قهر همایون شجریان از تلویزیون

آرمان ملی آنلاین -یکی پخش صداهای خوانندگانی است که در زمان حیاتشان ممنوع الصدا بودند و یا کارشان پخش نمیشد ولی بعد از مرگ، صداو سیما در اقدامی غیرمنصفانه اقدام به پخش صدای آنان کرده یا می‌کند. اقدامی تلخ که در مورد دو تن از خواننده‌های فقید کشورمان بیش از باقی رسانه‌ای شد. یکی از آن‌ها فرهاد مهراد بود. صدایی که شنیده نمی‌شد ولی بعد از مرگ فرهاد چندین بار از صداو سیما بدون اجازه پخش شد. کار به جایی رسید که همسر او علنا از این رسانه شکایت کرد. ابتدا وی با انتشار نامه‌ای، نسبت به پخش صدای این خواننده فقید از تلویزیون اعتراض كرد. پوران گلفام درباره تاثیرات این اعتراض در گفت و گویی نیز اظهار داشته بود: شنیدم كه بعد از این نامه تلویزیون، بیشتر این ترانه را پخش می‌كند ! وی افزود: چه كار می‌توانم بكنم؟ به هر حال با انتشار این نامه می‌خواستم همه بدانند كه فرهاد هیچ وقت چنین چیزی (پخش صدایش از تلویزیون) را نمی‌خواسته است و من چون نماینده فرهاد هستم و از طرف او اظهار نظر می‌كنم، این را باید عنوان می‌كردم. درنهایت از سوی خانواده مرحوم «فرهاد مهراد» دعوی در مجتمع قضائی مطرح شد، دستور موقت مبنی بر منع پخش آثار «فرهاد» از کلیه کانال‌های رادیو و تلویزیون صداوسیما را صادر گردید اما با وجود صدور چنین رایی از سوی دادگاه، بازهم مثلا شبکه رادیویی پیام آهنگ وحدت(محمد) فرهاد را بر روی آنتن برد. یکی دیگر از این اتفاقات درباره حبیب بود، خواننده‌ای که سال‌ها به امید اجرا و مجوز درایران، خارج نشینی را رها کرد و به وطن آمد اما برخلاف همه وعده وعیدها آنقدر مجوز نگرفت تا درگذشت. حتی برخی از دق کردن او گفتند. بعد از مرگش اما یکی از ترانه‌های وی از صداوسیما پخش شد. این اتفاق در برنامه زنده‌رود که از شبکه اصفهان پخش می‌شد؛ به مناسبت جان باختن تعدادی از دریانوردان سانچی؛ رخ داد. ازاین نمونه هارا شاید بتوان بازهم یافت. حالت دیگر اما پخش ترانه‌ها و آهنگ‌هایی است که از آن ها به نوعی سوء استفاده‌های تبلیغاتی می‌شود بی‌آنکه خواننده یا ترانه سرا و آهنگساز از آن مطلع باشد. این کار اساسا اثر را به یک موضوع یا زمان خاص یا مسئله‌ای در ابعاد سیاسی تنزل می‌دهد. عمدتا شعرها و ترانه هایی که در وصف ایران خوانده شده‌اند از این دسته‌اند. اما صداو سیما بی‌توجه به آن‌ها کار خود را می‌کند. امروز ولی قرعه به نام همایون شجریان افتاده. کسی که این رسانه در طی یک دهه اخیر هیچ گاه حاضر نشد حتی ربنای پدر مرحومش را پخش کند. حالا اما پخش «ایرانِ من» از همایون شجریان نه تنها داد صاحبان اثر را بلکه اعتراض شبکه‌های مجازی را نیز به همراه داشته است. ماجرا از این قرار است که در اولین شب مناظره میان نامزد‌های انتخاباتی، ترانه «ایرانِ من» از همایون شجریان روی آنتن صداوسیما رفت. موضوعی که با اعتراض شاعر این اثر و کاربران شبکه‌های اجتماعی همراه شد. انتشار قطعه ایران من اثر همایون شجریان از سوی رسانه ملی، در حالی است که برخی رسانه‌ها می‌گویند شجریان و پورناظری قبلا اعلام کرده بودند که صداو سیما حق پخش و هرگونه استفاده تبلیغی از این ترانه را ندارد. البته در این میان پوریا سوری ترانه سرای «ایرانِ من» اعتراض خود را نسبت به نشر آن در آغاز مناظره اعلام کرده است. او در واکنش به این موضوع