اردوغان به دنبال عادی سازی روابط با یونان!

رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در یک سفر کم‌سابقه به آتن سفر کرد و با مقامات این کشور از جمله رییس‌جمهور و نخست‌وزیر یونان دیدار و رایزنی کرد.

یونان و ترکیه  بعد از این سفر، بیانیه مشترکی را برای پیگیری روابط حسن همجواری امضا کردند.

این دومین سفر یک رئیس‌جمهور ترکیه به یونان در طول ۷۰ سال گذشته است.

اردوغان در ماه می ۲۰۲۲ «کریاکوس میتسوتاکیس» نخست‌وزیر یونان را به «نقض توافقنامه‌ها» متهم و از برقراری تماس با او خودداری کرد. با این حال، بلافاصله پس از زلزله مرگباری که در ششم فوریه در ترکیه رخ داد، میتسوتاکیس با اردوغان تماس گرفت و وعده کمک‌هایی را جهت مقابله با این حادثه داد. این امر فضای جدیدی را در روابط دوجانبه ایجاد کرد.

«علی حیدری» کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌وگو با ایسنا در مورد روابط ترکیه و یونان و سفر اخیر اردوغان به این کشور اروپایی گفت: رئیس‌جمهور ترکیه در نشست خبری با نخست وزیر یونان  در جریان سفر به آتن در اظهاراتی مدعی شد «که بین ترکیه و یونان هیچ مشکل غیرقابل حلی وجود ندارد و  تنها کافی است که بر تصویر بزرگ تمرکز کنیم، نباید از آنهایی باشیم که از دریا عبور می‌کنند، اما در برکه‌ غرق می‌شوند  و دست یافتن به راه‌حلی عادلانه، دائمی و پایدار برای مسئله قبرس بر اساس واقعیت‌های جزیره به نفع کل منطقه خواهد بود.»

وی با بیان  این که یونان و ترکیه عثمانی، از حدود ۵ دهه پیش از جمهوری ترکیه با هم اختلافات اساسی داشته‌اند که بخشی از آن عبارت است از تعیین حدود فلات قاره (بستر آب‌های کم‌عمق دریاها)، منابع انرژی، مرز پروازی بر فراز دریای اژه و همچنین قبرس و در این اواخر موضوع اعضای جریان فتح الله گولن که در یونان پناهنده هستند، به این اختلافات اضافه شده‌اند، تصریح کرد: تلاش طرف ترک برای بهبود روابط با یونان  طی دو سال گذشته افزایش چشمگیری یافته است و سفر اخیر اردوغان به آتن  با چراغ سبز یونان روبرو شد و در همین چارچوب آتن اعلام کرد که شهروندان ترکیه می‌توانند برای درخواست ویزای توریستی هفت روزه برای سفر به ۱۰ جزیره نزدیک به سواحل ترکیه، اقدام کنند.

این کارشناس مسائل ترکیه در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به این سفر و اظهارات اردوغان در جریان این سفر می‌توان گفت که آنکارا و آتن وارد فاز عادی‌سازی روابط شده‌اند؟ اظهار کرد: علیرغم اظهارات مثبتی که رئیس‌جمهور ترکیه و نخست‌وزیر یونان در نشست خبری داشتند، اما همچنان  بعضی مسائل در روند عادی سازی روابط وجود دارد که همان طور که اشاره شد اختلاف بر سر قبرس یکی از مهم‌ترین این مسائل است، چنان که ترکیه قاطعانه به دنبال تشکیل جمهوری قبرس شمالی یا قبرس ترک نشین است. موضوعی که به جز آنکارا به طور رسمی در هیچ کشور و نهاد بین‌المللی دنبال نمی‌شود و حتی به رسمیت نیز شناخته نمی‌شود. قبرس نیز حاضر نیست این جزیره به دو جمهوری تقسیم شود زیرا هم از قدرت قبرس یونانی‌نشین کاسته می‌شود، هم از نفوذ یونان در این جزیره استراتژیک در مدیترانه کاسته می‌شود و هم آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل چنین امری را برنمی‌تابند.

