«صراحت كاندیداها» نباید به «تخریب» بینجامد/ حل مشکالت کشور نیاز به عزم ملی دارد

آرمان ملی آنلاین -آیا انتظار جامعه در حالی که تک تک افراد آن دیگر به معضلات اقتصادی واقف هستند از کسانی که خود را برای پذیرفتن مسئولیتی خطیر همچون ریاست جمهوری آماده می کنند چنین نمایشی است یا حداقل منتظر ارائه برنامه ریزی‌هایی هستند که بارها از زبان نامزدها حرفشان به میان آمده است؟ از چیزهایی مثل دولت هشت ساله سایه گرفته تا برنامه مدون چند هزار صفحه‌ای، این در حالی بود که باز هم وعده‌های یارانه ده برابری و پرداخت وام‌هایی که جز ایجاد تورم حاصلی ندارند برای دلخوشی مردم به شکل شعار گونه در لابه‌لای دعواهای کاندیداها شنیده شد. با این حالا به مسائل مهمی همچون تحریم‌ها و تاثیر آن بر اقتصاد کشور و وضعیت معیشتی جامعه و همچنین مهم تر از آن علل و عوامل پدید آمدن این تحریم‌ها چندان اشاره‌ای نگردید که با تذکروانتقاد برخی کاندیداها نیز مواجه شد. آنچه مسلم است مناظرات این دوره به جهت عدم حضور نامزدهای تاثیر‌گذار و شناخته شده در جامعه نسبت به دوره‌های گذشته از ساختار و محتوای ضعیف تری برخوردار است؛ چیزی که بسیاری از تحلیلگران و فعالان سیاسی نیز بدان معتقدند. البته با همه این اوصاف به نظر می‌رسد در میان وعده‌های رنگارنگی که از سوی برخی کاندیداها داده می‌شود و برخی از آنها حتی خارج از عهده رئیس جمهور است؛ هستند کسانی که مقداری واقعی‌تر به ماجرا می‌نگرند و بر اساس تجربه، تخصص و سابقه اجرایی خود نسبت به سایرین بهتر می‌توانند عمل کنند و شایسته ریاست جمهوری باشند. هر چند که باید دید در نهایت رای مردم به کدام سمت و سو خواهد بود. در این راستا برای تحلیل مناظره اول و میزان اثربخشی آن بر جامعه در راستای حضور پرشور مردم در انتخابات، عملکرد کاندیداها و نگاه مردم به انتخابات پیش رو «آرمان ملی» با غلامرضا ظریفیان معاون وزیر علوم دولت اصلاحات و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت و گو پرداخته است که می‌خوانید.
تــاثیر مناظره‌ها بر مشارکت مردم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
طبیعتا هم تجربه جهانی و هم تجربه داخلی برگزاری مناظرات حکایت از این دارد که در ایجاد انگیزه و ایجاد عدم انگیزه مردم برای حضور در انتخابات بسیار موثرند ،آحاد مردم فرصت بررسی محققانه را در ارتباط با کاندیداها ندارند، کاندیداها می‌توانند با پوسترها، تبلیغات مجازی و ارائه برنامه‌های چندصد صفحه‌ای معرفی خود را برای مردم داشته باشند ولی عمدتا از طریق همین گفت و گوهای تقابلی یا به عبارتی برگزاری مناظرات با رقبای خود است که می‌توانند تا حدی آنان را به جهات مختلف وزن کنند وهم کاندیدای مورد نظر خود را بشناسند و بفهمند که او چقدر بر موضوعاتی که مطرح می‌شود تسلط دارد، یا به لحاظ سخنوری چقدر آرامش دارد، چقدر چارچوب‌های اخلاقی را رعایت می کند، چقدر صراحت و صداقت دارد یا چقدر به طرح مسائل مبتلابه مردم می‌پردازد و نهایتا چقدرعزم دارد برای اینکه آن مسائل را بخواهد حل کند. همه اینها مواردی هستند که به‌جز از طریق مناظرات امکان فهم آن برای مردم وجود ندارد، در واقع مناظرات به صورت خیلی مینیاتوری، کپسولی و فشرده نقش مهمی را در اقبال مردمی به کاندیداها و بعد از آن انتخابات بازی می کنند.
از دید شما تفاوت عمده مناظره امسال با مناظره سال 96 در چه بود؟
مسائل کشور پیچیده‌تر از گذشته شده، به‌خصوص مسائل اقتصادی که با درهم پیچیدگی‌ها و ابر چالش‌ها رو به رو است. متاسفانه باید گفت که سطح مناظرات حتی سطح سوالاتی که مطرح می‌شوند و حتی سطح پاسخگویی‌ها نسبت به 4 سال گذشته از سطح پایین تری برخورداراست و انتظاری که از کاندیداها می‌رود که در سطح و تراز مسائل مبتلابه جامعه باید ظاهر شوند و مسلط باشند اینگونه نیست، البته علت آن را نباید تنها به مناظرات محدود کرد، وقتی که فیلتر انتخاب محدود می‌شود و گذرگاه‌ها را گذرگاهای تنگی طراحی می‌کنند، طبیعیست کسانی که از چنین فیلتری رد می‌شوند و کسانی که امکان پیدا نمی‌کنند وارد این گردونه شوند، اندازه‌ها و سایز و تراز کیفیت مناظرات نیز کاهش پیدا می‌کند و طبیعتا کاندیداها هم در اندازه صلاحیت‌های مردم ما ظاهر نمی‌شوند و هم قادر به بازگویی مشکلات و پیچیدگی‌های جامعه نخواهند بود..
