ایران و آمریکا برای رسیدن به توافق باید دست از لجبازی بردارند | مذاکرات میدان امتیازگیری نیست

به گزرش آرمان ملی آنلاین مجتهدزاده معتقد است:«هنگامی‌که ما از بیرون از این بازی شطرنج نشسته‌ایم و نگاه می‌کنیم که مهره‌ها چگونه حرکت داده می‌شود باید با خود بیندیشیم که ما چه رویکرد در پیش گرفتیم که به موازنه و توازن در عرصه بین‌المللی دست پیدا کردیم و در مقابل چه رویکردی در پیش گرفتیم که امروز در این نقطه قرارگرفته‌ایم. بدون تردید رویکردی که ما را به توازن رساند تلاش برای تعامل و مذاکره با جهان بود. اتفاقی که برای ما دستاوردهای مهم سیاسی و بین‌المللی به همراه داشت. طرفین در شرایطی قرار ندارند که بتوانند لج بازی کنند. ».در ادامه ماحصل این گفت وگو را می‌خوانید. 

وضعیت مذاکرات ایران و کشورهای غربی نسبت به گذشته تفاوت پیدا کرده و به نظر می‌رسد ایران و آمریکا در مسیری حرکت می‌کنند که تا حدودی مواضع گذشته خود را تعدیل کرده‌اند.آیا این وضعیت می‌تواند دو کشور را به یک توافق یا تفاهم نزدیک کند؟ 

هنوز ابهامات زیادی در پیرامون برجام وجود دارد و تا زمانی که این ابهامات به صورت معقولی مرتفع نشود نمی‌توان به خوبی در این زمینه قضاوت کرد.واقعیت این است که اگر عنوان می‌شود ایران و آمریکا در مواضع خود تغییر ایجاد کرده‌اند این خبر نیز نیازمند تأیید رسمی است و با گمانه‌زنی نمی‌توان درباره آن قضاوت کرد.واقعیت این است که درزمینهٔ سیاست خارجی خود را درگیر تناقضاتی کرده‌ایم که این تناقضات اجازه نمی‌دهد در مسیر برجام و یا مذاکرات هسته‌ای به نتیجه مطلوب دست پیدا کنیم.در مقاطعی ما هرگونه مذاکره با کشورهای غربی را بر سر پرونده هسته‌ای مذموم می‌شمردیم و معتقد بودیم نباید مذاکره کرد.

بااین‌وجود در یک مقطع زمانی و با یک رویکرد عقلایی‌تر تصمیم به تعامل و مذاکره گرفتیم که یک اتفاق مثبت در سیاست خارجی ایران به شمار می‌رفت. این مذاکرات نیز نتیجه داد و ما نتیجه رویکرد عقلایی خود را به‌صورت مثبت درک کردیم.ما در پروسه گفت‌وگو و مذاکره نتایج قابل قبولی دریافت کرده‌ایم و دستاوردهای مهمی به دست آورده‌ایم.این رویکرد نشان می‌داد که این درک بین مسئولان ایجاد شده است که باید مشکلات بین‌المللی را با گفت‌وگو حل کنند. ما با درک این موضوع توانستیم به اهداف خود در عرصه بین‌المللی دست پیدا کنیم.

هنگامی‌که ما از بیرون از این بازی شطرنج نشسته‌ایم و نگاه می‌کنیم که مهره‌ها چگونه حرکت داده می‌شود باید با خود بیندیشیم که ما چه رویکرد در پیش گرفتیم که به موازنه و توازن در عرصه بین‌المللی دست پیدا کردیم و در مقابل چه رویکردی در پیش گرفتیم که امروز در این نقطه قرارگرفته‌ایم. بدون تردید رویکردی که ما با به توازن رساند تلاش برای تعامل و مذاکره با جهان بود. اتفاقی که برای ما دستاوردهای مهم سیاسی و بین‌المللی به همراه داشت. طرفین در شرایطی قرار ندارند که بتوانند لج بازی کنند. زمانی به توازن برجام دست پیدا کردیم که دست از لج بازی برداشته شد.

در شرایط کنونی یک‌طرف ما قرار داریم و در طرف دیگر کشورهای اروپایی،آمریکا،آژانس و شورای حکام قرار دارند.به همین دلیل ما باید چشم‌انداز آینده را برای خود مشخص کنیم که آیا به دنبال توازن هستیم و یا خیر. تجربه تاریخی و شرایط داخلی کشور به ما می‌گوید ما باید به دنبال ایجاد توازن در قالب احیای برجام و رسیدن به یک نقطه مشترک با کشورهای غربی باشیم.