حیدری همچنین به  اختلاف آتن و آنکارا  بر سر جزایر یونانی و حدود حاکمیتی آنها اشاره کرد و گفت: این جزایر که در گذشته به ترکیه عثمانی تعلق داشته و در اواخر قرن نوزدهم و اندکی پیش از جنگ جهانی اول از عثمانی جدا شد، در حال حاضر از مسائل اصلی اختلاف بین دو طرف است زیرا از یک سو موضوع حدود اختیارات ساحلی و آبهای سرزمینی آن مطرح است که ترکیه را دچار تنگنای ژئوپلیتیک در بستر دریای اژه کرده و از سوی دیگر آتن به افزایش آن از ۶ به ۱۲ مایل است که این موضوع سبب حاکمیت یونان بر ۷۰ درصد دریای اژه می‌شود که ترکیه عملی شدن این موضوع را خط قرمز و اعلان جنگ به خود تلقی می‌کند.

این کارشناس مسایل ترکیه به موضوع مسلح شدن جزایر یونانی نزدیک ترکیه از سوی یونان و آمریکا اشاره کرد و ادامه داد: با آنکه در توافقنامه لوزان بر عدم تسلیح این جزایر تاکید شده، اما طی دو سال گذشته این روند از سوی آمریکا و یونان در این جزایر آغاز و تشدید شده است. آمریکا قصد دارد این جزایر را به پایگاه نظامی خود در منطقه مدیترانه و حتی غرب آسیا تبدیل کند که این موضوع نیز برای ترکیه بسیار گران آمده به طوریکه اردوغان چندباری تهدید به حمله نظامی کرده است.

حیدری موضوع مهاجران و نیز حمایت یونان از عناصر پ ک ک و اعضای جریان فتح‌الله گولن را از دیگر موضوعات اختلافی بین ترکیه و آنکارا دانست و گفت: اگرچه پایگاه پ ک ک در یونان مدتی پیش تعطیل شد، اما اردوغان در این دیدار گفت که مراقب باشیم تا پایگاههای دیگر در یونان شکل نگیرد که نشان می دهد چندان مطمئن به قطع شدن پای پ ک ک از یونان نیست.

وی افزود: با نگاهی به موارد بالا مشاهده می شود که این اختلافات بسیار عمیق‌تر از آن هستند که به سادگی حل شوند به طوریکه برخی از آنها طی یکصد سال گذشته همواره عامل تنش بوده‌اند.

حیدری در ادامه در واکنش به این پرسش که چرا اردوغان در شرایط فعلی به دنبال عادی سازی روابط با یونان است؟ خاطرنشان کرد: تمرکز ترکیه بر عادی سازی روابط با همه کشورها برای تمرکز بر موضوع مدیترانه شرقی و استفاده از منابع بستر دریا و همچنین موقعیت مهم این دریاست که بدون همکاری و همراهی کشورهایی نظیر یونان میسر نیست.

وی  تاکید کرد : اردوغان از قدرت لابی یونانی در اروپا و به خصوص آمریکا مطلع است. همین لابی بود که مانع از فروش جنگنده اف ۱۶ به ترکیه تا به حال شده است.

این روزنامه نگار در ادامه پاسخ به این پرسش افزود: اردوغان برای استفاده از مدیترانه، ترمیم روابط با غرب برای بهبود وضعیت اقتصادی و بدست آوردن تسلیحات مدرن مثل جنگنده، به دنبال عادی سازی روابط با یونان است، اما به نظر نمی‌رسد یونان به دلایلی از جمله مسئله قبرس و همچنین نقشی که آمریکا برایش در منطقه تعریف کرده، وارد روند عادی‌سازی روابط با ترکیه شود.