مسئولیت اجتماعی و چالش‌های آن

این موضوع بسیار مهمی است که مردم باید به آن توجه داشته باشند، پاسخ گاهی بلافاصله بعد از انجام فعل واقع می‌شود و زمانی دیگر بعد از مشخص شدن نتیجه و پیامد اقدام، ما با آن مواجه می‌شویم به طوری که گفته می‌شود دیر و زود دارد ولی سوخت و سوز ندارد. در شکل ساده آن هر انسانی در مقابل تصمیمی که برای فرزند خود می‌گیرد مسئول است زیرا تصمیم او، نوع تربیت فرزند، آموزش نیکی و رفتار درست، رعایت حقوق دیگران وعدم اجحاف به حقوق عامه، دفاع از حقیقت و مقابله با وارد شدن خسارت به دیگران، اگر چه ممکن است اموری شخصی و خصوصی تلقی شود اما همه می‌دانیم که عدم آموزش درست این موارد به فرزندان می‌تواند منجر به بروز حوادث و ضرر و زیان به دیگران شود و حتی ممکن است غیر قابل جبران باشد. در نتیجه نمی‌توان گفت این امور شخصی است و از جمله مسئولیت‌های اجتماعی نیست. اگر در سطوح بالاتر به موضوع مسئولیت اجتماعی نگاه کنیم به مسئولیت‌هایی که معلمان، اساتید دانشگاه، پلیس، نمایندگان مردم در شوراهای شهر و مجلس شورای اسلامی، دولت، اعضای کابینه و رئیس‌جمهور برعهده دارند ورود کنیم ملاحظه می‌شود که هر چقدر شغل، مقام، پست سازمانی، حوزه مسئولیت اجتماعی افراد تغییر یابد و گسترش پیدا کند تاثیر آن از حوزه فردی به حوزه‌های جمعی تسری می‌یابد و پیامدهای انجام یا عدم اجرای صحیح مسئولیت اجتماعی آن افراد، جامعه وسیع‌تری را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. البته از منظری دیگر گفته می‌شود بسیاری مواقع افراد به خاطر تاثیرگیری از وظیفه سازمانی‌شان از انجام مسئولیت اجتماعی‌شان باز می‌مانند اگر چه مسئولیت اجتماعی موضوع بسیار مهمی است که از افراد شروع می‌شود ومنظما با افزایش جایگاه سازمانی آنان توسعه بیشتری پیدا می‌کند. خطای تربیتی پدر و مادر در خانواده بر رفتار فرزندان و نحوه سلوک و ارتباطات آنان با دیگرانی که با آنها مواجه هستند اثر می‌گذارد اما وقتی معلمی به وظیفه سازمانی خود توجه نکند و به درستی انجام ندهد یا اجرایی همراه با اشتباه داشته باشد همه دانش‌آموزان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این تاثیر حتی بر رفتار والدین هم اثر می‌گذارد. از سوی دیگر عدم توجه نمایندگان مجلس به حوزه مسئولیت اجتماعی آنان بر قوانینی که در مجلس تصویب می‌شود اثر می‌گذارد و پیامدهای آن همه جمعیت کشور را در برمی‌گیرد نتیجه آنکه همه ما درهر جایگاهی که قرار می‌گیریم باید با دقت حداکثری به تصمیماتی که می‌گیرم از منظر مسئولیت اجتماعی توجه کافی داشته باشیم و به خاطر بسپاریم که اشتباه پدر خانواده تاثیر اندکی بر تعداد معدودی از افراد می‌گذارد آن هم با مقداری توجه، دقت نظر واصلاح تصمیم و رفتار قابل جبران است. اما اشتباه یک مقام مسئول بر اساس رتبه اجتماعی‌اش افراد زیادی وحتی سازمان‌هایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و شاید هیچگاه به صورت دقیق و کامل قابل اصلاح نباشد و ممکن است خسارات جبران ناپذیری را ایجاد کند. برای نمونه میزان افزایش حقوق سالیانه کارکنان دولت حدود بیست درصد بوده است درحالی که با توجه به تحریم‌ها ورشد فزاینده قیمت‌ها، هزینه‌های زندگی مردم حدود چهل درصد افزایش پیدا کرده است در نتیجه قدرت خرید مردم کاهش فزاینده‌ای داشته است وزندگی روز مره آنان را با مشکل همراه کرده است. در اینجا با این سوال مواجه می‌شویم آیا مدیران تصمیم گیرنده تحت تاثیر وظیفه سازمانی و به دلیل ضیق منابع دولت‌ها به مسئولیت اجتماعی‌شان عمل نکرده‌اند؟ شاید باید گفت آری، این اتفاقی است که به صورت تکرار شونده در تصمیم گیری‌های افراد مسئول یا انسان‌های عادی به چشم می‌خورد. برای نمونه، پدر و مادرهایی هستند که به خاطر عشق وعلاقه به فرزندشان گاهی از خطاهای آنان در مقابل فرزندان دیگران چشم پوشی می‌کنند وبه مسئولیت اجتماعی‌شان عمل نمی‌کنند که البته هم در زمان حال و هم در آینده پیامدهای خود را برای این قبیل فرزندان خواهد داشت وبر رفتار آنان اثر خواهد گذاشت. همه ما باید توجه داشته باشیم که واقعیت‌های اداری و سازمانی همچنین علایق والدین نسبت به فرزندانشان گاهی مانع عمل به مسئولیت اجتماعی پدر ومادرها یا مقامات اداری شده است. که در هرحال نه تنها مسئولیت اجتماعی را با عدم اجرا مواجه می‌سازد بلکه پیامدهای آن هم افراد عادی جامعه و هم کادر اداری و مقامات مسئول را با چالش وسوال همراه می‌کند. این نکته بسیارمهمی است، از کارشناسان مباحث اجتماعی و مقامات مسئول در تشکیلات دولت انتظار می‌رود برای پاسخگویی به این موضوع مهم به چاره اندیشی بپردازند. 

*نبی اله عشقی ثانی

فعال اجتماعی