دست‌یابی به ذخایر سنگ‌آهن مطمئن و قابل‌اتکا برای استمرار تولید گروه فولاد مبارکه

آرمان ملی آنلاین - در یکی دیگر از برنامه‌های رادیوفولاد، محمد مهدی روانفر، مدیر فراوری مواد معدنی فولاد مبارکه به تشریح دستاوردها و عملکرد این بخش پرداخت. در ادامه مطلب ماحصل گفت‌وگوی مجری این برنامه با ایشان را می‌خوانید.

در ابتدا قدری درباره مأموریت اصلی واحد فراوری مواد معدنی فولاد مبارکه توضیح دهید.

رسالت و مأموریت اصلی واحد فراوری مواد معدنی شرکت فولاد مبارکه در حال حاضر تبدیل سنگ‌آهن به کنسانتره موردنیاز فولاد مبارکه و انجام مطالعات و راهبری تحقیقات فراوری مواد معدنی موردنیاز گروه و در نهایت پیشنهاد روش‌های فراوری مناسب و به‌صرفه برای انواع کانسارهای آهنی و غیر آهنی است. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان نیز یکی از بزرگ‌ترین و قوی‌ترین پایگاه‌های فراوری گروه فولاد مبارکه در شرق ایران است و سهم عمده‌ای از ارتباط و تعاملات کاری ما با سایر شرکت‌های معدنی گروه با این شرکت صورت می‌گیرد.

فولاد مبارکه با سرمایه‌گذاری خود در دهه ۹۰ توانسته است برای تأمین ۵ میلیون تن کنسانتره و ۵ میلیون تن گندله در سال خود را بیمه کند. اخیراً با همکاری مشترک واحد فراوری مواد معدنی و این شرکت، طرح توسعه ظرفیت تولید کنسانتره شرکت فولاد سنگان وارد فاز اجرایی شده و قرار است طی دو سال آینده ۲٫۵ میلیون تن به ظرفیت کنسانتره این شرکت اضافه گردد.

وجه تمایز این توسعه با توسعه‌های قبلی این است که این توسعه به‌طور اخص بر استحصال کنسانتره آهن از سنگ‌آهن، آهن‌های کم‌عیار، بازیابی باطله خطوط فراوری فعلی فولاد سنگان و باز جذب آهن آن و همچنین سایر منابع غیرمتعارف آهن‌دار متمرکز گردیده و علاوه بر تأمین پایدار ۲  میلیون تن کنسانتره، به دستاورد بزرگ تکنولوژیکی گروه فولاد مبارکه از حیث مطالعه و به‌کارگیری روش‌های نوین فراوری مواد معدنی مبدل خواهد شد.

همچنین نوسازی کارخانه گندله‌سازی سنگان و افزایش ظرفیت تولید آن از ۵ به ۷.۵ میلیون تن در دستور کار مشترک معاونت معدنی و شرکت فولاد سنگان قرار گرفته و به‌محض اتمام فرایند مهندسی طرح، پروژه اجرا خواهد شد.

علاوه بر موارد فوق، مدیریت فراوری در بخش معاونت معدنی گزارش توجیهی خود را برای احداث واحد احیا مستقیم در منطقه معدنی سنگان با محوریت شرکت فولاد سنگان تسلیم واحدهای ذی‌ربط نموده تا از این رهگذر به حداکثر راندمان و ارزش‌افزوده متصور، به نفع تأمین پایدار مواد معدنی موردنیاز دست‌یابیم.

درباره شکل‌گیری این واحد در فولاد مبارکه توضیح دهید.

از نیمه دوم دهه ۹۰ که نگرانی فولادسازان از تأمین مواد اولیه پایدار شکل جدی و چالشی به خود گرفت، فولاد مبارکه مترصد بود تا علاوه بر تأمین مواد اولیه معدنی از درگاه بازرگانی به راهبری معاونت خرید، کسری مواد معدنی موردنیاز خود را مستقیماً از فرایندهای معدنی تأمین کند؛ بنابراین در کنار برنامه‌های قبلی، استراتژی تأمین پایدار کسری مواد معدنی از درگاه معدنکاری و فراوری مواد معدنی را تعریف و با تشکیل معاونت معدنی در شرکت مادر و برخی شرکت‌های تابعه فصل جدیدی از فعالیت‌ها را در سه محور زیر هدف‌گذاری نموده است: ارزیابی و اکتشاف ذخایر معدنی؛ استخراج مواد معدنی و تجهیز و بهره‌برداری از معادن و فراوری مواد معدنی (کانسارهای آهنی و غیر آهنی) آغاز؛ دست‌یابی به ذخایر آهن مطمئن و قابل‌اتکا برای استمرار تولید گروه فولاد مبارکه.

