داستان‌هایی کاملا معمولی اما مدرن

 نویسندگان این مجموعه دریا چوبین، معصومه دهنوی، سارا عیش‌آبادی، فاطمه داغستانی و خاطره قیصری هستند. داستان‌های مجموعه‌ «معمولی معمولی» در اشکال مختلف رئال، رئالیسم جادویی و همچنین فانتزی به موضوعات اجتماعی مانند: خانواده، زن، ناامیدی، شکست، دودلی، رنج، اختلافات طبقاتی، فقر و خرافات می‌پردازند. اگر داستان‌های این مجموعه را بخوانید، شاهد خواهیم بود که هر پنج داستان در یک نقطه‌ مشترک، وحدت دارند و آن اینکه مدرنیسم غربی نتوانسته در داستان‌ها رسوخ کند. نکته‌ مهم دیگر این است که داستان‌های این بانوان شهرستانی به معنی واقعی کلمه با پُرنویسی بیگانه‌اند. داستان‌های این مجموعه برخلاف داستان‌های پایتخت – که این روزها بیشتر نگارش به شیوه‌ شبه‌مدرن و تقلید از داستان‌های ترجمه‌ای را در پیش گرفته‌اند – به داستان شرقی و ایرانی ما کاملا نزدیک‌اند و چندان به این شعار که «من اثری آفریده‌ام مدرن یا پست‌مدرن و این تو هستی که باید همه‌ این رمزها را کشف کنی و مرا تنها به همین خاطر بستایی.» آن هم زمانی که بهترین و کاملترین نمونه‌های داستان مدرن از نویسندگانی مانند کافکا، کامو و همینگوی برای مطالعه و آموختن در دسترس است. نقطه‌ درخشان داستان‌های این مجموعه، پرداختن به موضوعاتی بکر است. به ویژه داستان «شکوفه‌های گیلاس» و «مینای خالی» که ظرایف عجیبی دارند. تعمد دو نویسنده در این دو داستان در دادن پیج و تاب‌های ظریف و حساب شده به شخصیت‌ها و حوادث است؛ به ویژه روابط پیچیده عاطفی و عاشقانه مرد و زنی جوان در داستان «شکوفه‌های گیلاس» و یا شیوه‌ استعاری روایت در داستانِ «مینای خالی» که آشفتگی شعارگونه روایتی ندارد و تقلیدی کورکورانه از نویسندگان سوررئال نیست. مهم‌ترین ویژگی داستان‌های این مجموعه به ویژه داستان «به اعتبار ماهی خارو» انسجام است. به اعتقاد من، این داستان با جهان نویسنده‌ مشهور ژاپنی، ایشی‌گورو پیوند خورده است؛ اساس اندیشه‌ هنری ایشی‌گورو در مورد تاثیر مخرب زیستن در دنیای امروز و خطرهای فاجعه‌انگیزی که جوانان را تهدید می‌کند؛ در داستان «به اعتبار ماهی خارو» مورد توجه قرار گرفته است. چرا این داستان را به جهان‌بینی داستان‌های ایشی‌گورو شبیه می‌دانم؟ زیرا داستان هدایتگر است و حرکت به سمت نوعی کمال را با بهره‌گیری از نمادهای شرقی بازگو می‌کند. هرچند داوران، این داستان را شایسته‌ تقدیر دانستند و به عنوان برگزیده‌ نهایی معرفی نکردند، اما نثر ساده با ته‌ر‌نگی از ادبیات مودب و موقر شرقی، فضای مه‌آلود و مواج داستان و خط سیر محکم، از ویژگی‌های مثبت این داستان است.

داوران این دوره از جایزه ادبی سیمرغ، کاوه فولادی نسب، مهیار رشیدیان، انسیه ملکان، معصومه قدردان، محمد اسعدی و امیرحسین روحنیا بودند. در بخشی از بیانیه‌ هیات داوران آمده است: «خوان هفتم اینکه ما سه داور نهایی از سه جهت هم سلیقه نبودیم اول اینکه سه نفریم و فردیت مطرح می‌شود و تفاوت جنسیتی و البته جهانبینی و شرایط زیستی ما هم حکم می‌کند به سختی به آرای مشترک برسیم و تا اندازهای هم سلیقه می‌تواند نقش ایفا کند اما در نهایت با گفت‌وگو این گره باز شد. اولین لوح به داستانی اختصاص یافت که بیشترین سهم را از عدم خودسانسوری داشت و از زمان فعلی بهره گرفته بود و به قولی نویسنده فرزند زمانه خودش بود و خودش را زیسته بود و البته با این شرط که اولین لزوما بهترین نیست.»

و نکته‌ آخر: «تجربه و مشاهده در داستان‌نویسی است». نویسنده کمتر می‌تواند درباره‌ چیزی بنویسد که از آن اطلاعات تقریبا روشنی نداشته باشد. وقتی در نوشتن تنها بر عنصر «تخیل» تکیه کند و تجربه و مشاهده را کنار بزند، داستانی که نوشته می‌شود، اغلب ساختگی و بی‌روح است، چون به گفته‌ جمال میرصادقی در کتاب «راهنمای داستان‌نویسی»: آن طور اتفاق می‌افتد که نویسنده تخیل کرده، نه آنطور که در واقعیت ممکن است، روی دهد. «جایزه داستان سیمرغ» از سال ۱۳۹۴ به ابتکار «انجمن داستان سیمرغ نیشابور» و با مشارکت بخش خصوصی پایه‌گذاری شد و هدف از برگزاری این جایزه ادبی، کشف، معرفی و تولید آثار خلاق و برتر داستانی (داستان‌های منتشر نشده) است. نشر داستان به‌تازگی کتاب داستان‌های منتخب ششمین جایزه داستان سیمرغ را در ۱٠۸ صفحه و با قیمت ۹۵ هزار تومان عرضه کرده است.

زهرا صمدی

نویسنده