استقبال وزیر خارجه آمریکا از احیای توافق وین | بلینکن: شاید به گفت‌وگو با ایران بازگردیم، اما الان نه!

به گزارش آرمان ملی آنلاین، بلینکن در برنامه تلویزیونی «فرید زکریا جی‌پی‌اس» شبکه سی‌‌ان‌ان، خروج دولت ترامپ از برجام را اشتباهی فاحش خواند و گفت به‌واسطه برجام برنامه هسته‌ای ایران تحت کنترل بود، ولی اکنون از کنترل خارج شده است. وی افزود: اساسا از زمانی که از توافق خارج شدیم و زمانی که تلاش می‌کردیم به آن بازگردیم، تحولات و تغییراتی رخ داده است اما آنچه ما سعی کردیم انجام دهیم این است که با برخی تغییرات کوچک به توافق موجود برگردیم. توافق روی میز بود. ایران نخواست به آن بله بگوید. ما در حال کار روی هیچ توافقی نیستیم. البته هر توافقی باید اهداف امنیتی ما و منافع ما را برآورده کند. 

تنش‌زدایی برای توافق با ایران

بلینکن ادامه داد: ما اکنون در مورد توافق هسته‌ای با آنها گفت‌وگو نمی‌کنیم. به وضوح به آنها اطلاع داده‌ایم که باید اقداماتی را برای تنش‌زدایی انجام دهند. ما بررسی خواهیم کرد تا ببینیم آیا آنها این کار را انجام می‌دهند یا خیر. شاید شرایطی فراهم شود که بتوانیم به گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای بازگردیم. در حال حاضر اینطور نیست، اما البته بیکار هم نمی‌نشینیم. ما به کار کردن، توسعه و به‌کارگیری هر گزینه ممکن برای مقابله با مشکل ادامه می‌دهیم. همچنان قویاً معتقدیم که دیپلماسی بهترین راه برای حل این مشکل است و در مقایسه با همه گزینه‌های دیگر، این راهی است که می‌تواند پایدارترین و مؤثرترین نتیجه را ایجاد کند. 

آمریکا به دنبال چیست؟

از لابه‌لای سخنان وزیر امور خارجه آمریکا دو نکته قابل برداشت است؛ اول اینکه آنها تغییراتی را در برجام می‌خواهند که از نظر آمریکا البته کوچک است. احتمال اینکه این تغییرات در ارتباط برخی مواد در توافق‌نامه وین باشد، دور از ذهن نیست. بر اساس توافق وین برخی محدودیت ایران در زمینه هسته‌ای با رسیدن به زمان موعود برداشته شده و عملا ایران می‌تواند بدون هیچ‌گونه محدودیتی به توسعه فناوری هسته‌ای بپردازد. از سوی دیگر بر اساس قطعنامه شورای امنیت که به نوعی تایید کننده برجام و لغو کننده 6 قطعنامه بین‌المللی علیه ایران بود، ایران برای چند سال نمی‌توانست اقدام به خرید و فروش سلاح کند. همچنین برنامه موشکی ایران نیز با آن قطعنامه گرفتار محدودیت‌های زمانی می‌شد. از تاریخ انعقاد برجام به این سو بسیاری از محدودیت‌ها با گذشت زمان برداشته شده است و در آینده نیز برخی دیگر از محدودیت‌ها و احتمالا محدودیت‌های مربوط به برنامه موشکی ایران برداشته خواهد شد. آنچه بلینکن اعلام کرده است یعنی «برخی تغییرات کوچک» را می‌توان به تمدید تاریخ در موارد یاد شده؛ دانست. هرچند ایران عملا اعلام کرد مر توافق وین را می‌خواهد. 

حرکت تهران در مسیر احیای برجام

هرچند وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده که برای احیای برجام باید تنش‌زدایی صورت بگیرد اما تهران مدت‌هاست که به دنبال آن است که برخی سوء تفاهمات با کشورهای منطقه را به اتمام برساند. آنچه تحت عنوان ایران هراسی بعد از احیای برجام و حضور منطقه‌ای تهران در رسانه‌ها اعلام می‌شد، خود زمینه‌ای برای افزایش تنش شد. این درحالی است که تهران از همان سال‌های پایانی دولت روحانی تلاش کرد که مهم‌ترین مساله خود یعنی رابطه با عربستان را حل کند. موردی که البته در دولت ابراهیم رئیسی به ثمر نشست و اکنون سطح تعاملات ایران و کشورهای همسایه در مقایسه با گذشته کم‌سابقه است. تهران حتی در پروژه‌ای جدید کشورهای عربی منطقه را بخشی از روند احیای برجام تعریف کرده و کشورهای حاشیه خلیج فارس عملا در حال رایزنی با مقامات آمریکایی و ایرانی به منظور تبادل زندانیان دو کشور هستند و زمانی که این کشورها به بخشی از حل مساله ایران و غرب تبدل شوند می‌توان انتظار داشت رسما نوعی تنش‌زدایی در منطقه اتفاق افتاده باشد. 

در نهایت

هرچند وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده با تهران در حال مذاکره نیستیم اما به نظر آزادی بخشی از پول‌های ایران در عراق آنچنان که رسانه‌ها گفته‌اند؛ همچنین افزایش فروش نفت ایران؛ آنگونه که برخی منابع ایرانی اعلام کرده‌اند را می‌توان به نوعی حرکت آرام دو سویه ماجرا به سمت تنش‌زدایی دانست. در این میان البته هنوز سایه جنگ روسیه و اوکراین بر مناقشه هسته‌ای بین ایران و واشنگتن وجود دارد. ایران البته صراحتا در عالی‌ترین سطح عدم دخالت در جنگ اوکراین و روسیه را اعلام کرده است. با این وجود اروپایی‌ها ایران را در کنار روس‌ها در جنگ اوکراین دیده و اخیرا نیز تحریم‌های جدیدی را علیه پهپادهای ایرانی وضع کرده‌اند. در اینجاست که وزارت خارجه باید سطح دیگری از تنش‌زدایی را اینبار با اروپایی‌ها آغاز کند.

در گذشته قرار بود کارشناسان ایرانی و اوکراینی با حضور کارشناسان، مساله ادعایی اوکراین را در مورد ایران بررسی ‌کنند که البته گویا این مساله از سوی اوکراین متوقف مانده است اما تهران می‌تواند با در دستور قرار دادن این مورد بر موضع عدم دخالت خود در قضیه اوکراین اصرار ورزیده و از این طریق پای خود را از غائله اوکراین که این روزها رشد اقتصادی روسیه را هم در خود فرو برده است، بیرون بکشد. اگر ایران در تمامی این سطوح تنش‌زدایی کند؛ که بخشی از آن و خصوصا در ارتباط با کشورهای همسایه عملا اجرایی شده است، آنگاه احتمالا شاهد احیای مذاکرات هسته‌ای خواهیم بود.