از این واحد فراوری مواد معدنی فولاد مبارکه شانه‌به‌شانه همکاران واحد خرید مواد اولیه، سنگ‌آهن را به فراورده (کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی) موردنیاز تبدیل می‌کند. این در حالی است که طی دو سال گذشته اهتمام واحد فراوری استحصال کنسانتره از منابع سنگ‌آهن موجود بوده و سرمایه‌گذاری و احداث خطوط پیش‌فراوری در معادن و احداث کارخانه کنسانتره و تولید فروآلیاژها از محل فرایندهای تبدیلی از نیمه دوم سال جاری در دستور کار معاونت معدنی قرار گرفته که پروژه توسعه ظرفیت در شرکت فولاد سنگان و احداث کارخانه کنسانتره ۲ میلیون تنی در منطقه معدنی در منطقه ساغند یزد، گندله‌سازی ۸۰۰ هزارتنی در بیجار کردستان، مجتمع سنگ‌آهن آفتاب و کارخانه کنسانتره طبس و… مواردی از آن به شمار می‌رود.

با توجه به برنامه‌ریزی‌های پیشگیرانه‌ای که در شرکت دنبال می‌شود، آیا فولاد مبارکه برای تولید هدف‌گذاری شده در سال ۱۴۱۰ گندله کافی در اختیار خواهد داشت؟

یکی از وجوه تمایز شرکت فولاد مبارکه با سایر شرکت‌های مشابه آن است که در فولاد مبارکه تصمیمات با مطالعه گذشته و نگاه به آینده اتخاذ می‌شود. به همین خاطر استراتژی‌هایی تدوین‌ و نقشه فعالیت به‌طور کامل تعریف شده است. فعالیت معاونت معدنی از آن روست که در افق ۱۴۱۰ با مشکل و محدودیت جدی مواجه نباشیم. به عبارت دیگر، با شناسایی و کشف و توسعه ذخایر معدنی به‌ویژه سنگ‌آهن و اجرای طرح‌های توسعه ظرفیت تولید کنسانتره و گندله و آهن اسفنجی با استفاده از روش‌های معمول و تکنولوژی‌های جدید فراوری در هاب‌های معدنی غرب (صبانور و بیجار)، شرق (سنگان و طبس و سیستان)، ایران مرکزی (یزد)، ان‌شاءالله در افق ۱۴۱۰ نگرانی جدی برای تأمین کسری ماده معدنی موردنیاز نخواهیم داشت.

سنگ‌آهنی که در فولاد مبارکه به کنسانتره و گندله تبدیل می‌شود چه عیاری دارد؟ آیا شرکت می‌تواند نیاز خود را با معادن کم‌عیار استان جبران کند؟

فعالیت‌های واحد فراوری معاونت معدنی هلدینگ فولاد مبارکه در دو بخش زیر دنبال می‌شود: ۱-تبدیل سنگ‌آهن و ماده معدنی به کنسانتره و فراورده‌های معدنی؛ ۲- مطالعه و تحقیقات فراوری به‌منظور بهبود روش‌های تولید کنسانتره، گندله یا آهن اسفنجی و یا دست‌یابی به تکنولوژی و روش‌های نوین فراوری، پرعیارسازی کانسنگ‌های آهن کم‌عیار، بازیابی آهن از باطله معادن و خطوط فراوری، متدولوژی‌های تبدیل در جهت تولید فولاد سبز.