در توئیترش نوشت: « برخلاف اعلام نظر صریح همایون شجریان و سهراب پورناظری مبنی بر اینکه صداو سیما حق پخش و هر گونه استفاده تبلیغی از ترانه «ایرانِ من» را ندارد، بخشی از این ترانه (نه همه آن با همه مفاهیمش) در مناظره انتخابات ۱۴۰۰ پخش شد. من هم به عنوان شاعر نسبت به پخش این قطعه معترض هستم.» آن طور که سایت «فرارو» در گزارشی دراینباره می نویسد علاوه بر او عده‌ای از فعالان اجتماعی هم از صداوسیما و همایون شجریان انتقاد کرده‌اند. آن‌ها از شجریان خواسته‌اند تا همچون پدر به استفاده سیاسی و تبلیغاتی از این قطعه ملی و میهنی واکنش نشان داده و اعتراض خود را اعلام نماید. اعتراض محمدرضا شجریان، موسیقی دان و خواننده فقید کشور به سال ۸۸ برمی‌گردد. او در نامه‌ای به عزت‌ا... ضرغامی، رئیس اسبق صداوسیما، اعتراض خود را نسبت به به پخش سرود میهنی «ای ایران،‌ای سرای امید» در مناسبت‌های سیاسی از صداوسیما اعلام کرد. شجریان در نامه اش نوشته بود که سرود‌هایی که خوانده به ویژه سرود « ای ایران‌ای سرای امید» متعلق به سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد. در مقابل مسئولان صداوسیما هم پخش صدای محمدرضا شجریان از صداوسیما را به‌کلی ممنوع کردند، این ممنوعیت دعای ربنا در ماه رمضان را هم در برگرفت. حالا هم عده‌ای از کاربران شبکه‌های اجتماعی معتقدند که همایون شجریان هم باید پدرش را الگو قرار دهد و طی نامه‌ای به صداوسیما این بساط مبتذل استفاده از آهنگ ایران من برای انتخابات را متوقف کند. در این میان برخی از کاربران هم به سکوت خواننده اثر انتقاد کرده و نوشتند «پسر کو ندارد نشان از پدر؟». حال باید دید شجریان چه واکنشی نسبت به این نظرات نشان می‌دهد.
صــداوسیمــا و مسئلــه قانون کپی رایت
علاوه بر جنجال استفاده غیرقانونی صداوسیما از ترانه ایران من، برخی رسانه‌ها ادعا دارند که آثار دیگر هنرمندان نیز به شکل غیرقانونی از رسانه ملی منتشر شده است. ایسنا گفتــه که مــدتی پیش مستندی تبلیغاتی درباره سید ابراهیم رئیسی پخش شده و در انتهای آن از اثر «جان ایران» کاری از محمد معتمدی استفاده شده است. این خبرگزاری مدعی است که از عوامل این قطعه برای استفاده از آن، اجازه‌ای گرفته نشده است. ایسنا به فیلمی تبلیغاتی از یک نامزد انتخاباتی هم اشاره کرده که در آن از موسیقی سریال «شوق پرواز» استفاده شده است. نداشتن اجازه برای پخش این آهنگ، سبب اعتراض محمدرضا علیقلی، سازنده این اثر شده بود. علیقلی در واکنش به این موضوع گفته بود که «در کمال ناباوری دیدم در پخش فیلم تبلیغاتی یکی از نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری از تلویزیون، در سکانس‌های پایانی فیلم، بدون رعایت حقوق معنوی صاحب اثر و کسب اجازه از من، از موسیقی سریال «شوق پرواز» استفاده شده است. تاکید می‌کنم بدون رعایت حقوق معنوی، چون رعایت حقوق مادی که در این شرایط یک شوخی است. نمی‌دانم سیاستمدارانی که قرار است، مدیریت کنند و با درستی و راستی، کارشان را پیش ببرند، چرا باید حقوق یک هنرمند و حق‌الناس را نادیده بگیرند؟!»براســاس ماده ۲۳ قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که موردحمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او یا عامداً به شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.