مجلس جای کارآموزی نیست

یک: قانونگذاری و دو: نظارت بر اجرای قانون  که در راستای نظارت، سوال و تحقیق و تفحص هم هست و طبیعتا کسانی می‌توانند این دو نقش را به خوبی ایفا کنند که آن شایستگی‌ها و ویژگی‌های لازم برای ایفای این نقش را داشته باشند. از آنجا که تمرکزم بیشتر در حوزه اجتماعی است؛ کسی که نماینده مجلس می‌شود، ممکن است در شهر خودش مدیر آموزش و پرورش، شهردار، فرمانده یا پزشک خوبی بوده ولی الزاما شرایط و ویژگی‌های نمایندگی مجلس برای انجام آن دو وظیفه را ندارد. به همین دلیل وقتی این افراد الان انتخاب شده‌اند، باید آموزش‌های زیادی ببینند تا در چند حوزه دانش خود را افزایش دهند. نخست، در حوزه سیاستگذاری و قانونگذاری باید آموزش ببینند. گاهی مواقع یک نماینده یک دکمه موافق یا مخالف را می‌زند که در نتیجه می‌تواند سرنوشت یک عده را تباه یا بهتر کند. پس تصمیم هر نماینده فقط برای شهر خودش نیست و اثر این تصمیم در سطح ملی خواهد بود. حتی برخی که سابقه نمایندگی هم دارند باز این شناخت را ندارند و طبیعتا در انجام دو نقش‌شان نمی‌توانند درست عمل کنند که می‌تواند چرخه حرکت جامعه را دچار مشکل کند. دوم، ضمن اینکه اسناد و قوانین کلی را باید بشناسد هم معاهدات بین‌المللی که ایران دارد، هم اسناد و قوانین داخلی مرتبط و هم در ارتباط با کمیسیونی که قرار می‌گیرد باید نسبت به اسناد و قوانین موجود و معاهدات بین‌المللی اشراف کامل داشته باشد. نماینده‌ای که می‌خواهد از مسئولی سوال بپرسد، چنانچه خودش قوانین را نداند، نمی‌تواند. یا اگر قانون و طرحی نوشته می‌شود یا کنوانسیونی در سطح بین‌المللی قرار است تبدیل به قانون کشور شود و به مجلس برود، اگر نماینده آن موارد را نشناسد چگونه می‌تواند با اظهارنظر کارشناسی به تصمیم بهتر کمک کند؟ پس حتما نیازمند آموزش است. حتی نمایندگانی که دوره قبل هم نماینده بودند به این آموزش‌ها نیاز دارند. چون باید بدانند هر تصمیم‌شان با سرنوشت خیلی‌ها گره می‌خورد. نکته مهم بعدی، نماینده‌ای که وارد مجلس می‌شود باید آنچه در کشور دارد اتفاق می‌افتد را بشناسد و فقط قوانین نیست و نمایندگی مجلس مسئولیت سنگینی است. عضویت در شورای شهر فقط مختص یک شهر است اما در مجلس، تصمیم می‌تواند حتی در سطح بین‌الملل تاثیرگذار باشد. یک نماینده وقتی وارد مجلس می‌شود برای اینکه قانونی را بگذارد وجوه مختلف یک طرح یا لایحه که قرار است تصویب شود را باید مورد بررسی جامع قرار دهد. تصمیمی مثل حذف اجباری مشاوره ژنتیک که می‌توانست برای پیشگیری از معلولیت تاثیرگذار باشد ولی تصمیمی است که عوارض بدی دارد. ضمن اینکه اشراف سیاستگذاری بر قوانین می‌تواند قدرت نظارت و پرسشگری و سوال و تعقیب و تفحص و حتی استیضاح را هم افزایش دهد. اما بعضا وزیر به دعوت کمیسیونی پاسخ نمی‌دهد درحالی که موظف است به نماینده توضیح دهد. نماینده‌ای که قرار است در حوزه‌های اجتماعی کار کند باید اسناد، قوانین، آیین‌نامه‌ها، ساختار اجتماعی، خدمات، قوت‌ها و ضعف‌ها را بشناسد، گزارش‌ها و نیازها را بداند. نمایندگان باید در حوزه چگونگی تعامل با رسانه‌های داخلی وخارجی آموزش ببینند. موضوع دیگر در سطح تعاملات بین‌المللی است چون دیپلماسی تشریفات خاص خودش را دارد و نمایندگان به خاطر نوع کار خاصی که دارند ممکن است در سفرهای خارجی که می‌روند یا هیات‌های خارجی که می‌آیند، این ارتباطات و تعاملات را داشته باشند. طبیعتا در چنین شرایطی باید ملاحظاتش را هم داشته باشند. بدانند که نباید به هر رسانه و هر تلفنی پاسخ دهند. مجلس جای کارورزی و برای کارآموزی نیست. از روز اول می‌توانند قانونگذاری کنند و با فشردن یک دکمه موافق یا مخالف سرنوشت یک عده را تغییر دهند. وقتی نماینده‌ای برای طرح یا لایحه‌ای دارد اظهارنظر می‌کند باید همه جانبه نگر باشد و این واقعیت مشکل جدی برای عرصه قانونگذاری است. چرا برخی نسبت به قوانینی که تصویب می‌شود نقد دارند؟ چون به‌درستی تصمیم‌گیری نشده است. از آنجا که هر تصمیمی در مجلس گرفته می‌شود اثرش روی اکثر مردم یا همه مردم هست، در تصمیم گیری‌هایشان منافع صنفی یا حرفه‌ای شان را لحاظ نکنند. تصمیم‌گیری نمایندگان نه تنها بر زمان حال که برای آیندگان هم تاثیرگذار است. به همین دلیل نماینده در تصمیم گیری باید وجوه مختلف را درنظر بگیرد و تصمیمی که به نفع مردم است ملاک اظهارنظر و رای دادن موافق یا مخالف قرار دهد. به همین دلیل نمایندگان باید آموزش فشرده مستمر ببینند تا وقتی وارد نقش نمایندگی می‌شوند برای نقش آفرینی ویژگی لازم را داشته باشند تا باور به جایگاه نمایندگی مجلس تضعیف نشود.

* سیدحسن موسوی چلک

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران