ببینید | این موجودات زشت در معرض انقراض قرار دارند

به گزارش آرمان ملی آنلاین در شرایطی که حیواناتی غول پیکر همانند خرس پاندا برای مردم جذاب و بانمک هستند و به گونه جادویی مردم را به اهدای کمک‌های مالی  به صندوق جهانی حمایت از حیات وحش (WWF) وامی‌دارند، حیواناتی همانند کروکودیل هندی اغلب از بحث‌ها و گفت‌وگوهای مربوط به گونه ‌در خطر، فراموش می‌شوند. 

این در حالی است که از نظر زیست شناسی، کرودکودیل هندی و گونه‌های دیگر در خطر به همان اندازه‌ی گونه‌های شناخته شده و دوست داشتنی، در حفظ و تعادل طبیعت زمین و اکوسیستم اهمیت دارند.

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت IUCN که به طور منظم وضعیت و تعداد گونه‌های درخطر انقراض را مشخص و اعلام می‌کند، فهرست قرمز این گونه‌ها را تهیه کرده است که شامل گونه‌هایی است که به گونه مخاطره‌آمیزی در خطر هستند. بسیاری از این حیوانات درپی اطلاع‌رسانی گسترده و فعالیت موسسات بین‌المللی و ملی مورد حمایت قرار گرفته‌اند اما برخی گونه‌ها که جذابیت ظاهری ندارند، کمتر مورد توجه عموم قرار می‌گیرند. 

شاید برخی از گونه‌های ثبت شده زشت و یا خیلی ساده و معمولی و یا بسیار عجیب و غریب باشند اما اجازه دهید تا نگاهی به برخی از این جانواران بیندازیم که سهم تعیین کننده خود را در حفظ تعادل و بقای زمین ما دارند و بنابراین سزاوار نیست که آنان را به سادگی از یاد ببریم.

بیشتر بخوانید: محبوب‌ترین حیوانات از نظر انسان را بشناسید | رأی‌گیری بزرگ با شرکت 3.5 میلیون نفر

کرگدن سیاه

احتمالا درباره کرگدن‌ها ، این حیوانات زمخت و بی‌ظرافت، چیزهایی شنیده‌اید اما گونه کرگدن سیاه از جمله حیواناتی است که به شدت در معرض خطر است و یکی از زیرگونه‌های این حیوان، یعنی کرگدن سیاه غربی، دقیقا در یکی دو سال اخیر از سوی IUCN کاملا منقرض اعلام شد.

قطعا یکی از دلایل مهم نابودی کرگدن‌های سیاه ، همانند دیگر حیوانات در تهدید، از دست رفتن زیستگاه‌های طبیعی آنهاست اما در این مورد خاص ، این حیوانات مستقیما توسط انسان‌ها هدف قرار گرفته‌اند. درواقع حضور و عملکرد انسان‌ مهم‌ترین عامل مرگ و میر این غول‌های عظیم‌الجثه است. در فاصله سال‌های 1970 تا 1992 در حدود 96 درصد از کرگدن‌های سیاه آفریقا تنها برای شاخ‌های گران قیمتی که در برخی کشورهای آسیایی محبوبیت دارد و بهای خوبی بابت آن پرداخت می‌شود، کشته شدند.

فدراسیون جهانی حیات وحش نیز که برای محافظت از کرگدن‌ها تلاش گسترده‌ای را سازمان داده، اعلام کرده است که بر اساس شواهد به‌دست آمده از فسیل‌های باستانی، کرگدن‌ها از کهن‌ترین پستانداران روی زمین هستند. این حیوانات همچنین منبع درآمد مهمی برای اکوتوریسم در آفریقا هستند. با این حال برخلاف تلاش‌های حفاظتی گسترده‌ای که از سوی سازمان‌های بین‌المللی حفاظت از گونه‌های درخطر صورت گرفته، این تلاش‌ها هر چند مفید بوده و ادامه دارند، اما کرگدن سیاه همچنان مورد حمله انسان ‌و در معرض خطر انقراض است.

بزکوهی خاورمیانه یا «مارخور»

این بزکوهی که نام بومی‌اش، عبارت پارسی «مار خور» است، بزی است که زیستگاه اصلی‌اش درمنطقه خاورمیانه به ویژه پاکستان و افغانستان است. این حیوان مخلوقی شگفت‌آور است که گویی مستقیم از یک فیلم فانتزی بیرون آمده و مانند حیوانات عاقل به ما انسان‌ها نگاه می‌کند.

