عدم آمادگی طرفین برای احیای برجام

آرمان ملی آنلاین پس از توقف مذاکرات در سال گذشته شاهد تحولات تازه‌ای در حوزه برجام نبوده‌ایم و به نظر می‌رسد تحت همان مؤلفه‌های مورد بحث قرار گرفته یعنی عدم توافق ایران و آمریکا درباره محتوای توافقی که باید به احیای برجام منتج شود و همینطور به خاطر جنگ روسیه علیه اوکراین و اتهام اینکه ایران به روسیه کمک تسلیحاتی انجام داده و البته ناآرامی‌های داخلی بعد از شهریور سال گذشته به نظر می‌رسید که افق روشنی برای رسیدن به توافق وجود ندارد. البته همچنان به رغم تنش‌زدایی که میان ایران و عربستان سعودی صورت گرفته و آرامش نسبی که در منطقه کم و بیش جریان دارد همچنان به نظر می‌رسد که طرف آمریکایی چندان تمایلی به از سرگیری مذاکرات ندارد و توافق ایران و آژانس نیز که پیش از این انجام گرفته بود احتمالا منجر به این برداشت شده که برنامه‌های هسته‌ای ایران تحت کنترل است و بنابراین حداقل در کوتاه‌مدت و میان‌مدت جای نگرانی وجود ندارد و همه اینها انگیزه‌های آمریکا برای بازگشت به برجام را کاهش داده است. به نظر می‌رسد با توجه به نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ژانویه آینده نیز این اشتیاق و علاقه در طرف دولت آمریکا برای بازگشت به برجام کاسته خواهد شد.

برای اینکه ‌طبق آنچه گفته شده و شنیده‌ها نیز تأیید می‌کند اگر بنابر توافقی میان ایران، آمریکا و سایر کشورهای 1+4 برای احیای برجام باشد قرار نیست این توافق آنطور که آقای بایدن وعده داده بود قوی‌تر و طولانی‌تر باشد. اگر چنین باشد دولت بایدن نخواهد توانست در داخل آمریکا از چنین توافقی با ایران حمایت کند؛ آن هم در حالی که لابی‌های مخالف با ایران در آمریکا به شدت فعال بودند و هزینه‌های سیاسی چنین توافقی را می‌توانند به زیان دولت آقای بایدن و دموکرات‌ها در انتخابات آتی افزایش دهند. بنابر این به نظر می‌رسد با توجه به آنچه در اخبار اعلام می‌شود و می‌توان شنید اشتیاقی برای بازگشت به مذاکره در طرف هیئت آمریکایی وجود ندارد و این خطر نیز وجود دارد که با توجه به نزدیک شدن به ماه اکتبر و بند غروب برجام بعدی که لغو تحریم‌های موشک‌های بالستیک ایران است تنش دوباره حول این موضوع بین ایران و آمریکا شدت بگیرد. حال باید دید که این تنش بالقوه آن زمان چگونه مدیریت خواهد شد. با این حال به نظر نمی‌رسد در مقطعی که حدس می‌زنیم آمادگی برای از سرگیری مذاکرات وجود داشته باشد. حداقل در دولت آقای بایدن اوضاع بر این منوال است. در حالی که به نظر می‌رسد انگیزه‌های ایران تغییری نکرده و اگر طبق پارامترهایی که دولت تعریف کرده طرف آمریکایی آماده باشد که به تعهدات خود عمل کند و اطمینان‌هایی را به ایران دهد در آن صورت ایران آماده خواهد بود که یک بار دیگر مذاکرات را از سر بگیرد و شواهد آن هم در گفتارهای مقامات ایرانی کاملا روشن است.

از طرف دیگر از نگاه آمریکا احیای این توافق وقتی می‌توانست آن کارکرد مطلوب را داشته باشد که منجر به یک توافق قوی‌تر و طولانی‌تر شود؛ در حالی که چنین شرایطی مطلقا در مذاکرات وجود ندارد و به لحاظ سیاسی دفاع از آن بسیار سخت خواهد بود و شاید دولت آقای بایدن به این نتیجه رسیده که وضع موجود همچنان می‌تواند مفید باشد. وضعی که تنش‌ها میان ایران ،آمریکا و غرب بالا نمی‌گیرد. برنامه‌های هسته‌ای ایران در سقف و تحت نظارت معینی تحت کنترل قرار دارد و تنش‌های منطقه‌ای هم به واسطه تنش‌زدایی‌هایی که هر چند چین در آن نقش پر رنگی ایفا کرد و اراده طرف‌های ایران و عربستان بسیار مهم بود ولی تحت حمایت آمریکا هم به نوعی بود و نشان دهنده این است که آمریکایی‌ها که یکی از انگیزه‌های آنها برای احیای برجام ایجاد ثبات و آرامش در منطقه بوده پیشاپیش و بدون احیای برجام به آن دست پیدا کردند. بنابر این انگیزه‌های رسیدن برای احیای برجام در آمریکا بسیار کمتر است. مگر انگیزه مهار کامل برنامه‌های هسته‌ای ایران که آن هم اتفاق نخواهد افتاد و حتی اگر برجام احیا شود تنها حدی از اطمینان را می‌تواند به طرف آمریکایی درباره ماهیت و جهت گیری این برنامه‌ها بدهد.