گفتنی است حجم قابل‌توجهی از ذخیره معادن کشور به‌ویژه ذخایر معدنی جنوب و جنوب شرقی ایران از نوع کم‌عیار (کانسنگ‌های هماتیتی) است و می‌تواند منبعی پایدار و به‌صرفه‌ای برای خوراک فولاد مبارکه در سال‌های آتی باشد. البته این منابع سنگ‌آهن ژنز و عیار و بازیابی و رفتاری متفاوتی در فراوری دارند و به همین دلایل نیازمند مطالعه و انتخاب روش‌های مناسب فراوری برای استحصال کنسانتره هستند؛ از همین رو از سال ۱۳۹۹ چند عنوان پروژه تحقیقاتی موسوم به استحصال کنسانتره از سنگ‌آهن‌های هماتیتی، پرعیارسازی سنگ، شناسایی و انتخاب متد فراوری سنگ‌آهن معادن هماتیتی متعلق به فولاد در کرمان، فراوری باطله معادن و خطوط فراوری، استحصال آهن از منابع غیرمتعارف، سولفورزدایی از کنسانتره و… در معاونت معادن تعریف و اجرایی شد و برخی از این پروژه‌ها منجر به انتخاب متدلوژی فراوری و انتخاب تکنولوژی شده و در توسعه‌های گروه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، در توسعه ظرفیت کارخانه کنسانتره مجتمع فولاد سنگان ۳۰ تا ۴۰ درصد خوراک کارخانه جدید باطله‌های فراوری کارخانه موجود و الباقی منابع سنگ‌آهن کم‌عیار و سایر معادن منطقه سنگان است. بسیاری از عناوین فوق و سایر موضوعات جدید فراوری در کریدور همکاری مشترک معاونت معدن،R&D، شرکت توسعه فناوری فولاد مبارکه و شرکت فنی مهندسی و ناحیه آهن‌سازی و دانشگاه‌ها و مراکز علمی تحقیقاتی و مرکز تحقیقات فراوری ایران و یکی دو شرکت خارجی انجام می‌شود و به‌زودی دستاوردهای دیگری از این مطالعات و تحقیقات را رونمایی خواهیم کرد.

استفاده از معادن کم‌عیار سودآوری فولاد مبارکه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد؟

انتظار ما این است سرمایه‌گذاری در بخش معدن، استخراج و فراوری به‌ویژه منابع هماتیتی به دلیل ذخایر قابل‌توجه و بهای کمتر نسبت به بهای سنگ‌آهن هماتیتی و هزینه‌های پول همچنین سهولت دسترسی به این معادن از سودآوری گروه صیانت کند و این سودآوری در زنجیره ارزش فولاد موسوم به «از سنگ تا رنگ» باید مورد بررسی قرار گیرد، ولی مسلم است برای ادامه تولید نیازمند مواد اولیه هستیم و باید آن را تأمین کنیم.

با توجه به اینکه ذخایر مناسبی از آهن در کشور داریم؛ اما توان فنی و تکنولوژیکی در زمینه اکتشاف، معدن کاری و برداشت دچار فرسودگی است. با این چالش چگونه مواجه می‌شوید؟

در معاونت معدن، مدیریت ارزیابی ذخایر و اکتشافات معدنی وجود دارد تا پاسخ‌گوی این قبیل مخاطرات باشد. مطالعه عملکرد و تراز مالی شرکت‌های معدنی بزرگ دنیا مؤید یک نکته کلیدی است و آن نکته اختصاص بخش عمده‌ای از درآمد شرکت‌های معدنی (بالغ‌بر ۵۰ درصد) به مطالعات اکتشافی به‌منظور توسعه ذخایر قطعی ماده معدنی است که از انواع تکنولوژی و روش‌های پی‌جویی و اکتشاف و تأمین تجهیزات تا سرمایه‌گذاری‌های تخصصی مربوط به آن را شامل می‌شود.

از سال  ۱۳۹۸ که فولاد مبارکه با چالش مواد اولیه مواجه شد، مقوله اکتشاف و الزامات آن شامل تجهیز و تکنولوژی و دانش و نیروی متخصص را مورد توجه جدی قرار داده و با ایجاد دپارتمان تخصصی مدیریت ارزیابی و اکتشاف در معاونت معدنی با جدیت روی این موضوع کار و سرمایه‌گذاری می‌کند.

سخن پایانی شما؟

در پایان از حمایت‌ها و راهنمایی‌های مدیریت و هیئت‌مدیره شرکت در پیشبرد فعالیت معاونت معادن قدردانی می‌کنیم و استمرار و تقویت این راهبرد را درخواست می‌نماییم.