علی‌اف: ارامنه به قره‌باغ برگردند

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با شبکه خبری یورو نیوز به مسائلی از جمله وضعیت اقتصادی کشورش و مسائل داخلی و بین‌المللی به ویژه چشم‌انداز صلح با ارمنستان اشاره کرد. این مصاحبه در ۲۳ نوامبر انجام و ۹ دسامبر منتشر شد.

خبرنگار یورو نیوز به الهام علی‌اف گفت: در تابستان امسال در مصاحبه‌ای با یورونیوز گفتید که امیدوارید صلح بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان برقرار شود، احتمالا تا پایان سال. آیا همچنان این موضع را حفظ می‌کنید که می‌توان به صلح دست یافت، به‌ویژه پس از آنکه ده‌ها هزار نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. همچنین آینده پویایی این منطقه چیست؟

الهام علی‌اف گفت: بله، من نسبت به جدول زمانی خوش‌بین بودم، زیرا ما چندین بار با ارمنستان نظرات خود را در مورد پیش‌نویس اصلی معاهده صلح که آذربایجان خودش ارائه داد، مبادله کردیم. پس از آن، شش بار تبادل‌نظر بین دو کشور صورت گرفت و زمانی که آخرین بار با یورونیوز در این مورد صحبت کردم، امیدوار بودم که ارمنستان روند ارزیابی نظرات ما را طولانی نکند. ما آخرین نظرات را در ۱۱ سپتامبر برای آنها ارسال کردیم و تنها دو روز پیش از آنها پاسخ دریافت کردیم. بنابراین، تقریبا دو ماه و نیم، آنها پیش‌نویس را ارزیابی می‌کردند که شامل چندین صفحه است. معنی آن چیست؟ این بدان معناست که آنها می‌خواهند روند را به تعویق بیندازند. اکنون در پایان نوامبر صحبت می‌کنیم و امیدها برای رسیدن به صلح و امضای پیمان صلح تا پایان سال چندان خوش‌بینانه نیست. اما، من فکر می‌کنم که جدول زمانی چندان مهم نیست. مهم دستور کار هر دو کشور است. این آذربایجان بود که تحت اشغال و پاکسازی قومی قرار گرفت. میلیون‌ها آذربایجانی توسط دولت ارمنستان اخراج شدند. تخریب قلمرویی به وسعت تقریبا ۱۵۰۰۰ کیلومتر مربع. با این وجود، ما کشوری بودیم که پیشنهاد امضای توافقنامه صلح و شروع کار بر روی تعیین مرزها را دادیم. بنابراین، ارمنستان، اکنون پس از بسته شدن پرونده قره‌باغ، فکر می‌کنم تمایل بیشتری به توافق با ما داشته باشد. چرا که پس از بازگرداندن حاکمیت ما و حذف رژیم جدایی‌طلب غیرقانونی در قره‌باغ، به نظر من، عامل اصلی که مانع از شجاعت بیشتر ارمنستان در مسیر مذاکره شد، دیگر وجود ندارد.

وی ادامه داد: بنابراین، آخرین پیشنهادات آنها را که دو روز پیش دریافت کردیم، ارزیابی خواهیم کرد و در مورد آن اظهارنظر خواهیم کرد. در عین حال، ما در سطح کاری بین مقامات مختلف و از طریق کانال‌های مختلف ارتباط برقرار می‌کنیم. من فکر می‌کنم هیچ جایگزینی برای صلح وجود ندارد. اگر توافقنامه صلح امضا نشود، برای کل این منطقه بسیار بد خواهد بود. ما منطقه‌ای از قفقاز جنوبی را می‌خواهیم که به دور از هر خطری باشد. البته ما می‌خواهیم که ارمنستان امروز و در آینده هرگز تمامیت ارضی ما را زیر سوال نبرد و هرگونه ادعای ارضی نسبت به آذربایجان را به کلی کنار بگذارد.

خبرنگار پرسید که شرایط برای دستیابی به صلح چیست و علی‌اف گفت: خوب، ما پنج اصل اساسی را توضیح دادیم که باید مبنای توافق صلح باشد؛ به رسمیت شناختن متقابل تمامیت ارضی دو طرف؛ عدم استفاده از زور؛ هیچ ادعای سرزمینی نسبت به یکدیگر نداشته باشیم؛ گشایش ارتباطات دو کشور و عادی‌سازی روابط؛ و چندین عامل مهم دیگر. همه اینها بر اساس قوانین بین‌المللی بوده است. در طول تقریبا سه سال روند مذاکرات، ارمنستان همیشه خواستار گنجاندن ماده‌ای در مورد اقلیت ارمنی در قره‌باغ در توافقنامه صلح بود. موضع ما این بود که این کار داخلی ماست. اگر آنها می‌خواهند موضوع اقلیت ارمنی در آذربایجان را منعکس کنند، اجازه دهید موضوع اقلیت آذربایجانی در ارمنستان را که سی سال پیش اخراج کردند، منعکس کنیم. و تعداد آذربایجانی‌ها در ارمنستان بسیار بیشتر از ارمنی‌های آذربایجان بود - تقریبا ۳۰۰۰۰۰ تن. بنابراین موضع ما این بود که این کار باید متقابل باشد. یا این دو موضوع اقلیت‌ها، حقوق و امنیت آنها، از جمله حق بازگشت، نه تنها بازگشت ارمنی‌ها به آذربایجان، بلکه مساله بازگشت آذربایجانی‌ها به ارمنستان را منعکس می‌کنیم.

رئیس جمهوری آذربایجان افزود: مهم نیست که آذربایجانی‌ها ۳۰ سال پیش اخراج شدند و ارمنی‌ها دو ماه پیش تصمیم گرفتند که آنجا را ترک کنند. واقعیت این است که این کار باید متقابل باشد، وگرنه ما در توافقنامه صلح خود درباره این موضوع اظهارنظر نمی‌کنیم. بنابراین، تاکنون، ما هیچ درک روشنی از موضع ارمنستان در این مورد نداشتیم. بنابراین، اگر ارمنستان موافقت کند که برای هر دو گروه اقلیت موضع یکسانی داشته باشد یا اصلا موضعی نداشته باشد، صلح قابل دستیابی است، زیرا این مانع اصلی برای ارمنستان بود، زمانی که آنها با ما مذاکره می‌کردند. بنابراین، خواهیم دید که اوضاع چگونه پیش می‌رود. صادقانه بگویم، من در حال حاضر هیچ مانع جدی برای امضای توافقنامه صلح از نقطه‌نظر منطقی نمی‌بینم.

وی تصریح کرد: پیشنهاد ما علنی شد. آن پنج اصل معروف که من در مورد آنها صحبت می‌کنم، ما آن را علنی کردیم. این شناخته شده است. هیچ اعتراضی از سوی هیچ یک از عوامل مسئول بین‌المللی وجود ندارد، زیرا همه این اصول از اصول اساسی حقوق بین‌الملل هستند. ارمنستان فقط باید این را رعایت کند. آنها باید به همه آن تلاش‌ها برای به چالش کشیدن تمامیت ارضی ما و حمایت از جدایی‌طلبی در خاک ما پایان دهند، زیرا قره‌باغ بخشی از آذربایجان است و همه، از جمله خود ارمنستان، این را به رسمیت می‌شناسند. نخست‌وزیر ارمنستان شخصی است که در سال ۲۰۱۹ در خانکندی در تجمع بزرگی گفت "قره‌باغ مال ارمنستان است." این پایان روند مذاکرات بود، زیرا پس از آن دیگر چیزی برای مذاکره وجود نداشت. بنابراین، در واقع، دلیل جنگ دوم قره‌باغ دقیقا دولت ارمنستان بود. حالا همین فرد می‌گوید "قره‌باغ مال آذربایجان است." بنابراین، خوب است، این تکامل را نشان می‌دهد. ما همیشه از تکامل حمایت می‌کنیم، اما حالا که می‌گویند "قره‌باغ مال آذربایجان است" باید زیر آن امضا کنند و ما منتظر آن هستیم.

