دو روی سکه روابط تجاری با چین

این سفر در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این نیز تعدادی از مقامات دو کشور به‌صورت غیررسمی به کشورهای یکدیگر سفر کرده بودند و این نشان‌دهنده تمایل دوطرف برای تقویت همکاری‌ها و روابط دوجانبه است که البته رویکردی مثبت تلقی می‌شود. اما شنیده‌های حکایت از این دارد که، یکی از محورهای اصلی این سفر، در مورد چگونگی اجرای قرارداد ۲۵ ساله بین ایران و چین است. این قرارداد به‌عنوان یک توافق جامع در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شناخته می‌شود که مخالفان و موافقان بسیاری را دارد. برخی از کارشناسان معتقدند، با توجه به محدودشدن کشورهای هدف مبادلات تجاری و بازرگانی ایران به‌دلیل تحریم‌ها، به نظر می‌رسد که چین بهترین و تقریبا تنها گزینه باقی مانده‌ای است که ایران می‌تواند برای صادرات نفت و...  همچنین امضای تفاهمنامه‌هایی برای اجرای پروژه‌ها در کشور روی آن حساب کند. این گزینه‌ای است که می‌تواند هم مطلوب باشد و هم خطرناک، چرا که احتمال دارد ایران به‌دلیل قرارگرفتن در شرایط سخت مجبور شود به شرایطی تن دهد که از نظر اقتصادی برایش کشور مناسب و مقرون به صرفه نباشد، اما عده‌ای نیز بر این باور هستند توسعه روابط چین و ایران، همزمان با حضور رسمی ترامپ در آمریکا، برای چین نیز گزینه‌ای مطلوب محسوب می‌شود.

گزینه‌های تجارت

به گزارش «آرمان ملی»، سپهر انصاری، کارشناس اقتصادی در این باره گفت: با توجه به شرایط کنونی اقتصادی و سیاسی در منطقه، سفر عراقچی می‌تواند فرصتی برای ایران باشد تا از ظرفیت‌های چین در زمینه‌های مختلف بهره‌برداری کند، چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان و شریک تجاری مهم ایران، می‌تواند در زمینه‌های انرژی، زیرساخت، فناوری و تجارت به ایران کمک کند. از سوی دیگر، ایران نیز می‌تواند با ارائه منابع طبیعی و بازارهای خود، به چین در تحقق اهداف اقتصادی‌اش یاری رساند، این همکاری‌ها می‌تواند به تقویت روابط دو کشور و ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی به ویژه درشرایطی که ترامپ احتمالا در صدد تشدید تحریم‌ها علیه ایران و همچنین محدودکردن رشد اقتصادی چین است، منجر شود.

