برنامه هفتم توسعه یا دفتر آرزوها؟ | این سبک از برنامه‌نویسی بی‌انضباطی مالی را افزایش می‌دهد

به گزارش آرمان ملی آنلاین این درحالی است که نگارش برنامه‌های توسعه‌ای بدون توجه به واقعیات و موانع موجود در جامعه نه تنها کمکی به اقتصاد نمی‌کند بلکه به نابسامانی اقتصاد کشور دامن می‌زند و بسیار مطلوب‌تر است با نگاهی به ضرورت تعاملات بین‌المللی شرایط سرمایه‌گذاری‌ها و انتقال تکنولوژی به کشور فراهم شود. 

رشد 8 درصدی آرزوی محقق نشده دولت‌ها

مهدی پازوکی، کارشناس بودجه در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: دولت در دوره‌های مختلف در تدوین برنامه بودجه کشور بیشتر به جمع‌آوری آرزوهای خود روی آورده است، در حالی که باید دقت داشت که واقعیات جامعه است که می‌تواند امکان عملیاتی شدن برنامه‌های اقتصادی را مهیا کند همچنین تحقق رشد 8 درصدی اقتصاد که یکی از آرزوهای اشاره شده در برنامه توسعه است چگونه می‌تواند در برنامه توسعه هفتم عملیاتی شود و این شاخص حتی فرصت اجرایی شدن در برنامه توسعه ششم و پنجم را نیز حتی نیافته است. 

ضرورت تعاملات بین‌المللی 

او افزود: برای تحقق هر رویکردی نیاز به یک پیش زمینه‌هایی است که به دلیل تحریم و شرایط موجود اقتصادی و سیاسی نمی‌توان به آن دست یافت برای مثال تحقق رشد 8 درصدی نیازمند انتقال تکنولوژی، رشد سرمایه‌گذاری و تعامل با دیگر کشورهای صاحب فناوری‌های نوین است که در حال حاضر امکان دست یافتن به آن وجود ندارد و تا زمانی که سیاست‌های خارجی و داخلی تغییری نیابد امکان رشد و توسعه همه جانبه اقتصادی برای ایران در برنامه هفتم توسعه وجود ندارد. 

این کارشناس ادامه داد: بر اساس سند چشم انداز توسعه که از سال 84 تدوین شده و حدود 2 سال دیگر به پایان آن باقی مانده است ما نه تنها بر اساس مفاد اشاره شده در این سند، شاگرد اول در منطقه نشدیم بلکه از بسیاری از کشورهای منطقه مانند ترکیه، آذربایجان، امارات، قطر نیز عقب‌تر هستیم برای مثال قطر با مساحتی کمتر از حتی یک سوم استان هرمزگان ایران برداشتی بیشتر از کل کشور ایران در میادین گازی مشترک با ایران دارد و حتی قادر به صادرات ال ان جی است اما ایران به دلیل تحریم و مشکلات جانبی تکنولوژی برداشت ال ان جی را دارا نیست. این درحالی است که حتی روسیه نیز که فاقد تکنولوژی در صنعت ال ان جی است اما تعامل با کشورهای غربی و آمریکایی موفق به دستیابی به این صنعت و درآمدزایی از آن شده است. 

برنامه‌های توسعه‌ای در انتظار شایسته‌سالاری 

پازوکی اضافه کرد: بر اساس اعلام مقامات دولتی بیش از 200 میلیارد  دلار سرمایه جهت توسعه پروژه‌ها در حوزه انرژی وجود دارد که  چشم اندازی برای دستیابی به آن در برنامه توسعه هفتم وجود ندارد در حالی که بخش عظیمی از برنامه‌های توسعه‌ای ایران در حوزه انرژی، ساخت نیروگاه‌ها، توسعه صنعت پتروشیمی در انتظار سرمایه‌گذاری و تجهیز به فناوری‌های جدید است که بدون تعاملات بین‌المللی ممکن نیست بنابراین در چنین شرایطی چگونه انتظار رشد 8 درصدی توسعه را داریم که انرژی سهم عمده‌ای در برنامه‌های توسعه‌ای دارد؟

او توضیح داد: نوشتن برنامه توسعه هفتم بدون در نظر گرفتن موانع پیش‌رو و فقط با مدنظر قراردادن آنچه که می‌توان از آن به عنوان آرزو یاد کرد تنها باعث نابسامانی و مشکلات بیشتر خواهد شد همچنین تعامل با شرکت‌های غربی به ویژه در صنعت پتروشیمی، نفت و گاز آورده‌هایی برای کشور خواهد داشت که به هیچ وجه در ارتباطات با شرق قابل قیاس نخواهد بود. 