رئیس‌جمهوری آذربایجان درباره مردمی که خانه‌هایشان را ترک کرده و به ارمنستان رفته‌اند، گفت: در مورد افرادی که خانه‌های خود را ترک کردند، اول از همه، این تصمیم خودشان بود. ارتباطات عمومی ما با ارمنی‌های قره‌باغ و کاری که بعد از آن انجام دادیم، نشان داد که می‌خواهیم آنها بمانند. ما علنا این را اعلام کردیم و من طی درخواستی که پس از پایان عملیات "ضد تروریستی" از مردم آذربایجان داشتم، گفتم که می‌توانند بمانند. ما درگاه الکترونیکی ثبت نام را باز کردیم. همه کسانی که می‌خواهند برگردند این حق را دارند. اموال آنها به درستی محافظت می‌شود. تمامی اماکن تاریخی و مذهبی به نحو مقتضی محافظت می‌شوند. آنها برای بازگشت باید مقررات خاصی را رعایت کنند و من ماه‌ها قبل از عملیات ضد تروریستی هم گفتم، کسانی که می‌خواهند بمانند باید برای تابعیت جمهوری آذربایجان اقدام کنند. مردم چگونه می‌توانند در آذربایجان زندگی کنند، در حالی که شهروند کشور دیگری هستند؟ یا چطور مجوز شهروندی یا کار، یا اجازه اقامت داشته باشند. آنها نمی‌توانند در آذربایجان زندگی کنند و بگویند که در به اصطلاح "جمهوری قره‌باغ کوهستانی" زندگی می‌کنند، زیرا این به اصطلاح "جمهوری قره‌باغ کوهستانی" وجود ندارد.

علی‌اف می‌افزاید: آنها آن را در رویاهای خود، در اساطیر خود اختراع کردند. اگر بخواهند به عنوان شهروند آذربایجان در آذربایجان زندگی کنند، البته که می‌توانند. آذربایجان کشوری چند قومیتی و باز است. ما در آذربایجان اقوام زیادی داریم. تعداد این اقوام و افرادی که به آنها تعلق دارند بسیار بیشتر از جمعیت ارمنی در قره‌باغ است. همه آنها در آرامش زندگی می‌کنند، از همه حقوق و امنیت برخوردارند. ما در پیشنهادمان به ارامنه قره‌باغ که اتفاقاً منتشر شد، حقوق آنها را هم پوشش دادیم. حق آنها برای زبانشان، برای تحصیل، مذهب، حقوق شهری. آنها می‌توانند نمایندگان خود را از طریق انتخابات شهرداری انتخاب کنند و در آنجا به زندگی خود ادامه دهند. تصمیم برای خروج تصمیم خودشان بود و طبق اطلاعاتی که اکنون به آنها دسترسی داریم، این اقدام عمدی از سوی به اصطلاح "رهبران" سابق به اصطلاح "جمهوری قره‌باغ کوهستانی" بوده است. نیازی به رفتن آنها نبود اما وقتی تصمیم به رفتن گرفتند نتوانستیم جلوی آنها را بگیریم. بر خلاف آذربایجانی‌هایی که ۳۰ سال پیش کشته شدند، یا تبعید شدند، شکنجه شدند، دستگیر شدند و برخی از آنها مجبور بودند از کوه‌های بلند عبور کنند و در آن کوه‌ها یخ زده بودند، حداکثر آسایش را برای آنها فراهم کردیم تا با آرامش بروند. تمام کارها ثبت شد. همه اینها در زمان ورود ارامنی‌ها از منطقه قره‌باغ به ارمنستان هم ثبت شد. بنابراین، همه چیز مطابق با استانداردهای بشردوستانه انجام شد. اما دوباره به این سوال باز می‌گردیم و می‌گویم که آنها می‌توانند برگردند.