پیام سفر وزیر خارجه آمریکا به عربستان

به گزارش آرمان ملی آنلاین محمد انیسی‌ طهرانی، کارشناس روابط بین‌الملل نوشت: مقامات عالی سعودی پیاپی با «جو بایدن»، رئیس جمهور ایالات متحده در رابطه با مقدار عرضه نفت خام به بازارهای جهانی، همکاری با روسیه در چارچوب اوپک پلاس و نفوذ روزافزون چین در منطقه غرب آسیا، اختلاف داشته‌اند. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که اهداف اصلی سفر آنتونی بلینکن برانگیختن سعودی برای تولید نفت بیشتر و کاهش قیمت طلای سیاه، جلوگیری از نفوذ چین و روسیه در منطقه و متقاعد کردن برای عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل تعیین شده است.

اگر به گذشته‌ای نه چندان دور نگاه بیندازیم روابط ایالات متحده با عربستان زمانی به شدت تیره شد که بایدن در جریان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری در سال 2019، گفت اگر انتخاب شود با مقامات عربستان مانند یک «منفور که آنها هستند» رفتار خواهد کرد. بی‌درنگ پس از ورود به کاخ سفید در ژانویه (دی) 2021، بایدن ارزیابی دستگاه اطلاعاتی ایالات متحده را مبنی بر اینکه ولیعهد عربستان، محمد بن‌سلمان مشهور به MBS عملیات دستگیری و قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار (اهل عربستان) و ستون‌نویس واشنگتن‌پست در سال 2018 را تایید کرده است. اما تحولات بین‌المللی شرایط را به طور بنیادین تغییر داد از جمله حمله روسیه به اوکراین و وضع تحریم‌های نفتی علیه مسکو توسط ایالات متحده و برخی از کشورهای اروپایی، قیمت نفت را در مسیر افزایش قرار داد و انگیزه قوی برای سفر بایدن به سعودی را در ژوئیه 2022 (تیر 1401) فراهم آورد اما کمک چندانی به کاهش تنش‌ها نکرد و ریاض علاقه کمتری به همسویی با اولویت‌های ایالات متحده در منطقه نشان داد.

اما در شرایط فعلی شواهد حکایت از کنار رفتن آهسته ابرهای تیره از آسمان روابط ایالات متحده و عربستان دارد. «حسین ایبیش»، محقق ارشد در موسسه پژوهشی کشورهای عربی خلیج فارس مستقر در واشنگتن دی‌سی معتقد است که روابط بین واشنگتن و ریاض در حال بهبود است و می‌گوید: اگرچه در ظاهر تنش در روابط دیده می‌شود اما سطحی است و در کل، پیوستگی‌های میان دو کشور قوی‌تر از گذشته و به ویژه زمانی که صحبت از امنیت باشد، این رابطه قوی‌تر از یک سال پیش است. اما سویه دیگر سفر وزیر امور خارجه ایالات متحده به عربستان، شرکت در نشست «شورای همکاری خلیج فارس» بود که در پایان بیانیه مشترکی را منتشر کردند که در آن اولویت‌های مورد اجماع را مشخص و به مجموعه‌ای از موضوعات منطقه‌ای و جهانی می‌پردازد. در این نوشتار به‌طور اختصار به محورهای اصلی این بیانیه اشاره خواهد شد.

اول: فلسطین: این بیانیه خواستار راه حل دو کشوری برای مناقشه فلسطین و اسرائیل برمبنای به رسمیت شناختن مرزهای 1967 و ابتکار صلح عربی است. در این شرایط تشکیل یک کشور فلسطینی در غزه و کرانه باختری از جمله قدس شرقی اشغالی را برای فلسطینیان تضمین می‌کند. این اولین وهله نیست که دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، مرزهای 1967 را به عنوان مبنایی برای حل و فصل مناقشه مطرح می کند. اما اهمیت بیانیه نشان دهنده تایید کتبی نادری از سوی یک دولت در ایالات متحده است. در حالی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا، با نقض قوانین بین‌المللی و بی توجهی به اعتراضات افکار عمومی، سفارت ایالات متحده در اسرائیل را از تل‌آویو به قدس منتقل کرد.

دوم: استقبال از روابط عربستان و ایران: این بیانیه مشترک بدون ابهام از نزدیکی و برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان سعودی استقبال کرد. به احتمال بسیار انعکاس این خشنودی در این بیانیه، خواست کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بود چرا که پیشتر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت که ایالات متحده «مطمئنا با کشورهایی که گام‌هایی برای عادی سازی بیشتر یا تعمیق همکاری با حکومت ایران بردارند، مشکل خواهد داشت».

سوم: اشاره نشدن به عادی سازی روابط با اسرائیل: بلینکن، در سخنرانی خود در شورای همکاری خلیج فارس تاکید کرد که ایالات متحده «با کشورهای منطقه برای گسترش و تعمیق عادی سازی روابط با اسرائیل همکاری می‌کند. اما در بیانیه مشترک هیچ اشاره‌ای به عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل نشده است. امارات متحده عربی و بحرین دو عضو شورای همکاری خلیج فارس و همچنین مراکش برای آغاز روابط دیپلماتیک با اسرائیل در سال 2020 به عنوان بخشی از فشار با میانجیگری ترامپ موافقت کردند. مقامات سعودی

پیش‌تر گفته بودند که به صلح عربی و روابط اعراب و اسرائیل مشروط به ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی، متعهد است. وزیر خارجه آمریکا در سفرش به عربستان خواست این پیام را به چین، روسیه و کشورهای هم پیمان واشنگتن در منطقه غرب آسیا منتقل کند که مشارکت ایالات متحده و عربستان «راهبردی» است و آمریکا هرگز خاورمیانه را ترک نخواهد کرد. پیغامی که بعید است، کشورهای عربی منطقه و در راس آن عربستان را متقاعد کنند که از تنوع بخشیدن به سیاست خارجی خود چشم پوشی کنند