تیزهوشی در مواجهه با سلطه مبادلات دلاری جهان

پازوکی ادامه داد: چه بخواهیم چه نخواهیم حدود 65 درصد از ارز جهان و تبادلات مالی جهان در سلطه دلار است و سیستم‌های بانکی نیز از این طریق صورت می‌گیرد، بنابراین تا در مسیر تنش زدایی در تعاملات حرکت نکنیم به رونق  رشد اقتصادی اشاره شده نخواهیم رسید از سوی دیگر اقدامات هیجانی مانند اعتراضاتی که از سوی برخی از افراد به گران شدن دلار 27 هزار تومانی در دولت روحانی صورت گرفت ره به جایی نخواهد برد، چراکه همان معترضان در حال حاضر حامی دلار 50 هزار تومانی هستند پس باید با نگاهی فراجناحی به مسائل اقتصادی نگریست تا بتوان به بهبود حال اقتصاد کشور امید داشت. 

او افزود: اینگونه برنامه نویسی در برنامه توسعه هفتم بی‌انضباطی مالی را افزایش می‌دهد و به مشکلات اقتصادی و پولی می‌انجامد این درحالی است که دولت سیزدهم زمان نسبتاً زیادی از دوران خود را بر اساس برنامه ششم طی کرد در حالی که پیش از این انتقادهای زیادی به دولت قبلی با برنامه ششم وارد کرده بود از این رو کاملا شفاف است اقتصاد ایران نیاز به نظم در سیستم بودجه ریزی و برنامه نویسی دارد که قابلیت اجرا از روی کاغذ در عمل را داشته باشد. 

اهداف سیاست ‌خارجی برنامه ششم محقق نشد

سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در انگلیس درخصوص برنامه هفتم توسعه گفت: در کنار ناکارآمدی برخی  مسئولان ، تحریم‌های آمریکا یکی از مهم‌ترین دلایل محقق نشدن اهداف سیاست‌خارجی برنامه ششم توسعه است، همچنین چنانچه فرض بر این باشد که دستگاه‌های اجرایی هر کدام برنامه خود را تدوین و به دولت ارائه می‌کنند و دولت نیز در کمیسیون یا کمیته تلفیق مربوطه نسبت به این برنامه جمع‌بندی کرده و ممکن است از کارشناسان دیگری نیز دعوت کرده و نظرات‌شان را دریافت کند و در نهایت این جمع‌بندی به دست بیاید که متناسب با امکانات و شرایط آنچه که پیشنهاد شده با تصمیمات بعدی قابلیت اجرا دارد و این را در برنامه می‌گنجاند که این مسأله هم در مورد سیاست خارجی و هم در موضوعات سیاست اقتصادی، سیاست فرهنگی و غیره صدق می‌کند و همه آنچه به عنوان برنامه تدوین می‌شود باید تمام زمینه‌های اجرایی‌اش اعم از مسائل بودجه‌ای و شرایط محیطی و پیرامونی بررسی و بعد اعلام شود که قابلیت اجرایی دارد یا خیر البته اینکه این روند در خصوص بحث سیاست خارجی طی‌شده و در برنامه آمده، اینکه آیا این موارد را عده‌ای ذهنی تدوین کرده‌اند یا براساس نظرات کارشناسی متعدد اتفاق افتاده، شخصاً اطلاعی ندارم. 

