«نژادپرستی نظام‌مند» در پلیس فرانسه

به گزارش آرمان ملی آنلاین محمد انیسی طهرانی، کارشناس روابط بین‌الملل پلیس فرانسه اعلام کرد این نوجوان که اصالتا آفریقایی بود به دستور ایست توجه نکرده و با خودرو به سمت ماموران رانندگی می‌کرد اما تصاویر منتشر شده در شبکه‌های مجازی خلاف گفته‌ها را آشکار و نشان می‌دهد دو افسر پلیس در کنار خودرو متوقف شده‌ای، ایستاده و یکی از آنها اسلحه را به سمت راننده نشانه رفته و صدایی شنیده می‌شود که می‌گوید: «می‌خواهی یک گلوله به سرت شلیک کنم.»

به نظر می‌رسد یکی از ماموران پلیس در حالی که خودرو به طور ناگهانی حرکت می‌کند به سمت راننده شلیک و او را از پای درمی‌آورد. با شروع ناآرامی‌ها پس از کشته شدن این نوجوان، بیش از 40 هزار افسر پلیس در سراسر این کشور بسیج شده و دولت تلاش می‌کند آشفتگی‌های فزاینده را مهار کند. اما تیراندازی مرگبار و عواقب ناآرامی‌های پس از آن، بار دیگر ساختارها و روش‌های معیوب پلیس فرانسه را در کانون توجهات قرار داد بطوری‌که این پرسش مطرح می‌شود که چرا پلیس فرانسه در مقایسه با هم صنف‌های خود در کشورهای دموکراتیک اروپایی و غیر آن، از خشونت عریان استفاده و حتی توجیه می‌کند؟

دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد با صدور بیانیه‌ای با انتقاد از پلیس فرانسه به نکته‌ای مهم اشاره دارد که «تیراندازی لحظه‌ای برای این کشور است که رسیدگی جدی به مسائل عمیق نژادپرستی و تبعیض نژادی در اجرای قانون را مورد توجه قرار دهد». نکته محوری، موضوع «تبعیض نژادی نظام‌مند»  است. سال گذشته (2022) 13 مورد تیراندازی، 3 شلیک مرگبار در سال 2021 و 2 مورد در سال 2020  مانند قتل این نوجوان به ثبت رسیده است. این قربانیان منشأ سیاهپوست یا عربی داشته‌اند و ادعاهای گروه‌های حقوقی مبنی بر نگاه نژادپرستی نظام‌مند در سازمان‌های مجری قانون فرانسه را تقویت می‌کنند.

علیرغم این واقعیت که قتل‌های پلیس در فرانسه با اکثریت قربانیان سیاهپوست یا عرب رو به افزایش است، واقعیت نژادپرستی سیستماتیک در فرانسه به طور معمول توسط مقامات فرانسوی زیر نقاب عناوین دروغین و فریبنده انکار می‌شود. به ویژه فرانسوی‌های سفیدپوست این رفتار خشونت‌آفرین پلیس را اینطور توجیه می‌کنند که کشته شدن [قتل] یک جوان فرانسوی با اصالت آفریقای شمالی ناشی از مشکلات لاینحل مهاجرت و فقر در حومه شهرها، یا نتیجه عملکرد یک افسر پلیس ضعیف و کم آموزش دیده  است. فراتر از نژادپرستی نهادی رایج در بسیاری از نیروهای قهری رسمی، پلیس فرانسه تمایلی به خشونت دارد که توسط گروه‌هایی از جمله عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و شورای اروپا برجسته و به یک موضوع سیاسی اصلی تبدیل شده است به ویژه پس از اعتراضات جلیقه زردها در سال‌های 2018 و 2019 که در آن حدود 2500 معترض مجروح و تعدادی از آنها چشم یا یکی از اعضای بدن خود را از دست دادند.

کارشناسانی که در سراسر اروپا به مطالعه پلیس می‌پردازند به یک تفاوت اساسی در ساختار و رویکرد اشاره می‌کنند که فراتر از استراتژی و تاکتیک است. آنها می‌گویند پلیس فرانسه وظیفه خود را نه به عنوان خدمتگزار مردم، بلکه به عنوان محافظان دولت و حکومت تعریف می‌کند. در نتیجه، رابطه مردم با پلیس در فرانسه متفاوت با کشورهای اسکاندیناوی، آلمان یا بریتانیاست. علاوه بر آن، سنت طولانی اعتراضات خیابانی سیاسی در فرانسه شرایطی را ایجاد می‌کند که محققان می‌گویند پلیس خود را در محاصره می‌بیند و تمایلی به واگذاری خیابان به معترضان ندارد.

«سباستین روشه»، جرم‌شناس فرانسوی معتقد است «رویکرد پلیس فرانسه به جای آرام کردن اعتراضات، عمدتا تقابلی و کشنده است و به گونه‌ای طراحی شده که از جامعه جدا باشد و فقط به دستگاه اجرایی پاسخ دهد». اما علاوه بر موضوع نژادپرستی سیستماتیک و مشکلات ساختاری پلیس فرانسه، نگاه بحث‌برانگیز «امانوئل مکرون» رئیس جمهور این کشور است که از سال 2017 قدرت را در اختیار دارد. او به جای پذیرش کم‌کاری‌ها برای اصلاح ساختار پلیس و رفع سوء‌رفتارها، همه گناه و پیامدهای ناخوشایند را برگردن شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌اندازد از جمله پلتفرم‌های «تیک‌تاک» و «اسنپ‌چت» که عامل اصلی خشونت‌ورزی جوانان و معترضان در خیابان از سوی مکرون معرفی شده و همچنین از والدین می‌خواهد که فرزندان خود را به ماندن در خانه تشویق کنند.