مدیران مستعفی در سفارتخانه‌ها! / عبور از شایسته‌سالاری برای تصدی سفارتخانه‌های مهم
آرمان ملی : سیاست همسایگی دولت سیزدهم با رویکرد نگاه به شرق، بیش از پیش، ارتباط با کشورهای آسیایی و عربی را در دستور کار قرار داده است.
از این رو از آغاز دولت سیزدهم، چین و روسیه که دو کشور مهم در تبادلات تجاری ایران در زمان تحریم محسوب می‌شوند، نقش هماهنگ کننده سیاست خارجی ایران و تسهیل کننده تجارت در دوران تحریم را بر عهده دارند. چین در اسفند ۱۴۰۱ توانست با مصالحه بین ایران و عربستان، از تنش میان دو کشور در خاورمیانه بکاهد تا امنیت سرمایه‌گذاری در خاورمیانه بیش از قبل تضمین شود. قطر و عمان هم که در زمان افزایش تنش‌های هسته‌ای ایران با عربستان و آمریکا، تلاش کرده بودند، کانال دیپلماتیک مورد اطمینان تهران برای مذاکرات فی‌مابین باشند، بار دیگر و در مرداد ۱۴۰۲، در جریان مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان دو کشور، نقش کشور میانجی دیپلماتیک بین دو کشور را عهده‌دار شدند. چه آنکه کره‌جنوبی از سال‌ها قبل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دوستان تجاری ایران مطرح بود اما بلوکه شدن دارایی‌های ایران در این کشور متاثر از تحریم‌های آمریکا، روابط دو کشور را سرد و وارد منازعات حقوقی کرد. اما با وجود اهمیت کشورهای شرقی برای ایران، دولت سیزدهم ترجیح داد در انتخاب سفرای این کشورها از افرادی استفاده کند که تعهد سیاسی آنها به رئیس‌جمهور، بیشتر از سوابق و تجربیات آنها در امور دیپلماتیک یا وزارت خارجه اهمیت داشت.
*معاون وزیر نیرو در سفارت چین
برخلاف تصور ناظران سیاسی که گمان می‌کردند، رئیس‌جمهور فردی با سابقه در وزارت‌خارجه را به سفارت ایران در چین منصوب کند اما «محسن بختیار» بدون سابقه حضور در وزارت‌خارجه و در حالی‌که قبلا در سمت‌های معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر نیرو، سرپرست معاونت انرژی وزارت نیرو، مدیرکل دفتر توسعه صادرات، مشاور وزیر نیرو در تامین و تجهیز منابع مالی خارجی و مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی تلفیقی و راهبردی وزارت نیرو خدمت کرده است، جایگزین محمد کشاورزاده از دیپلمات‌های برجسته وزارت‌خارجه شد. این در حالی بود که چین اولین مقصد صادرات و دومین مبدا واردات به ایران محسوب می‌شود و بعد از انعقاد قرارداد ۲۵ ساله همکاری با این کشور باتجارت ۷.۸ میلیارد دلاری غیر نفتی در بهار امسال، به مهم‌ترین شریک تجاری ایران در زمان تحریم‌های امریکا تبدیل شده است.