بـــرنــامه‌های کاندیدا‌ها را چقدر به واقعیت نزدیک می‌بینید، چقدرشان واقعی و چه میزان دچار شعارزدگی هستند؟
7 کاندیداهای تایید صلاحیت شده در مناظره بیشتر به جدل و ستیز با یکدیگر پرداختند، هرچند برخی اعلام کرده بودند که برنامه دارند و برنامه خود را روی سایت می‌گذارند ولی آنچه که ارائه شد به نظر می‌رسد در بخش قابل توجهی گویی یک مسابقه بود که بگویند ما در تنگناها و مشکلات مردم به‌جای ارائه برنامه می‌خواهیم فرصت‌ها یا امتیازاتی را به مردم بدهیم که به عقیده من این نگاه چندان دقیق و کارشناسی نیست، هرچند در مناظرات نباید انتظار ارائه یک کار تخصصی و برنامه ریزی شده داشت و این یک حقیقت است، اما به نظر من کاندیداها حتی موفق نشدند در حد یک اتود اجمالی هم برنامه‌های خود و چگونگی برون رفت شرایط اقتصادی کنونی را ارائه بکنند.
چــه میــزان احتمال تغییر فضای انتخاباتی بعد از مناظرات وجود دارد؟
اگر مباحث به همین شکل کنونی و با ظرفیت‌های فعلی طرح شوند و به قولی با همین فرمان پیش برویم، به نظر من فضای انتخاباتی در میان مردم تغییر محسوسی نخواهد کرد، ممکن است تغییرات اندکی را داشته باشیم و برخی را قانع کند که بعضی کاندیداها ظرفیت این را دارند که افراد به آنها رای بدهند ولی شاید برای اینکه برخی افراد رای نیاورند انگیزه‌ای ایجاد شود تا مردم به صحنه بیایند ولی به نظر من اگر درهمین فضا کار پیش برود احتمال اینکه تغییر جدی رخ بدهد وجود ندارد..
به عقیده شما عملکرد کاندیداهای پوششی در جریان مناظرات چگونه بود؟
اگر بخواهیم انصاف را به خرج بدهیم بخشی آمده بودند که فقط هجمه کنند و به نفی دولت مستقر بپردازند در حالی که خودشان هم می‌دانند درست است که این دولت با مشکلاتی مواجه هست، ولی خیلی از مسائلی که به بحران اقتصادی کشور مربوط می‌شود، مشکلات انباشت شده تاریخی است نه مشکلاتی که صرفا مربوط به این دولت باشد، به‌ویژه اینکه همه کاندیداها فراموش کردند به دو موضوع اساسی که کشور با آنها دست به گریبان است یعنی تحریم و بحث کرونا هم بپردازند و گویی از حرصی که از این دولت داشتند می‌خواستند همه چیز را بر سر آن خراب کنند اما یکی دو نفر از کسانی که احتمال می‌رود پوششی باشند یا به هر دلیلی میدان را برای کاندیدای اصلی خالی خواهند کرد سعی کردند در حد ممکن به طرح ایده خود بپردازند هرچند این ایده چندان قوی نبود ولی سعی به اعلام برنامه ها و ایده خود داشتند.
ایـــن قابلیت را در کاندیداهای فعلی می‌بینید که مناسبات منطقه‌ای و جهانی ایران را در مسیر درست پیش ببرند؟
حل شدن مسائل بین المللی و حتی مسائل اقتصادی کلان کشور نیاز به یک عزم ملی دارد و با نگاه صرفا جناحی نمی‌توان موضوعات بیرونی و داخلی را از مقابل برداشت، ظرفیتی که من در این کاندیداها می‌بینم به این گونه است که ممکن است اگر تهییج و تجمیعی بین برخی جناح‌های سیاسی صورت بگیرد توفیقی حاصل شود، ولی به دلیل اینکه به خصوص مشکلات جهانی ما بزرگ است و یک عزم ملی برای رفع آن می‌خواهد بنابر این من در بخش قابل توجهی از این کاندیداها نمی‌بینم که بتوانند چنین عزم ملی را در آحاد جامعه ایجاد کنند.