اطلاق نام مارخور برای این حیوان از زبان فارسی به معنی خورنده مار، احتمالا به دلیل شباهت شاخ‌هایش به مارهای سیاه و یا به دلیل توانایی‌اش در گرفتن و کشتن مارها بوده‌است. البته کمی دشوار است که بپذیریم که مارخور چندان در فهرست میراث در خطر توجهات را جلب نکرده، شاید به این دلیل که کمتر از 2500 گونه از بزهای بزرگ در حیات وحش وجود دارد. خطر اصلی برای این حیوان شکار سنتی است که البته در سال‌های اخیر شکار آن در پاکستان و افغانستان ممنوع شده است.

عنکبوت یا رتیل گوتی

این رتیل نادر با رنگ‌های شگفت‌آور، امروزه چنان اندک شده که آنها را تنها در شعاع 39 مایل مربع از جنگل‌های حفاظت شده در آندراپرداش در مرکز هند جنوبی می‌توان یافت. در واقع اگرچه ما به این گونه ترسناک توجهی نداریم اما این ظاهر ترسناک هم نتوانسته مانع علاقه مجموعه‌دارانی شود که مجذوب رنگ آبی متالیک و درخشش این رتیل می‌شوند و برای به‌دست آوردنش بیش از 500 دلار پرداخت می‌کنند.

عنکبوت یا رتیل گوتی گونه‌ای کشنده اما زیبا و بسیار مفید و حیاتی در چرخه طبیعت است اما نیش دردناک و کشنده‌اش هم او را از خطر انسان دور نگاه نداشته و ممکن است به دلیل رفتار نادرست انسان با طبیعت، چندان دوام نیاورد.

آکسولتیل یا سوسمار مکزیکی 

از سال 2010 اکسولوتیل یا سمندر و یا سوسمار مکزیکی تقریبا از حیات وحش ناپدید شده است اما تعداد زیادی از آن‌ها خارج از زیستگاه طبیعی‌شان، در موسسات تحقیقاتی مورد پرورش قرار گرفته‌اند. علت توجه و علاقه محققان به این گونه در خطر توانایی شگفت‌انگیز این دوزیستان در احیا و بازسازی اندام‌های از دست رفته‌شان است. بله درست خواندید، این گونه با ظاهری نه چندان زیبا قادر است که بخش‌هایی از بدن خود، حتی بخش‌هایی از مغزش را در صورت آسیب، بازسازی کند. همین ویژگی او را مورد توجه دانشمندان و موسسات تحقیقاتی قرار داده است.

اما این سوسمار شگفت‌آور با وجود توانایی افسانه‌ای که دارد، از دیرباز بخشی از رژیم غذایی مردم آزتک بوده و هنوز هم صید شده و در بازارهای مواد غذایی مکزیک فروخته می‌شود.

امروز زیستگاه این گونه مهم طبیعی به دلیل رشد شهرنشینی و تشدید آلودگی در مکزیکو سیتی به منطقه‌ای بسیار کوچک در کنار دریاچه "ساتی‌میلگو" در مرکز مکزیک محدود شده است. خوشبختانه این گونه با زندگی در شرایط اسارت در محیط‌های کوچک حفاظت شده تحقیقاتی سازگار است اما تعداد آن‌ها در حیات وحش طبیعی به شدت رو به کاهش و تقریبا ناپدید شده است.

سوسک گورکن آمریکایی 

بعید است کسی از سوسک‌ها خوشش بیاید. اما این گونه که به عنوان سوسک غول پیکر آمریکایی شناخته شده، جانور رنگارنگی است که درواقع لاشخور جهان حشرات است زیرا از گوشت پرندگان و پستانداران کوچک تغذیه می‌کند. این سوسک حقیقتا عجیب و غریب است اما با توجه به نقشی که در محیط زیست دارند، اهمیت زیادی هم دارد. در واقع کار این حشره در چرخه طبیعت، تجزیه و باز گرداندن اجساد رو به تلاشی حیوانات مرده به اکوسیستم است.

سوسک گورکن آمریکایی زمانی در 35 ایالات امریکا و کانادا دیده می‌شد، اما اکنون تنها در 5 ایالت از این کشور یافت می‌شود. مهم‌ترین عامل انقراض این گونه زیستی، استفاده گسترده از آفت‌کش‌ها و حشره‌کش‌هاست. اما دانشمندان معتقدند که علت انقراض این سوسک‌ها شاید انقراض انواع پستانداران کوچکی باشد که لاشه آن‌ها غذای اصلی این سوسک‌ها محسوب می‌شوند.

