مقصر بارندگی کم در ایران هم دشمنان هستند؟

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: برای بهره گرفتن از فناوری‌هایی مانند یونیزاسیون یا بارورسازی ابرها باید میزان درجه حرارت و رطوبت جو به سطحی برسد که امکان استفاده از ظرفیت‌های مصنوعی وجود داشته باشد، ولی در بسیاری از موارد چه در ایران و چه در سایر کشورهای جهان، اساسا شرایط جوی به گونه‌ای نیست که بتوان از این فناوری‌ها استفاده کرد.

 

«علی سلاجقه» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به این سوال که آیا سایر کشورها با هدف کاهش بارندگی‌ و تشدید خشکسالی‌ در ایران، در طول سال‌های اخیر از فناوری‌هایی مانند «هارپ» یا «بارورسازی ابرها» استفاده کرده‌‌اند یا خیر؟ توضیح داد: مهمترین عامل کاهش بارندگی‌های کشورمان، تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از آن است که بر سراسر جهان تاثیر گذاشته است، به نحوی که همین حالا کشورهای اروپایی نیز هم از نظر افزایش درجه حرارت و هم به لحاظ کاهش میزان بارش در وضعیت نامناسبی قرار گرفته‌اند. 

 

وی افزود: تغییر اقلیم و پیامدهای آن یک موضوع جهانی است و در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا با کم‌بارشی مواجه شده‌اند و حتی کشورهای همسایه که در ظاهر از نظر وضعیت بارندگی شرایط بهتری را نسبت به کشورمان دارند، در عمل وقتی آمار بارندگی این کشورها را با میانگین بلندمدت خودشان مقایسه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که شرایط بارش در این کشورها نیز چندان مناسب نیست. البته در ایران، پیش‌بینی‌های اولیه سازمان هواشناسی از این حکایت داشت که پاییز ۱۴۰۲ شاهد وضعیت نُرمال بارندگی‌ها خواهیم بود، ولی در عمل متاسفانه میزان بارش‌ها حدود ۳۰ درصد از متوسط درازمدت کمتر بود. 

 

ایران در سال گذشته به صورت محدود از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کرد

 

سلاجقه با تاکید بر این که کاهش بارندگی در ایران به دلیل بارورسازی ابرها توسط دشمنان صرفا در حد فرضیه مطرح است، عنوان کرد: به هر حال فناوری‌هایی مانند بارورسازی ابرها در سطح جهان وجود دارد و ممکن است برخی کشورها از آن استفاده کنند، همان‌طور که ایران نیز به این فناوری دسترسی دارد و خود ما هم در سال گذشته به صورت محدود در برخی نقاط کشور از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کردیم. به همین دلیل، ممکن است دشمنان ایران هم از حربه‌های علمی برای آسیب زدن به کشورمان استفاده کنند، ولی تا امروز برای ما ثابت نشده است که دشمنان به صورت گسترده از فناوری‌هایی مانند هارپ یا بارورسازی ابرها علیه کشورمان استفاه کرده‌اند. 

 

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که دشمنان ایران و برخی از دیگر کشورها، در مقیاس‌های کوچک، محلی و در سطح آزمایشگاهی از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کرده‌اند، ولی گزارشی دریافت نکرده‌ایم که دشمنان در مقیاس‌های کلان به نحوی که بتوانند روی میزان بارندگی‌ها در کشور پهناوری مانند ایران تاثیر بگذارند، از فناوری هارپ یا یونیزاسیون استفاده کرده باشند. البته ما از معاونت محیط‌زیست دریایی و پژوهشکده محیط‌زیست درخواست کرده‌ایم که تحقیقات بیشتری را در این زمینه انجام دهند تا بتوانیم پاسخی علمی به ابهاماتی بدهیم که در این زمینه در ذهن مردم وجود دارد. 

 

وی در ادامه تاکید کرد: برای بهره گرفتن از فناوری‌هایی مانند یونیزاسیون یا بارورسازی ابرها باید میزان درجه حرارت و رطوبت جو به سطحی برسد که امکان استفاده از ظرفیت‌های مصنوعی وجود داشته باشد، ولی در بسیاری از موارد چه در ایران و چه در سایر کشورهای جهان، اساسا شرایط جوی به گونه‌ای نیست که بتوان از این فناوری‌ها استفاده کرد و قطعا اگر شرایط جوی فراهم بود، با توجه به فناوری‌های موجود در کشور، ما هم می‌توانستیم در مقیاس‌های بزرگتر از بارورسازی مصنوعی ابرها برای افزایش میزان بارندگی‌های خود استفاده کند. 

