی یاد می‌شود. در این صورت به نظر هریس به دنبال تمام کردن جنگ در منطقه، ابتدا در لبنان و در نهایت در غزه است البته با طرحی که خود و اسرائیل برای اداره غزه می‌خواهند حرکت خواهد کرد و آرامش در منطقه موجب می‌شود که رفته‌رفته ایران و آمریکا به احیای میز مذاکرات بیندیشند و بعید نیست نه تنها اعراب بلکه اروپایی‌ها هم در این مسیر حضور داشته باشند. واقعیت آن است که هر مقدار پیچ تحریم‌ها در زمان ترامپ سفت شد به همان میزان پیچ تحریم به منظور خرید نفت ایران از چین در دوره بایدن باز شد و کامالا هریس نیز به احتمال زیاد همین مسیر را ادامه خواهد داد.

*مذاکرات در تعلیق

سخنگوی وزارت خارجه روز گذشته در ارتباط با گفت‌وگو‌های ایران و آمریکا گفت: مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا در مورد موضوع هسته‌ای بود که طی هفته گذشته و در شرایط کنونی عملا معلق شد. به دلایل گفته شده طبیعی است که این مذاکرات از مدت‌ها قبل تعلیق شده باشد اما چه زمانی این تعلیق برداشته خواهد شد، بستگی به رخدادهای آینده دارد. با این وجود دو موضوع مشخص می‌کند که طرفین به دنبال حل مسائل هستند؛ اول اینکه ایران رفع تحریم‌ها را می‌خواهد و دوم اینکه آمریکا نمی‌خواهد ایران حتی تحت تاثیر درگیری‌های اخیر به سمت بازدارندگی هسته‌ای حرکت کند. این دو موضوع حتی در صورت پیروزی ترامپ آینده مذاکرات و مساله هسته‌ای ایران را تعیین خواهد کرد.