​اگر قرار است توافقی بین ایران و آمریکا صورت بگیرد طرفین باید به این درک برسند که قبل از تفاهم نهایی ابتدا در حاشیه‌هایی که پیرامون مذاکرات در جریان بود به توافق دست پیدا کنند. من امیدوارم هر دو طرف دست از لج بازی بردارند. ما باید استعداد بازنگری در رویکردهای اشتباه را در خودمان به وجود بیاوریم.ما باید از این استعداد برخوردار باشیم که هرلحظه در رویکردهای خود در عرصه بین‌المللی تجدیدنظر کنیم و در صورت لزوم آنها را تغییر بدهیم 

ایران چگونه می تواند در شرایط کنونی به سمتی حرکت کند که در نهایت به یک توافق یا احیای برجام منجر شود؟ 

امروز مردم ایران با این پرسش مواجه هستند که اگر به هر دلیلی برجام منحل شود و احیا نشود چه چیزی قرار است جای برجام را بگیرد و کسانی که مخالف احیای برجام هستند چه آلترناتیوی برای برجام قائل هستند. رژیم‌ها و کسانی که از تنش و درگیری حمایت می‌کنند باید این نکته را در نظر داشته باشند هیچ جنگ و درگیری نمی‌تواند جایگزین برجام شود.کسانی که به دنبال این هستند که از برجام صرف‌نظر کنند باید برای آن جایگزین تعیین کنند. اگر برجام احیا نشد باید به سمت توافق،تفاهم و یا گفت‌وگوی دیگری حرکت کرد.ما با دو وضعیت مواجه هستیم. یا باید دست از فعالیت‌های هسته‌ای خود برداریم و دیگر آن را ادامه ندهیم که خواسته رژیم‌هایی مانند اسرائیل است و یا اینکه برای آن آلترناتیوی در نظر داشته باشیم.

در عرصه بین‌المللی باید با رویکرد عقلایی و واقعی جلو رفت و نه شعاری.پس‌ازاین همه‌سال کشمکش در عرصه بین‌المللی و به‌خصوص درزمینهٔ پرونده هسته‌ای زمان آن فرارسیده که ما دیگر اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم و به‌جای اینکه برای خود در عرصه بین‌المللی هزینه ایجاد کنیم به سمت کاهش تنش حرکت کنیم تا به دستاوردهای بهتری دست پیدا کنیم.برخی در داخل کشور همواره به دیگران چنگ و دندان نشان می‌دهند و تلاش می‌کنند با چنین زبانی با کشورهای دنیا حرف بزنند. این در حالی است که در ما درگذشته یک‌بار نرمش نشان دادیم و نتیجه مثبت آن را دریافت کردیم.

ما باید در مسیر همان نرمش قهرمانانه و مذاکره قرار بگیریم. بدون تردید تنها از این راه است که می‌توانیم به خواسته‌های خود دست پیدا کنیم.مذاکره نیز به معنای گفت‌وگو و دادوستد است. به همین دلیل مواردی که لازم است به دست بیاوریم را به دست بیاوریم و مواردی که لازم است به‌طرف مقابل بدهیم را بدهیم تا مذاکره به نتیجه برسد.این تنها راه پیشرفت یک ملت است. 

به چه میزان این اراده را در مقامات ایران برای ادامه مذاکرات می‌بینید؟ 

روابط بین‌الملل دارای قواعد و اصولی است که به‌صورت ایدئولوژیک طراحی نشده و بلکه تابع مقررات و قوانین بین‌المللی است.به همین دلیل نیز بهتر است ما نیز به‌جای اینکه تلاش کنیم از مسیر ایدئولوژی به اهداف خود دست پیدا کنیم تلاش کنیم از کانال‌های رسمی اهداف خود را دنبال کنیم.اگر قرار است توافقی بین ایران و آمریکا صورت بگیرد طرفین باید به این درک برسند که قبل از تفاهم نهایی ابتدا در حاشیه‌هایی که پیرامون مذاکرات در جریان بود به توافق دست پیدا کنند. من امیدوارم هر دو طرف دست از لج بازی بردارند. ما باید استعداد بازنگری در رویکردهای اشتباه را در خودمان به وجود بیاوریم.