عملکرد صدا و سیما را در برخورد با مناظرات چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صدا و سیما نقش بسزایی هم در حضور و هم در عدم حضور مردم در انتخابات ایفا می کند، بخشی از سوالاتی که در مناظره اول مطرح شد خوب بود ولی گویای همه مسأله‌های جامعه ما نبود، گروه طراحی سوال صدا و سیما باید عمیق تر، صریح تر و دقیق تر به این امر بپردازد تا کاندیداها را مواجه کند با مسائل مبتلابه مردم، به نظر من این گونه بود که مهندسی طرح سولات هم سعی می‌کرد بخشی از جهت گیری کاندیداها را به سمت و سوی خاصی هدایت بکند و بنابراین در حالی که باید پذیرفت نقش صدا و سیما مهم است ولی این نقش زمانی می‌تواند اثرگذار باشد که به عنوان مثال در این بخش از اقتصاددانان بزرگی که کشور دارد به عنوان یک اتاق فکر استفاده کند تا حداقل بخشی از سوالات با مسائل جدی جامعه پیوند و سنخیت داشته باشد.
بـــه نـــظر مــی‌رسد برخی آمده‌اند با تخریب کاندیداهای دیگر تعدادی رای کسب کنند، این روند تا چه حد می‌تواند در رسیدن نامزدها به اقبال عمومی کمک کند؟
اگر بگوییم در دوره‌ای جامعه ما این نوع از روش کسب رای اقناع می‌شد، مثلا در زمان تخریبی که آقای احمدی‌نژاد علیه آقای‌هاشمی رفسنجانی انجام داد چنین چیزی را شاهد بودیم اما به نظر من جامعه ما دیگر از این حرف ها عبور کرده و به دلیل گسترش شبکه‌های اجتماعی و مجازی جامعه و حتی مردم عادی در معرض اطلاعات و تحلیل‌های خوب قرار دارند که در گذشته به این شکل نبود بنابراین کاندیداها باید توجه داشته باشند دیگر تنها با سیاست تخریب نمی‌توانند موفقیتی حاصل کنند و باید علاوه بر نقدهایی که دارند حرف‌های جدی‌ای هم برای گفتن داشته باشند، مردم ما در این حد رشد اجتماعی و فکری داشته‌اند که بتوانند تشخیص بدهند که یک کاندیدا حرفی برای گفتن دارد یا صرفا در دوگانه سازی ها خودش را مطرح می‌کند؟
بــسیاری از چـهره‌ها بر این باورند که در صورت حضور حداقلی مردم در صحنه انتخابات جمهوریت نظام در خطر خواهد بود، اساسا چرا برخی جریانات به دنبال برخی رویکردهای جمهوریت گریز هستند؟
وقتی باید کار را به جمهور بسپاریم و مردم تعیین کننده سرنوشت جامعه باشند، این احتمال هم می‌رود که مردم متناسب با سلیقه و خواست خود عمل نکند، همان‌طور که بنیانگذار جمهوری اسلامی هم در بسیاری از بیانات‌شان تصریح دارد که اگر جمهور به معنای واقی کلمه فردی را انتخاب کند، طبیعتا نزدیک به صلاح و شایستگی انتخاب می‌کند، برخی که این نوع نگاه را به علاوه ظرفیت و شایستگی آن را ندارند و آنهایی که فکر می‌کنند آنها باید مردم را به سمت بهشت هدایت کنند و آنها هستند که صلاحیت ماورایی برای هدایت جامعه را در خود می‌بینند طبیعی است که نمی‌خواهند جمهور به معنای حقیقی آن به عرصه جامعه بیاید ، البته این افراد بر شاخه نشستند و بن می برند زیرا اساس مشروعیت، ماندگاری و استواری جمهوری اسلامی به دلیل تاکیدی که در ذات قانون اساسی به ویژه ماده 56 آن بر آن شده، پیوند عمیقی است بین اسلامیت و جمهوریت آن، طبیعیست به میزانی که جمهوریت نظام لطمه ببیند اسلامیت آن نیز آسیب می‌بیند، آنهایی که فکر می‌کنند صرفا با بخش اسلامیت می‌توانند جامعه را به پیش ببرند به صدمه خوردن بنیان نظام کمک می‌کنند، که از این قضیه هیچ چیز حاصل آنها نخواهد شد.
پیشنهاد برای مناظره‌های بعدی چیست؟
طراحان مناظرات باید بیشتر به افکار عمومی رجوع کنند و خود کاندیداها باید مسلط تر بشوند به طرح مسائلی که می‌خواهند به آن بپردازند، تا بتوانند مردم را نسبت به این موضوع اقناع کنند که آنها این صلاحیت را دارند که می‌توانند مردم را ازین تنگناها و گذرگاه‌های سخت اقتصادی عبور بدهند و صدا و سیما هم نگران صراحت کاندیداها نباشد زیرا این افراد هم بیگانه با این جامعه نیستند از بسیاری از مسائل جامعه اطلاع دارند و چه بهتر که در این مباحث و گفت و گوها مردم در جریان دقیق تر مسائل قرار بگیرند تا بتوانند به انتخاب بهتری دست بزنند.