معاون رئیس سازمان انرژی اتمی: برجام برای غربی‌ها کارایی ندارد

در برجام مواعدی وجود دارد که با سر رسید هرکدام از آنها عملا بخشی از محدودیت‌های اعمال شده به واسطه برجام لغو خواهد شد. حسن روحانی در این ارتباط اخیرا گفته: در 5/2 سال گذشته از فرصت احیای برجام و رفع تحریم‌ها استفاده نشده است. وی افزود: در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ یعنی ۲۶ مهر امسال که چهارمین موعد مهم در برجام و ۸ سال پس از روز پذیرش است، همه تحریم‌های موشکی، فناوری‌ها و نهادهای مربوط به آن به موجب برجام پایان یافته و باید به طور اتوماتیک لغو شود و اتحادیه اروپا فهرست بلندی از نهادها و شرکت‌های فعال در حوزه‌های موشکی را از تحریم خارج کند. روحانی تاکید کرد: حال بیش از پیش معلوم می‌شود که قصد ترامپ از صدمه به برجام چه بود و حصول چنین توافقی را در نظر داشت؟

برجام پلاس

 به نظر آنچه تحت عنوان برجام پلاس در رسانه‌ها آورده شده، همین موضوعی است که حسن روحانی از آن سخن گفته است. در آن معنا که برجام آنقدر متن قوی و محکی بوده که اروپایی‌ها عملا همانند لغو تحریم تسلیحاتی در 2020 باید سایر تحریم‌های باقی مانده را هم در 26 مهر ماه را لغو کنند. موضوعی که آمریکایی‌ها و برخی از شرکای اروپایی آمریکا آن را بر نمی‌تابند و در نظر دارند در همین تاریخ محدودیت‌های دیگری را حتی خارج از برجام علیه ایران و به بهانه‌های مختلف اعمال کنند. موضوعی که با واکنش قطعی ایران روبه‌رو خواهد شد چرا که تهران بارها نشان داده در چارچوب برجام و زیر نظر آژانس دست به اقداماتی می‌زند که غیر قابل تصور است. از این رو آمریکایی‌ها در نظر دارند به نوعی به سمت برجام پلاس حرکت کنند. در این معنا که تهران را بر سر میز مذاکرات چه در قالب برجام و چه در قالب دیگر مجاب به پذیرش برخی محدودیت‌ها یا به صورت دائمی و یا به صورت موقت کنند تا عملا برجام به عاملی برای ایجاد محدودیت بیشتر برای ایران تبدیل شود. موضوعی که بعید است از سوی استادان شطرنج هسته‌ای در تهران با واکنش‌ روبه‌رو نشود.

برجام پلاس نه، شراکت اقتصادی آری

تهران برجام را می‌خواهد چرا که به واسطه برجام بسیاری از محدودیت‌های هسته‌ای تا چند ماه دیگر عملا لغو شده و مانعی از نظر قانونی پیش روی تهران قرار نمی‌گیرد اما واقعیت آن است که مشکل غربی‌ها خصوصا آمریکایی‌ها برجام یا برجام پلاس نیست چرا که تهران همواره خود را در معرض بازرسی‌های قانونی آژانس قرار داده تا بهانه‌ای در دست غرب نباشد هم اینک نیز تهران در حال رایزنی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است تا سوالات آژانس پاسخ گرفته و پرونده‌های ایران برای همیشه در این نهاد ناظر بین‌المللی حل و فصل شود. شاید ایجاد احترام برای برجام و جلوگیری از خارج شدن دوباره طرفین از آن باید توام با منافعی برای همه باشد. در یاد داریم که تحلیلگران در زمان خروج ترامپ از برجام نوشتند که اگر آمریکایی‌ها سهمی اقتصادی از برجام داشتند و نفعی از این توافق برای آنها حاصل می‌شد هیچ گاه به بهانه‌های واهی و دروغین از آن خارج نمی‌شدند. این دسته از تحلیلگران اعتقاد دارند تحریم‌های چند ساله از زمان احمدی‌نژاد تا روحانی ایران را به زمین بکر سرمایه‌گذاری برای غربی‌ها تبدیل کرد حال اینکه بعد از انعقاد برجام شرایط برای سهم از بازار ایران به چند شرکت اروپایی رسید و اگر شرکت‌های چند ملیتی بیشتری در ایران فعالیت می‌کردند. در این صورت خروج از آن به علت منافع اقتصادی غیر ممکن و حتی هزینه افزا بود.

برجام دیگرکارکرد لازم را برای غرب ندارد

اخیرا معاون رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرده: «عقلای غربی‌ها این واقعیت را که ایران را نمی‌توان متوقف کرد، فهمیده‌اند. یک زمانی تمام کارها را متوقف کرده بودیم که برجام بیاید و به معنای واقعی کلمه منتظر بودیم از گشایش‌هایی که در برجام وعده داده شده بود، منفعت ببریم اما در نهایت چه شد؟ فقهی با بیان اینکه در دولت فعلی انتظار و نشستن برای برجام دیگر جایی ندارد، گفت: این امید که توافقی می‌شود و وضعیت اقتصادی به واسطه آن بهتر می‌شود، دیگر نیست. هیچ کشوری برای کشور دیگر دلسوزی نمی‌کند. برجام دیگر کارکرد لازم را برای غرب ندارد و ما هم باید موضوع دیگری مثلا منافع اقتصادی مشترک را موضوع مذاکره کنیم.