قرارداد  25 ساله

او درباره احتمال نهایی‌شدن قرارداد 25 ساله ایران و چین بیالن داشت: احتمال دارد که سفر عراقچی به چین نه تنها به‌عنوان یک گام در راستای توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور، بلکه به‌عنوان فرصتی برای بررسی و اجرای قرارداد ۲۵ ساله، باشد، در مجموع چنانچه این سفر به تقویت همکاری‌های دوجانبه و ایجاد زمینه‌های جدید برای رشد و توسعه اقتصادی در هر دو کشور منجر شود، می‌تواند در شرایط کنونی فرصتی مطلوب تلقی شود. چرا که با توجه به محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و کاهش کشورهای هدف مبادلات تجاری و بازرگانی ایران، به‌نظر می‌رسد که چین به‌عنوان بهترین و تقریبا تنها گزینه باقی‌مانده برای ایران در زمینه صادرات نفت و دیگر کالاها مطرح شده است. این وضعیت به‌ویژه در شرایط کنونی که ایران با چالش‌های اقتصادی و سیاسی مواجه است، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. این کارشناس اضافه کرد: چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان و شریک تجاری کلیدی ایران، می‌تواند در زمینه‌های مختلف از جمله صادرات نفت، گاز و دیگر محصولات، به ایران کمک کند. همچنین، امضای توافق‌نامه‌هایی برای اجرای پروژه‌های زیرساختی و اقتصادی در ایران می‌تواند به تقویت روابط دو کشور و ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی منجر شود. با این حال، این گزینه به‌دلیل وابستگی بیش از حد به چین می‌تواند خطرناک باشد، قرارگرفتن در شرایط ایزوله و بایکوت ناشی از تحریم‌ها ممکن است ایران را به پذیرش شرایطی وادار کند که از نظر اقتصادی برایش مناسب و مقرون به صرفه نباشد. این وابستگی می‌تواند به کاهش قدرت چانه‌زنی ایران در مذاکرات و توافقات بین‌المللی منجر شود و در بلندمدت به آسیب‌پذیری اقتصادی کشور دامن بزند. علاوه بر این، چین نیز به‌عنوان یک قدرت بزرگ اقتصادی، ممکن است به‌دنبال منافع خود باشد و در این راستا، ممکن است شرایطی را تحمیل کند که به نفع ایران نباشد. بنابراین، ایران باید با احتیاط و دقت در روابط خود با چین عمل کند و به‌دنبال تنوع در شرکای تجاری و اقتصادی خود باشد تا از ریسک‌های ناشی از وابستگی به یک کشور خاص جلوگیری کند.

چانه‌زنی نفت

او ادامه داد: خرید نفت ایران توسط چین در سال‌های اخیر به‌دلیل تحریم‌ها و  دیگر محدودیت‌ها با تخفیف انجام می‌شده است، این تخفیف‌ها به ایران کمک می‌کرد تا بتواند نفت خود را به این کشور بفروشد و بخشی از نیازهای اقتصادی خود را تأمین کند، اما با توجه به تنش‌های موجود در منطقه و تحولات سیاسی، به‌ویژه با حضور رسمی ترامپ در بهمن ماه امسال، به‌نظر می‌رسد که شرایط قدری متفاوت خواهد شد. اگر این تحولات به افزایش فشار منجر شود، به طور طبیعی می‌توان انتظار داشت که چین نیز به‌دنبال کاهش قیمت نفت خریداری شده باشد. به بیان دیگر، با توجه به وضعیت حاکم بر اقتصاد کشور، چین ممکن است از این فرصت به نفع خود استفاده کرده و درخواست تخفیف‌های بیشتر را مطرح کند. این موضوع می‌تواند به کاهش درآمدهای نفتی ایران و افزایش چالش‌های اقتصادی کشور منجر شود. انصاری اضافه کرد: علاوه بر این بخش بزرگی از درآمد حاصل از فروش نفت به چین هنوز آزاد نشده و در دست این کشور باقی مانده است. این موضوع می‌تواند به‌عنوان یک عامل دیگر در افزایش فشار در مذاکرات و توافقات تجاری مطرح شود، در واقع، عدم دسترسی به این درآمدها می‌تواند به تشدید مشکلات اقتصادی ایران و کاهش توانایی کشور در تأمین نیازهای داخلی منجر شود. با توجه به این مسائل به نظر می‌رسد که ایران با توجه به شرایط کنونی و تحولات سیاسی و اقتصادی، با دقت بیشتری به روابط خود با چین نگاه خواهد کرد و ‌دنبال راهکارهایی برای کاهش وابستگی به این کشور خواهد بود. همچنین، تنوع در شرکای تجاری و اقتصادی می‌تواند به ایران کمک کند تا از ریسک‌های ناشی از وابستگی به یک کشور خاص جلوگیری کند و در برابر فشارهای خارجی مقاوم‌تر شود. در حالی که چین می‌تواند به‌عنوان یک گزینه استراتژیک برای ایران مطرح باشد، اما باید توجه داشت که این وابستگی صرف هم می‌تواند عواقب اقتصادی و سیاسی جدی برای کشور به همراه داشته باشد. ایران باید با رویکردی هوشمندانه و استراتژیک به این روابط نگاه کند و از فرصت‌ها به‌نحو مطلوب بهره‌برداری کند.

