جبرِ اشتغال با حداقل‌ها

وزیر تعاون همچنین با اعلام آماری مبنی براینکه 6 میلیون شاغل بدون پوشش بیمه مشغول به کار هستند، این عدد کمی نیست. مهم‌ترین دلیل اینکه افراد تن به کارکردن بدون پوشش بیمه حداقلی تامین اجتماعی می‌دهند را می‌توان عدم امنیت شغلی و وضعیت نامناسب اشتغال در ایران عنوان کرد. مساله‌ای که سال‌هاست طبقه شاغل را مجبور به تن دادن به محدودیت‌ها و کارکردن با حداقل دستمزد کرده است. درحالی قانون کار بیمه تامین اجتماعی را برای کارگر اجبار کرده است، که افراد شاغل بسیاری در جامعه در مشاغل مختلفی مشغول به کار هستند، که بیمه ندارند. این افراد در جواب اینکه چرا با وجود دانستن به اینکه باید بیمه باشید، اعتراضی ندارید، تنها دلیلش را نداشتن و نیافتن شغلی می‌دانند، که برایشان بیمه درنظر بگیرد. اما برخی کارفرمایان نیز در آغاز کار تلویحا اشاره به بیمه کردن می‌کنند، اما در ادامه خبری از بیمه نیست و کارگران هم به ناچار به این عدم اعمال قانون تن می‌دهند. قانونی که نظارت کافی برای اجرای آن از همان ابتدا درنظر گرفته نمی‌شود. هرچند بیمه شدن برای همه شاغلان در هر سمت و هر صنفی اجبار است، اما افراد مختلفی را در جامعه مشاهده می‌کنیم که بیمه نیستند و همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. مهم‌ترین دلیل این مساله هم وضعیت نابسامان اقتصادی است، که سبب شده است، اغلب افراد به شغلی در مرتبه‌ای نازل‌تر از سطح سواد و تجربه و آگاهی خود تن بدهند. درصد بالایی از افراد، فقط به سبب داشتن درآمد ثابت، برای تامین حداقلی نیازهای معیشت خود و خانواده، مجبور به کار هستند. این درحالی است که این افراد حتی حقوق کافی و آنچه برپایه وزارت کار هست را هم دریافت نمی‌کنند، اما چاره‌ای جز تن دادن به شرایطی که کارفرما برایشان اجبار می‌کند، ندارند.

در همین راستا، یک کارشناس بیمه که ترجیح داد نامی از وی برده نشود، درباره الزام همه کارفرمایان به بیمه تامین اجتماعی به «آرمان ملی» گفت: الزام است که هر فردی در هر سازمانی که کار می‌کند، حتی مغازه دار وقتی یک شاگرد می‌گیرد، ملزم است که آن فرد را بیمه کند. این از طرف تامین اجتماعی و اداره کار الزام است. بله باید بیمه کند و اگر این افراد را بیمه نکنند و شخص برود و شکایت کند، نمونه‌هایش را هم من زیاد دیدم. اگر فرد شکایت کند، کارفرما موظف است که هر مقدار بیمه‌ای را که پرداخت نکرده است، براساس زمانی که فرد برایش کار کرده است، با میزان جریمه تعیین شده، این مبلغ را پرداخت کند.