 

«کانسار خزر» از سال ۹۷ به بعد، میزان ورود پساب مدیریت‌نشده خود به طبیعت را کاهش داده است

 

سلاجقه در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ایلنا درباره مخالفت بسیاری از کارشناسان با اظهارات مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست مبنی بر این که کارخانه تولیدکننده یُد «کانسار خزر» از سال ۹۷ از فهرست صنایع آلاینده استان گلستان خارج شده است، عنوان کرد: مجموعه «کانسار خزر» به عنوان تولیدکننده عنصر استراتژیک یُد برای کشور که اخیرا به عنوان سرمایه‌گذار خصوصی «طرح طبیعت‌گردی آشوراده» با صندوق ملی محیط‌زیست وارد مشارکت شده است، از سال ۹۷ به بعد اقداماتی انجام داده که موجب کاهش محسوس میزان ورود پساب مدیریت‌نشده به طبیعت و همچنین پاکسازی تالاب اینچه به عنوان محل قبلی ورود فاضلاب تصفیه‌نشده خود شده است.

 

معاون رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: در گذشته میزان رهاسازی پساب تصفیه‌نشده کارخانه حدود ۶۰۰ لیتر بر ثانیه بود که منابع آب و خاک منطقه بخصوص تالاب اینچه را با مشکل مواجه می‌کرد، ولی بررسی‌های میدانی ما نشان می‌دهد که بعد از ورود سازمان محیط‌زیست و دستگاه‌های نظارتی کشور به این مساله، در چند سال گذشته این کارخانه اقدام به کشیدن ۱۱ کیلومتر کانال و ۲۰ کیلومتر شبکه برق کرده است و هشت حلقه چاه تزریقی با عمق بیش از یک هزار متر حفر کرده تا فاضلاب خود را به زیر سازند زمین‌شناسی منطقه هدایت کند تا با توجه به این که شیب هیدرولیکی سازند به سمت دریای خزر است، دیگر دفع فاضلاب این کارخانه مشکلی برای منابع آب و خاک استان گلستان ایجاد نکند. 

 

کارخانه «شورابه یُد» به عنوان بخشی از «کانسار خزر» دیگر هیچ‌گونه آلایندگی ندارد

 

سلاجقه با بیان این که هنوز نیاز به مدیریت حدود ۲۴۰ لیتر بر ثانیه دیگر از پساب مجموعه کانسار خزر وجود دارد، گفت: برای مدیریت این حجم از فاضلاب، برای کارخانه تکلیف کرده‌ایم که هرچه زودتر ایزولاسیون لاگون‌های موجود در منطقه را انجام دهد تا دیگر هیچ‌گونه فاضلابی به منابع آب و خاک اطراف کارخانه نفوذ نکند. همچنین کارخانه متعهد شده است که بخشی از پساب تولیدی خود را بازچرخانی کند و پس از تصفیه کامل به تالاب اینچه هدایت کند. این تالاب از نظر هیدرولوژیکی کاملا بسته است و هیچ‌گونه جریان ورودی آن را تغذیه نمی‌کند، بنابراین هدایت پساب تصفیه‌شده کارخانه به تالاب اینچه، قطعا می‌تواند در احیای آن نقش داشته باشد. 

 

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: مجموعه کانسار خزر در سال‌های اخیر میلیاردها تومان برای بهبود وضعیت پساب خود هزینه کرده است که صرفا در یکی از موارد ۲۰۰ میلیارد تومان از هزینه‌ها مربوط به حفر هشت حلقه چاه بوده است. همچنین با اقدامات صورت‌گرفته، می‌توان گفت کارخانه «شورابه یُد» که بخشی از مجموعه «کانسار خزر» محسوب می‌شود، دیگر هیچ‌گونه آلایندگی ندارد. امیدواریم ساماندهی حجم ۲۴۰ لیتر بر ثانیه باقیمانده نیز هرچه زودتر به پایان برسد تا آلایندگی خود مجموعه کانسار نیز مدیریت شود، ولی می‌توان گفت همین حالا مجموعه اقداماتی که برای تصفیه پساب این کارخانه انجام شده، الگویی علمی بوده است که بسیاری از کارخانه‌های دیگر کشور می‌توانند از آن استفاده کنند. 

 

وی در پایان تصریح کرد: شرکت کانسار خزر، تنها سرمایه‌گذاری است که توسط استانداری گلستان به عنوان سرمایه‌گذار بومی به سازمان حفاظت محیط‌زیست معرفی شد و به همین دلیل، ما پذیرفته‌ایم که این کارخانه در طرح طبیعت‌گردی آشوراده مشارکت کند و استعلامات اخذشده از دستگاه‌های ذی‌ربط نیز نشان می‌دهد که هیچ مشکلی برای مشارکت این کارخانه در پروژه وجود ندارد. البته باید توجه داشت مبلغی که سرمایه‌گذار خصوصی در طرح طبیعت‌گردی مشارکت خواهد کرد، در خود جزیره آشوراده هزینه خواهد شد و برای تامین هزینه‌های لازم به‌منظور ایجاد سایت پشتیبان در بندر ترکمن، باید فرآیندهای دیگری طی شود.