ما باید از این استعداد برخوردار باشیم که هرلحظه در رویکردهای خود در عرصه بین‌المللی تجدیدنظر کنیم و در صورت لزوم آنها را تغییر بدهیم. اگر رئیسی می‌خواهد نام نیکی از خود برجای بگذارد باید تنگناها را بشکافد و بن‌بست‌ها را از بین ببرد. ما باید به این واقعیت پی ببریم که به‌جز ارتباط سازنده و مثبت با جهان راهی برای حل مشکلات در عرصه بین‌المللی وجود ندارد.هنگامی‌که صحبت از تعامل با جهان می‌کنم نیز منظور من این نیست که با اسرائیل رابطه برقرار کنیم؛ خیر،اصلا این گونه نیست. به‌جز رژیم اسرائیل کشورهای زیادی در جهان وجود دارند که می‌تواند با آنها رابطه داشت و از مزایای چنین رابطه‌ای به سود کشور استفاده کرد.ارتباط با کشورهایی مانند استرالیا چه اشکالی دارد؟

حتی با آمریکا نیز باید رابطه اقتصادی داشت.باید رابطه با جهان را گسترش بدهیم تا کشورهای جهان نیز وارد بده و بستان اقتصادی با ایران شوند. در چنین شرایطی وضعیت اقتصادی مردم بهتر می‌شود و دولت می‌تواند مدعی باشد به مردم و کشور خدمت کرده است. ما باید استعداد بازنگری در رویکردهای اشتباه را در خودمان به وجود بیاوریم.ما باید از این استعداد برخوردار باشیم که هرلحظه در رویکردهای خود در عرصه بین‌المللی تجدیدنظر کنیم و در صورت لزوم آنها را تغییر بدهیم.

در شرایط کنونی یک‌طرف ما قرار داریم و در طرف دیگر کشورهای اروپایی،آمریکا،آژانس و شورای حکام قرار دارند.به همین دلیل ما باید چشم‌انداز آینده را برای خود مشخص کنیم که آیا به دنبال توازن هستیم و یا خیر. تجربه تاریخی و شرایط داخلی کشور به ما می‌گوید ما باید به دنبال ایجاد توازن در قالب احیای برجام و رسیدن به یک نقطه مشترک با کشورهای غربی باشیم

تلاش آمریکا و ایران برای امتیازگیری بیشتر کار برجام را به این نقطه رساند.آیا این رویکرد همچنان در دستور کار دو طرف قرار دارد و یا آن را تعدیل کرده‌اند؟ 

من این نوع طرز تفکر برای امتیازگیری از طرف مقابل که طرفین آن را دنبال می‌کنند خطا می‌دانم و معتقدم یکی از دلایلی که مذاکرات تاکنون به نتیجه نرسیده است استفاده از همین طرز تفکر بوده است. طرفینی که در حال مذاکره هستند باید این موضوع را درک کنند که مذاکرات هسته‌ای رقابت برای امتیازگیری بیشتر نیست. این مذاکرات با این هدف برگزار می‌شود که مشکلات طرفین حل شود. به همین دلیل نیز هنگامی که مذاکرات به نتیجه می‌رسد همه طرفین از مواهب آن استفاده می‌کنند.مذاکرات هسته ای میدان امتیازگیری از یکدیگر نیست.

این مذاکرات به صورت جمعی برگزار می‌شود تا مشکلات به صورت جمعی حل شود.این توافق باید به شکلی تنظیم شود که برای همه طرف‌های مذاکره امتیاز به همراه داشته باشد.نکته دیگر اینکه ما هنوز هیچ نشانه و علائم متقنی نداریم که مذاکرات قرار است به نتیجه برسد و یا تاکنون رسیده است.از سوی دیگر ما هنوز نمی‌دانیم اگر قرار است برجام احیا شود چه فوایدی برای کشورهای طرف مذاکره خواهد داشت.ما تنها امیدواریم که اتفاقات خوبی در این زمینه رخ بدهد و مذاکرات برای کشورهای طرف مذاکره نتیجه بخش باشد. با این وجود هنوز پاسخ دقیقی برای اینکه در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد نداریم.

ما باید مسیری که دولت‌های مختلف در ایران، آمریکا و کشورهای اروپایی را مورد بررسی و ارزیابی قرار بدهیم تا بتوانیم به این جمع‌بندی برسیم که چه اتفاقی رخ داده که وضعیت مذاکرات به این نقطه رسیده است. اصل قضیه هنر مذاکره کردن و حل کردن مشکلات است. در این مرحله بوده که شاهد مشکلات زیادی بوده‌ایم.سوءتفاهم‌ها،لج بازی‌ها از سوی طرفین مذاکره کار را برای همه مشکل کرد.اگر امروز طرف‌های مذاکره به این نتیجه برسند که این سوءتفاهم ها نه تنها سازنده نبوده و بلکه مخرب نیز بوده می‌توانند به نزدیک شدن مواضع به یکدیگر امیدوار باشند. رویکردی که می‌تواند باعث شود مذاکرات به نتیجه برسد.