ناآگاهی از حقوق قانونی

این کارشناس بیمه با بیان اینکه قانون هست، خیلی هم قانون محکمی است، افزود: منتهی افراد اولا از قانون اطلاعات کافی ندارند، دوما معمولا وقتی فردی به شرکتی یا سازمانی مراجعه می‌کند، همان روز اول کارفرما می‌گوید که بیمه می‌کند یا نمی‌کند و افراد خودشان می‌پذیرند. روز اول مثلا می‌گوید که ما برایت بیمه رد نمی‌کنیم، زیرا کارفرما اگر بخواهد برای یک فرد بیمه ردکند، حداقل باید 3تا4میلیون هزینه کند و نگاه می‌کند و می‌بیند که با توجه به وضعیت و شرایط موجود برایش صرف نمی‌کند. مساله این است که خود تولیدکننده هم مشکل دارد. حتی شما اگر هفته‌ای یک روز و چند ساعت هم اگر مشغول به کار باشید، برای همان چندساعت کوتاه هم باید برای شما بیمه رد شود و این الزام قانونی است. کارفرما موظف است برای همان چندساعت هم برای کارگر بیمه تامین اجتماعی را رد کند. بیمه تامین اجتماعی اجباری است، اما اینکه اعمال نمی‌شود، معمولا با توافق طرفین است. همه این را می‌دانند، اما به دلیل اینکه درحال حاضر شرایط به گونه‌ای است که تعداد افراد بیکار زیاد است، معمولا هم زنان و به‌خصوص زنان جوان هستند که تن به کار کردن بدون بیمه می‌دهند و این در مردان بسیار کمتر است. همه مشاغل ملزم به بیمه کردن افراد هستند و در صورتی که فردی را بیمه نکنند، فرد می‌تواند به وزارت کار شکایت کند. واقعیت این است که اداره کار معمولا طرف کارگر را می‌گیرد. اما مساله این است که همه افراد به دنبال حق و حقوق خود نمی‌روند. برخی هم که اصلا از آن اطلاعی ندارند.

بیمه اجباری است؟

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در گفت‌وگو ویژه خبری با اشاره به اینکه حدود ۶ میلیون شاغل در کشور داریم که هیچ پوشش بیمه‌ای ندارند گفت: ۲ میلیون نفر در مشاغل اینترنتی هستند و این دو میلیون ورودشان به بیمه‌های اجتماعی هم برای خودشان و هم برای سازمان‌های بیمه‌گر مفید خواهد بود.

وی افزود: بیمه برای عموم مشاغل اجباری است. بیمه بازنشستگی و تأمین اجتماعی را باید برای مشاغل اینترنتی هم داشته باشیم. در آیین‌نامه مجوزهای لازم را از دولت گرفتیم که بتوانیم این را طراحی کنیم که به نفع افرادی که در این مشاغل هستند. مانند رانندگان تاکسی اینترنتی و کسانی که در سایر سکوهای اینترنتی کار می‌کنند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درحالی از تاثیر تورم بر کاهش قدرت خرید افراد گفت، که کارگران و قشر کم درآمد جامعه سال‌هاست که با مشکلات معیشتی خود دست و پنجه نرم می‌کنند و صدایشان هم شنیده نمی‌شود. این مساله تنها با بیان اینکه مشکل هست، برطرف نمی‌شود.

میدری در خصوص تعیین حداقل دستمزد کارگران گفت: تعیین نرخ حداقل دستمزد یک تصمیم سه جانبه است و نمی‌شود به طور قطعی حرف زد. از نظر من برای حفظ قدرت خرید باید تورم را در تعیین حداقل دستمزد لحاظ کرد.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی: دو میلیون نفر در مشاغل اینترنتی هستند که ورود آنها به بیمه‌های اجتماعی هم برای خودشان و هم برای سازمان‌های بیمه‌گر مفید خواهد بود

مشاغل فضای مجازی

وزیر تعاون درباره بیمه مشاغل ایجادشده در فضای مجازی گفت: در تلاش هستیم تا بیمه تأمین اجتماعی را برای این افراد درنظر بگیریم. بدین منظور مجوزهای لازم برای این کار را گرفته‌ایم تا بتوانیم این کار را اجرایی کنیم.

وی ادامه داد: ایجاد بیمه برای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی و فعالان فضای مجازی احتمالاً تا سال آینده انجام خواهد شد.

وزیر تعاون خاطرنشان کرد: اکنون ۶ میلیون نفر شاغل پوشش بیمه‌ای ندارند که ۲ میلیون از این افراد در فضای مجازی مشغول به کار هستند.

حالا باید منتظر باشیم و ببینیم در پایان سال سختی که بر مردم و به‌خصوص قشر کم درآمد جامعه گذشت، چقدر این افراد لحاظ می‌شوند و حقوق قانونی‌شان درنظرگرفته می‌شود.