*مدیران مستعفی در سفارتخانه‌های عربی
از سوی دیگر، انتصاب علی صالح‌آبادی به‌عنوان سفیر ایران در قطر، گمانه‌زنی فعالان سیاسی درباره حضور افراد بدون تصدی در سفارتخانه‌ها را افزایش داد. وی در طول ریاست بر بانک مرکزی، با نوسان ارز مواجه بود و نرخ دلار آمریکا را از محدوده ۳۰ هزار تومان تحویل گرفت و در نهایت با دلار ۴۲ و ۴۳ هزار تومانی، از این پست استعفا داد. صالح‌آبادی، دارای مدرک کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت مالی از دانشگاه امام صادق(ع) و دکتری مدیریت مالی از دانشگاه تهران است و انتصاب او در سفارت قطر، اولین تجربه دیپلماتیک صالح‌آبادی محسوب می‌شود. افزایش ۸۱۶ درصدی واردات ایران از قطر در سال۱۴۰۱ و افزایش ۴۵ درصدی حجم مبادلات تجاری ایران و قطر در سال ۱۴۰۲ نمایانگر اهمیت این کشور در تبادلات تجاری برای عبور دولت سیزدهم از تحریم‌ها است. چه آنکه در جریان مذاکرات اخیر ایران و آمریکا، گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن داشت که پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی به یک کشور اروپایی منتقل شده و به تدریج به یورو تبدیل می‌شود. این پول سپس به یک یا دو کشور اروپایی دیگر منتقل و در نهایت پس از طی شش تا هشت هفته به یک بانک مشخص در قطر می‌رسد. این در حالی است که برخی گمانه‌زنی‌ها از حضور یوسف نوری وزیر مستعفی آموزش و پرورش در سفارت ایران در عمان خبر می‌دهند.
*همکاران حزبی رئیس‌جمهور در اروپا
«معصومه آباد» هم بعد از آنکه از سوی ابراهیم رئیسی به سفارت ایران در فنلاند منصوب شد، مورد انتقاد افکار عمومی قرار گرفت. وی نماینده ادوار سوم و چهارم شورای شهر تهران بود. نام او در فهرست اشخاصی قرار داشت که از شهرداری تهران در دوران مسئولیت محمدباقر قالیباف، املاک نجومی دریافت کرده‌اند. معصومه آباد عضو چهارمین دوره شورای شهر تهران (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶) بود. او در انتخابات در فهرست ائتلاف آبادگران ایران اسلامی قرار داشت. «آباد» مدتی در دانشگاه لندن در رشته «جنین‌شناسی» تحصیل کرد، اما پس از مدتی این رشته را رها کرد و به ایران برگشت و در دانشگاه شهید بهشتی در رشته بهداشت باروری دکتری گرفت و حالا سفیر ایران در فنلاند است.
*ضرورت حضور دیپلمات‌های با تجربه در سفارتخانه‌ها
بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای توسعه یافته از سفرای با سابقه و متخصص در دیپلماسی و تجارت برای حضور در کشورهای دوست و همکار استفاده می‌کنند. برای نمونه «عبدالقادر امین اون» که هم اکنون سفیر ترکیه در چین است، علاوه بر آنکه مدیر یک شرکت مشاوره تجاری در چین بوده، سابقه ریاست گروه ترکیه مجمع پارلمانی آسیا، عضو کمیته امور خارجه مجلس ملی بزرگ ترکیه، رئیس گروه دوستی بین پارلمانی ترکیه و چین وعضویت گروه ترکی مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا را در کارنامه دارد. یا «ژوجیان» که هم اکنون سفیر چین در قطر است، بیش از ۲۰سال سابقه دیپلماتیک در وزارت‌خارجه چین در امور کشورهای آسیایی دارد و سال‌ها به‌عنوان مشاور، مدیر، دبیر سوم تا اول سفارتخانه‌های چین را تجربه کرده و از سال ۲۰۱۹ در قطر حضور دارد. حضور برخی افراد بدون سابقه کاری در وزارت خارجه در سفارتخانه‌های مهم و حساس در حالی است که ابراهیم رئیسی در جریان مناظرات انتخابات۱۴۰۰ گفته بود «دیپلماسی اقتصادی مهم است و با سخن پیش نمی‌رود. باید شایسته‌سالاری باشد و نمی‌شود هر کسی مسولیتش تمام شد برای سفارت او را بفرستیم.» سیاست همسایگی و نگاه به شرق دولت سیزدهم در حالی پیگیری می‌شود که در موقعیت حساس ایران در تحریم‌های آمریکا، توصیه اقتصاددان‌ها بر آن است تا دیپلمات‌هایی با تجربه و متخصص در تجارت بین‌الملل در سفارتخانه‌های که گریزگاه ایران در تحریم‌ها هستند را ایفا کنند.
ارسال نظر