موج گرما و عواقب مرگبار

به گزارش آرمان ملی آنلاین، محمد انیسی طهرانی، کارشناس روابط بین‌الملل نوشت: در یونان، شروع آتش سوزی و تداوم چند روزه آن در جنگل‌های غرب آتن، جایی که دمای هوای 44 درجه سانتیگراد را به ثبت رساند، صدها هکتار از درختان را به نابودی کشاند. اینها فقط نمونه‌هایی کوچک از اتفاقات چند روز گذشته بود. به گفته دانشمندان آب و هوا، ژوئیه سال جاری (تیر – مرداد) احتمالا داغ‌ترین ماه ثبت شده در جهان و گرم‌ترین ماه در 120 سال اخیر بوده است. «موج گرما» و «رویداد گرمای بیش از حد» نام‌های مختلفی است اما عموما به دماهایی اطلاق می‌شود که نسبت به شرایط محلی معمولی بسیار بالا و یا به سطوحی می‌رسند که برای سلامت انسان یا پایداری زیرساخت‌های شهری و برون شهری، مضر هستند.

گرمای هوا وقتی از 40 درجه بالاتر می‌رود سلامت افراد را دچار اختلال و بویژه برای بیماران زمینه‌ای این آسیب‌پذیری، بیشتر می‌شود. سال گذشته (2022) تخمین زده می‌شود که بیش از 61 هزار مرگ ناشی از افزایش دما در گرم‌ترین فصل، فقط در اروپا اتفاق افتاده است. هجوم موج گرما فقط یک جنبه از پدیده تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین است. سوی دیگر، روان شدن سیل‌های ویران کننده می‌باشد. نمونه اخیر، سیل شدید در پایتخت افغانستان و استان‌های همجوار آن ناشی از باران‌های فصلی در ابتدای مرداد ماه است که در نتیجه ده‌ها تن کشته و ناپدید شدند.

پیش‌تر آژانس امور بشردوستانه سازمان ملل اعلام کرد افغانستان با سومین سال متوالی خشکسالی، پیامدهای دهه‌ها جنگ و بلایای طبیعی روبه‌رو است. باران‌های فصلی اگرچه رخدادی کاملا طبیعی، لیکن شدت آن ناشی از گرمایش زمین و ذوب زودهنگام یخ و برف‌های متراکم شده در شیارهای کوه‌هاست. اما پرسش مهم اینکه، چرا راه زندگی ما ساکنان قرن بیست‌و‌یکم که چند صباحی در زمین همانند مهمان زندگی می‌کنیم به چنین بیراهه‌ای کشیده شده است؟ مدتی است که دانشمندان نسبت به پیامدهای ناخوشایند مصرف افراط‌گونه شهروندان کشورهای ثروتمند، دخالت غیر مسئولانه در طبیعت، ذوب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن آب اقیانوس‌ها و ده‌ها مورد دیگر، با صدای بلند هشدار داده‌اند. اما هرچه روشن و واضح‌تر سخن گفته‌اند، از سوی افکار عمومی و بویژه «سیاستمداران و دولتمردان» به‌عنوان متولیان اصلی مدیریت کلان کشورها کمتر شنیده شده است.

قابل توجه اینکه منبع اصلی انتشار دی اکسید کربن CO2 به عنوان گاز گلخانه‌ای که باعث گرم شدن سطح زمین می‌شود، مصرف سوخت‌های فسیلی از جمله نفت و فرآورده‌های آن مانند بنزین و گازوئیل - زغال سنگ و گاز طبیعی (سوخت نیروگاه‌های برق) می‌باشد. سهم چهار کشور بزرگترین تولید کننده دی‌اکسید کربن در جهان به ترتیب چین با 29، ایالات متحده 14، هند 7 و روسیه 4 درصد است. هر 4 کشور به ویژه چین، آمریکا و هند در سال جاری با شدت گرمای بی‌سابقه، خشکسالی و باران‌های سیل‌آسا و ویرانگر روبه‌رو شده‌اند. اما آن میزان هماهنگی و همکاری میان قدرت‌های بزرگ که برای مدیریت مصرف سوخت‌های فسیلی لازم است را شاهد نیستیم.

علیرغم اینکه اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان توافقنامه آب و هوایی پاریس را در دسامبر 2015 که هدف اصلی آن شامل پیگیری تلاش‌ها برای محدود کردن افزایش دمای جهانی تا 1.5 درجه سانتیگراد در مقایسه با دوران پیش از انقلاب صنعتی (1850-1900) می‌باشد را به تصویب رسانده‌اند، اما هم اکنون در برخی از مناطق جغرافیایی دما تا 5 درجه نسبت به دوران پیش از انقلاب صنعتی افزایش نشان می‌دهد. اگر انسان‌ها با سوزاندن سوخت‌های فسیلی کره زمین را گرم نمی‌کردند، پیدایش موج گرما مانند ژوئیه 2023 تقریبا غیر ممکن بود. تا زمانی که جهان به سرعت مصرف سوخت‌های فسیلی را متوقف نکند، این رویدادها حتی رایج‌تر و جهان امواج گرمایی را تجربه خواهد کرد که حتی داغ‌تر و طولانی‌تر هستند. بطوری که موج گرمایی مانند روزهای اخیر در جهانی که 2 درجه سانتیگراد گرم‌تر از آب و هوای ماقبل صنعتی است، هر 2 تا 5 سال یکبار رخ می‌دهد.