سپهر انصاری: ایران باید با احتیاط و دقت در روابط خود با چین عمل کند و به‌دنبال تنوع در شرکای تجاری و اقتصادی خود باشد تا از ریسک‌های ناشی از وابستگی به یک کشور خاص جلوگیری کند

دیپلماسی اقتصادی- سیاسی

سفر عراقچی به چین در حالی است که موضوع هسته‌ای وارد فاز جدید و حساسی شده است. از سوی دیگر جنگ غزه و جنگ یمن نیز در جریان است. عراقچی هنگام ورود به پکن گفت پرونده هسته‌ای ایران در سال جدید میلادی وارد مرحله‌ای خواهد شد که نیاز به مشورت‌های بیشتر با چین دارد. اکتبر سال ۲۰۲۵ (پاییز آینده) آخرین محدودیت برجامی برای ایران برداشته می‌شود و بعد از آن کشور‌های عضو توافق نمی‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند. بر همین اساس تروئیکای اروپایی در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرده آماده فعال‌سازی این مکانیسم است. از سوی دیگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه مارس قرار است گزارشی جامع و کامل از برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد. این گزارش مبنایی خواهد بود برای پایان مناقشه هسته‌ای یا دشوارترشدن آن با فعال‌شدن مکانیسم ماشه. از سوی دیگر ایران همکاری با آژانس در قالب توافق مارس ۲۰۲۳ را منوط به گفت‌و‌گو با آمریکا کرده است. از دید ایران، هرگونه همکاری در قالب تعهدات فرابرجامی (توافق مارس ۲۰۲۳) مستلزم رفع تحریم‌هاست. در واقع ایران این نوع تعهدات را فراتر از تعهدات پادمانی خود ذیل توافق پادمان و NPT می‌داند. بر این اساس رایزنی عراقچی با مقامات چینی از این حیث حائز اهمیت است. یکی دیگر از دستور کار‌های عراقچی در چین تاکید بر مشارکت بر ایجاد نظم جدید جهانی با همکاری پکن است. ایران معتقد است با افول هژمونی آمریکا جهان در حال گذار به نظم جدید جهانی است یکی دیگر از دستور کار‌های عراقچی در چین تاکید بر مشارکت بر ایجاد نظم جدید جهانی با همکاری پکن است. ایران معتقد است با افول هژمونی آمریکا جهان در حال گذار به نظم جدید جهانی است. بر این اساس ایران بر همکاری «جنوب جهانی» تاکید ویژه دارد. مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران در اولین مقاله خود با عنوان «پیام به جهان جدید» در خصوص اهمیت روابط با چین و روسیه و «جنوب جهانی» گفته بود: چین و روسیه همواره در روز‌های سخت دوست و پشتیبان ما بوده‌اند. ما این دوستی را بسیار ارزشمند می‌دانیم. نقشه راه ۲۵ ساله ایران و چین یک گام مهم در جهت ایجاد یک «شراکت جامع راهبردی» سودمند برای هر دو کشور بود، و ما تمایل داریم در آستانه ورود به نظم جدید جهانی، همکاری‌های گسترده‌تری در این مسیر با پکن برقرار سازیم. در سال ۲۰۲۳، دولت چین نقش مهمی در تسهیل عادی‌سازی روابط ما با عربستان سعودی ایفا کرد و از این طریق دیدگاه سازنده و رویکرد آینده‌نگرانه خود را در امور بین‌المللی به نمایش گذاشت. ایران و چین از دو سال پیش یک توافق ۲۵ ساله برای همکاری‌های گسترده امضا کرده‌اند. بر این اساس برای چین نیز همکاری با ایران در قالب «جنوب جهانی» و تقابل با نظم لیبرال آمریکایی حائز اهمیت است. به ویژه اینکه ایران از ژئوپلتیک منحصر به فردی منطقه برخوردار است و صاحب ذخائر نفت و گاز سرشاری است.