سورپرایز حماس برای کاخ سفید

به گزارش آرمان ملی به نقل از اکو ایران؛ تا پایان هفته گذشته، در حالی که دولت بایدن روی آرام‌ماندن خاورمیانه حساب باز کرده بود، بی‌سروصدا اهداف سیاست خود در خاورمیانه را دنبال می‌کرد؛ میانجی‌گری عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان و تعدیل برنامه هسته‌ای ایران. این امیدها زمانی از بین رفت که نیروهای فلسطینی حماس روز شنبه از غزه نفوذ کردند و به شهرهای اسرائیل حمله کردند و نیروهای اسرائیلی با حمله مهیب به این منطقه محاصره‌شده ساحلی، درصدد تلافی آمدند.

*اتحاد ناآرام و تغییر سیاست خاورمیانه‌ای 

به نوشته رویترز، پس از حفظ فاصله از درگیری حل‌ناپذیر اسرائیل و فلسطین، جو بایدن اکنون خود را درگیر بحرانی می‌بیند که احتمالاً سیاست او در خاورمیانه را تغییر داده و در یک اتحاد ناآرام با بنیامین نتانیاهو قرار گرفته است. او بدین منظور، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده و لوید آستین، رئیس پنتاگون را برای دیدار با رهبران اسرائیلی به منظور نمایش حمایت، اعزام کرده است.

برای رئیس‌جمهوری که به دنبال انتخاب مجدد در سال ۲۰۲۴ است، این یک وضعیت سیاسی مخاطره‌آمیز است؛ موقعیتی که می‌تواند پیامدهای مهمی بر قیمت جهانی نفت داشته باشد و منابع و توجه ایالات متحده را از آنچه تاکنون چالش تعیین‌کننده سیاست خارجی او بوده است (جنگ اوکراین) دور کند.

حمله غافلگیرانه حماس، ضربه‌ای به تلاش‌های بایدن برای میانجیگری توافق عادی‌سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی وارد کرد و رویکرد واشنگتن را در قبال ایران پیچیده کرد.

*نزدیکی دو متحد در دوردست

در حالی که مقامات آمریکایی می‌گویند که تلاش آن‌ها برای ایجاد روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی می‌تواند از این بحران جان سالم به در ببرد، بسیاری از کارشناسان نگاه بدبینانه‌تری دارند. جان آلترمن، رئیس برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در تضاد با خط رسمی دولت ایالات متحده گفت: «همه تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو فعلاً متوقف شده است».نزدیک‌کردن دو متحد قدرتمند واشنگتن در منطقه، راه دولت بایدن برای تقویت سنگری در برابر تهران و مقابله با افزایش نفوذ چین در خلیج فارس تلقی می‌شود. جان کربی، سخنگوی کاخ سفید به خبرنگاران گفت که او توقف یا حتی جریان‌داشتن مذاکرات عادی‌سازی را تأیید نمی‌کند؛ اما ابراز داشت که در حال حاضر، تمرکز واشنگتن بر کمک به اسرائیل است.

جاناتان پانیکوف، معاون سابق افسر اطلاعات ملی دولت ایالات متحده در خاورمیانه گفت: «پس از جنگی طولانی که در آن حملات اسرائیل بخش زیادی از غزه را ویران کرده است، جامعه عربی از عادی‌سازی حمایت نخواهد کرد». یک منبع نزدیک به سعودی‌ها، با تکرار این پیام، گفت که «صحبت از عادی‌سازی در طول جنگ اعراب و اسرائیل دشوار خواهد بود».

*وقتی فلسطین نادیده گرفته می‌شود

این بحران هم‌چنین انتقادهایی را نسبت به تلاش دیپلماتیک اسرائیل-سعودی دولت بایدن به دلیل آنچه که به طور گسترده کنارگذاشتن تلاش فلسطینی‌ها برای تشکیل کشور دیده می‌شود، برانگیخته است. خالد الگیندی، مشاور سابق مذاکرات فلسطین ایالات متحده را به رهبری روند عادی‌سازی که فلسطینی‌ها را دور می‌زند، متهم کرد. الگیندی که اکنون در مؤسسه خاورمیانه مشغول است، گفت: «این نوع غفلت بخشی از دلیلی‌ست که حوادث جاری را رقم زده است». به گفته مقامات فلسطینی و یک منبع منطقه‌ای، حماس بخشی از این پیام را ارسال می‌کند که اسرائیل نمی‌توان فلسطینی‌ها را نادیده گرفته و هر گونه توافق عربستان سعودی با اسرائیل، ترمز عادی‌سازی روابط پادشاهی با ایران را خواهد کشید.

مقامات آمریکایی گفته‌اند که اکنون زمان مناسبی برای از سرگیری مذاکرات طولانی‌مدت معلق اسرائیل و فلسطین (عمدتاً به دلیل ناسازگاری هر دو طرف) مناسب نیست. پانیکوف گفت که در درازمدت، ممکن است ریاض به میز مذاکره برای ضمانت‌های امنیتی ایالات متحده برای کسب محافظت در برابر ایران بازگردد.