احتمال تحقق برنامه‌های توسعه هفتم

ساداتیان درباره احتمال تحقق برنامه‌های توسعه هفتم گفت: در این سال‌ها که باید برنامه اجرا می‌شد ما تحت تحریم یکجانبه آمریکا بودیم و این تحریم‌ها هم اثرگذار در روابط با سایر کشورها بود و یکی از دلایل شرایط بد فعلی کشور غیراز ناکارآمدی‌های را باید در مسأله تحریم جست‌وجو کنیم. 

او بیان کرد: بسیاری از کشورها و حتی شرکت‌های مهم بین‌المللی که صاحب تکنولوژی و سرمایه بودند و ما به آنها نیاز داشتیم و در عین حال که دولت آنها تابعی از این وضعیت و روابط خودشان با ما به شکل سرد و ناقصی درآمده بود تحت تاثیر تحریم‌ها شکل می‌گرفت به خصوص برنامه ششم در طول این سال‌ها تحت تاثیر تحریم‌ها قرار داشت حال که در آستانه آغاز برنامه هفتم توسعه هستیم که تحرکاتی در حوزه روابط ما با عربستان و کشورهای منطقه عربی ایجاد شده و تلاش‌هایی از سوی سلطان عمان برای موضوعات برجامی صورت گرفته تأثیر مستقیم و مؤثر خود را نشان خواهد دهد. 

ساداتیان افزود: شرایط جدید می‌تواند در برنامه هفتم لحاظ شود و در ارزیابی بعدی هم مورد توجه قرار بگیرد، اما مادامی که تحریم‌ها وجود دارد، تحول قابل‌توجهی روی نخواهد داد البته برخی کشورها هم تصمیم می‌گیرند از تحریم‌های ایالات متحده تبعیت نکنند برای مثال اردوغان هم در این سال‌ها با ایران کار کرد اما فرض کنید اگر عکس این اتفاق می‌افتاد و مکانیسم ماشه فعال و تحریم‌های سازمان ملل هم برمی‌گشت و دیگر همه کشورها موظف به رعایت آن بودند اما در مورد تحریم‌های آمریکا که تحریم یکجانبه است برخی کشورها اهمیتی نمی‌دادند بنابراین این مسئله خیلی با شاخص‌های معین قابل ارزیابی نیست که مشخصاً بگوییم این بخش کار موفقیت‌های تلاش سیاست خارجی بوده است یا خیر. 

توسعه اقتصادی در گرو تغییر نگرش

این نماینده سابق مجلس ادامه داد: سیاست‌گذاری‌ها و نگاه کلان به مباحث، پایه‌های حرکت‌های اجرایی را تشکیل می‌دهد به این معنا که مسائلی که امروز می‌بینیم در حال وقوع است، حاصل تغییر نگاه است و براساس توصیه چین و میانجی گری این کشور کم‌کم مسائل مصر، مناسبات امنیتی منطقه‌ای و سفر میانجی‌گرایانه سلطان عمان مطرح می‌شود که به معنای تغییر نگاه است و اما حالا پیامدهای این تغییر نگاه می‌تواند در سیاست‌های اقتصادی و حتی فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار باشد. 

او افزود: آنچه به‌عنوان سیاست اقتصادی در برنامه هفتم تدوین شده، در عمل درست است ولی آدرس را غلط می‌دهند بنابراین نگاه برخی مسئولان باید اصلاح شود تا در این زمینه‌ها به موفقیت دست پیدا کنیم و حالا اگر واقعاً این نگاه اصلاح شده باشد این موارد می‌تواند مؤثر باشد و اثراتش را در برنامه هفتم توسعه ببینیم و ابعاد مختلف فعالیت اقتصادی را شکل دهیم و مسائل مهم دیگر این است که سیاستگذاران حوزه اقتصاد خودشان کار اقتصادی بلد هستند و دیپلمات‌هایی که در سفارت‌های ما باید به سمت شکل‌دهی سیاست اقتصادی حرکت کنند، آیا از ترس سنتی خودشان مبنی بر اینکه انگ کار اقتصادی بخورند عبور کرده‌اند و آیا این موضوع را بخشی از وظایف خود قلمداد می‌کنند یا خیر.