قورباغه گولیاث: غول دوزیست خانگی 

هر چند بعید است که قورباغه گولیاث در دسته موجوداتی جای بگیرد که شما بتوانید آن را به عنوان حیوان خانگی برای کودکانتان به خانه ببرید اما این دوزیستان عظیم‌الجثه و نه چندان زیبا، اغلب به عنوان حیوان خانگی شکار و به فروش می‌رسند! عجیب این که گونه بومی این قورباغه‌ها در اقلیم اصلی‌شان یعنی آفریقا می‌تواند تا 13 اینچ درازا و 7 پاوند وزن بزرگ شود و این چیزی به اندازه یک گربه کاملا بالغ است. جثه‌ای که او را غول دنیای دوزیستان یا دست کم غول سرزمین قورباغه‌ها می‌کند.

اما گذشته از تهدیدهای ناشی از شکار و خرید و فروش این قورباغه‌ها، یکی از دلایل مهم انقراض این گونه‌ها از دست رفتن زیستگاه‌های طبیعی آن ها توسط انسان است. زیستگاه اصلی این گونه‌ها نواحی گرم و مرطوب بستر رودخانه‌های واقع در آفریقای مرکزی وکشورهایی چون گینه استوایی و کامرون است. گسترش شهرنشینی، همچنین کشاورزی و جنگل تراشی در این مناطق، بزرگترین معضل این غول دوزیست است که سبب شده به آرامی از طبیعت و زمین ناپدید شود.

آداکس: بزکوهی آفریقا و سیبری

یکی دیگر از موجوداتی که به شدت در معرض خطر نابودی است، «آداکس» بزکوهی آفریقایی است که تعداد آن در حیات وحش به شدت کم شده است.

این گونه که در فهرست گونه‌هایی است که در وضعیت بحران قرار گرفته‌اند، حیوان شگفت‌انگیزی است که در آب و هوای خشک بیابانی و با کمترین نیاز به آب، قادر به ادامه حیات است. اما سال‌هاست که اثری از این حیوان در صحرای آفریقای شمالی که زمانی در آن نواحی به وفور یافت می‌شد، به جا نمانده و تنها جمعیت قابل مشاهده از این گونه در کشور نیجر باقی مانده‌ است. هر چند که تلاش‌های حمایتی ویژه‌ای نیز در کشورهای مراکش و تونس برای احیای نسل و پرورش این حیوان آغاز شده است.

دلیل نابودی یا کاهش جمعیت این گونه نیز شکار بیش از حد است. زیرا گوشت و چرم آن ارزش و محبوبیت بسیار دارد. از دیگر سو این گونه نیز همانند دیگر جانورانی که دچار کندی حرکت هستند، برای حیواناتی مثل شیرها و گربه‌سانان شکار آسانی محسوب می‌شود. در نتیجه با وجود این که آداکس به‌خوبی با شرایط خشک و کم آب بیابانی «ساهارا» سازگار بوده اما احتمال می‌رود که مجموعا 500 قلاده از این حیوان در حیات وحش آفریقا باقی مانده باشد.

البته خبر خوب این است که هزاران آداکس در اروپا و در محیط‌های غیرطبیعی و در حالت اسارت پرورش و تکثیر شده‌اند که باز گرداندن دوباره آن‌ها به زیستگاه اصلی‌شان ادامه دارد.

ماهی مکنده رودخانه گمشده

این ماهی بومی آمریکایی، همانند نامش، اکنون همچون موجودی افسانه‌ای شده که زمانی به وفور در رودخانه‌ای به همین نام، یعنی "رود گمشده" زیست می‌کرد.

 این رود که از جنوب اورگان تا شمال کالیفرنیا جریان دارد، درسال‌های گذشته شاهد تغییرات زیادی بوده و این ماهی نیز همانند بیشتر گونه‌های در خطر به دلیل نابودی زیستگاهش در خطر قرار گرفته است. همزمان با بروز تغییرات جدی در زمین‌های اطراف رودخانه درحمایت از کشاورزی و معیشت ساکنان اطراف این رودخانه، اکوسیستم  طبیعی در این منطقه بشدت تهدید شده است. دراین میان اقداماتی همانند سدسازی در نهایت منجر به از دست رفتن جمعیت بزرگی از این ماهیان در آب‌های شیرین و دریاچه‌ها و حوضچه‌های بالادست رودخانه شده است. 

این تغییرات به ویژه سبب تخریب محل‌هایی شده که ویژه تخم‌ریزی و زاد و ولد این ماهیان بوده است. از دیگر سو ورود گونه‌های بیگانه و مهاجم‌تر به این منطقه که هم از بچه ماهیان تغذیه می‌‌کنند و هم بر سر منابع و فضای ادامه بقا رقابت دارند، سبب شده که زاد و ولد این ماهیان در رودخانه به‌شدت کاهش یافته و اکنون در وضعیت در خطر قرار بگیرند.

البته برخی اقدامات حفاظتی در حوضه بالادست رودخانه آغاز شده است اما هنوز زود است که بگوییم جمعیت این ماهیان گم شده، درحال بهبودی است.