به گفته تحلیلگران، دولت بایدن حتی در حالی که به اسرائیل در جنگ با حماس و آزادی تعداد زیادی گروگان از جمله آمریکایی‌ها کمک می‌کند، می‌تواند برای زنده نگه‌داشتن گزینه تشکیل کشور مستقل فلسطین تلاش کند. اما نتانیاهو که قبلاً در برابر سازش با فلسطینی‌ها که هم واشنگتن و هم ریاض به دنبال آن هستند، مقاومت کرده است و اکنون با توجه به افزایش تعداد کشته‌ها و بحران اسرایی که با آن مواجه است، از دادن امتیاز اجتناب می‌کند.

*کاخ سفید غافلگیر شد

بیش از یک هفته پیش در یک کنفرانس، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا با اشاره به اینکه اولویت دولت بایدن بر جنگ اوکراین و تنش‌ها با چین در منطقه اقیانوس آرام و اقیانوس هند است، گفت: «منطقه خاورمیانه امروز ساکت‌تر از دو دهه گذشته است». مقامات آمریکایی گفتند که دستیاران بایدن که تلاش برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی را در ازای یک پیمان دفاعی با ایالات متحده که ریاض به دنبال آن است، هدایت می‌کردند، از حمله حماس غافلگیر شدند. پیش از این و عمدتاً به دلیل سابقه حقوق بشر سعودی‌ها، این طرح در کنگره با مخالفت روبرو شده بود.

اکنون حمله حماس دولت آمریکا را به تعامل حضور در خاورمیانه ناآرام کشانده و بایدن قول داده که کمک‌های نظامی بیشتری به اسرائیل ارائه کند و هر کشور، گروه و سازمانی را از سوءاستفاده از این وضعیت باز دارد. بایدن با انتقاد از اقدامات حماس گفت: «ما در کنار اسرائیل هستیم».

مقامات دولت آمریکا می‌گویند که فوری‌ترین چالش جلوگیری از تبدیل‌شدن این جنگ به یک درگیری منطقه‌ای است؛ به ویژه جلوگیری از گشودن جبهه دوم توسط حزب‌الله لبنان در مرز شمالی اسرائیل است.

یک مقام آمریکایی گفت که دستیاران بایدن عدم محکومیت حمله حماس از سمت سعودی‌ها ناامید شده‌اند. به گفته یک منبع آگاه، ایالات متحده به احتمال زیاد در تماس تلفنی بین آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان برای محکوم‌کردن حماس فشار آوردند، اما وزیر خارجه سعودی مقاومت کرد. این منبع به رویترز گفت: «عربستان به حماس نزدیک نیست، اما آن‌ها نمی‌توانند سال‌ها محاصره غزه توسط اسرائیل و اقدامات تل‌آویو در کرانه باختری را نادیده بگیرند».

در مقابل، امارات متحده عربی که همراه با بحرین در سال ۲۰۲۰ بر اساس توافقی که با میانجیگری دولت ترامپ موسوم به «توافق ابراهیم» اسرائیل را به رسمیت شناخت، حمله حماس را «تشدید شدید تنش‌ها» نامید. ابتسام الکتبی، رئیس اندیشکده «مرکز سیاست امارات» در ابوظبی، با استناد به منافع ملی گفت که روابط نوپای دو کشور عربی با اسرائیل «دورهای قبلی درگیری بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها را پشت سر گذاشته و آن‌ها احتمالاً شرایط کنونی را تحمل خواهند کرد».

بازداشتن ایران

در پی این حمله، ایالات متحده نیز ممکن است در رویکرد خود در قبال ایران را که حمله حماس را تحسین کرد اما نقش مستقیم آن را رد کرد، بازنگری کند. از زمان روی کار آمدن، سیاست بایدن در قبال جمهوری اسلامی مذاکره جهت بازگشت به توافق هسته‌ای بوده است. مقامات آمریکایی گفتند ایران به دلیل حمایت طولانی‌مدتش از حماس در این حمله شریک بوده، اما هیچ مدرکی دال بر دخالت مستقیم تهران در دست ندارند.

تحلیل‌گران گفتند که ایران می‌تواند پس از مشاهده حمله حماس به ارتش اسرائیلممکن است «جنگ در سایه‌ها»ی خود را با اسرائیل گسترش دهد.

پانیکوف که اکنون در اندیشکده شورای آتلانتیک مشغول به کار است، گفت: «ممکن است امروزه بازدارندگی کمتری در قبال ایران وجود داشته باشد؛ زیرا دولت آمریکا تمایل کمتری برای درگیرشدن در یک جنگ یا اقداماتی داشته که ممکن است ریسک ورود به یک درگیری را افزایش دهد».

بایدن همچنین باید انتقاد جمهوری‌خواهان از توافق تبادل زندانیان با ایران که به گفته مقامات آمریکایی می‌تواند گامی برای اعتمادسازی برای گفتگوهای بیشتر باشد و همچنین آزادسازی ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده تهران را دفع کند.