دادستان‌ها به موضوع زباله‌گردی ورود می کنند؟

عسکر جلالیان، معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزارت دادگستری در گفت وگو با خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری فارس، در مورد موضوع زباله گردی اظهار داشت: بحث زباله گردی یک موضوع چند وجهی و پیچیده است که باید تمامی زوایای آن دیده شود و یک تدبیر کارشناسی برای این معضل شود.

وی افزود: ما زباله گردی را در ذیل آسیب های اجتماعی می‌بینیم و معتقدیم که آسیب های اجتماعی تبعات حقوق بشری و شهروندی دارند که بعضاً سوء استفاده های زجرآور و ناهنجاری از این آسیب ها می شود. زباله‌گردی پدیده ای است که مقابل دوربین قرار دارد و همه جا قابل رصد و مشاهده است.

جلالیان ادامه داد: قانونی در سال ۱۳۸۳ تحت عنوان قانون مدیریت پسماند تصویب شد که یکی از قوانین خوبی است که ۱۷ سال پیش این قانون توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و ابلاغ شده است. بنا به دلایل مختلفی متأسفانه آن گونه که باید این قانون اجرایی نشده است. در سال ۱۳۸۴ آیین نامه اجرای این قانون تدوین شد و در آن آیین نامه اجرایی، وظیفه‌ تمامی دستگاه‌های ذیربط مشخص شد.

معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزارت دادگستری عنوان کرد: در قانون مدیریت پسماند که در سال ۱۳۸۳ تصویب شد، زوایای مختلف زباله از جمله جمع آوری،حمل و نقل، نگهداری و بازیافت در آن تعیین و تکلیف شده است و اگر این قانون با آیین نامه اجرایی آن دقیق اجرا شود، پدیده زباله گردی به راحتی جمع آوری خواهد شد. طبق قانون مدیریت پسماند تفکیک از مبدا باید اتفاق بیافتد و در این قانون زباله‌ها به پنج قسمت تقسیم شده است، زباله‌های خانگی، زباله‌های صنعتی، زباله های کشاوری زباله‌های خطرناک و غیره که متولی آن هم مشخص شده است.

جلالیان با اشاره به این موضوع که طبق قانون جامع مدیریت پسماند، مسئول نظارت بر اجرای این قانون و در واقع دنبال کردن اجرایی شدن این قانون رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور است، گفت: ایشان در واقع به عنوان نماینده رئیس جمهور در حوزه محیط زیست کشور است. رئیس سازمان محیط زیست کشور باید بر حسن اجرای این قانون نظارت الزام را داشته باشد. یک کارگروه ملی در این قانون پیش بینی شده که ریاست آن با رئیس محیط زیست کشور است و جلساتی برگزار می‌کند، باید این جلسات خیلی جدی‌تر و خیلی عملیاتی‌تر باشد و اجازه ندهد که در حوزه پسماند سوء استفاده هایی رخ دهد.

معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزارت دادگستری جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: موضوعی که ما الان در آن دچار مشکل هستیم، موضوع زباله های خانگی اعم از تر و خشک است. در قانون مدیریت پسماند خوب تصریح شده است که تفکیک زباله از مبدا باید انجام شود. زباله ها از درب منزل در ساعات معین و طبق برنامه با امکانات خاص جمع آوری و بعد هم بازیافت آن انجام شود.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مردم زباله ها را در سطل هایی که در کوچه ها و خیابان هستند قرار می دهند و یکسری پیمانکارهای نانوشته غیر قانونی ممکن است با تبانی در برخی از نواحی حضور پیدا کرده باشند و با استفاده از افرادی که جویای کار هستند و با حداقل حقوق و به بدترین شکل به کار می گیرند تا زباله ها را جمع آوری کنند.کارگرانی که زباله را جمع آوری می کنند به محل مد نظر پیمانکاران تحویل می دهند.

عسکر جلالیان با بیان اینکه یکی از دلایلی که معضل زباله گردی رخ می دهد این است که در سطل های زباله، انواع پسماند خشک و تر وجود دارد، گفت: اگر زباله خشکی و تر در مخازن نباشد، زباله گردی هم نخواهد بود. براساس اصل ۲۸ قانون اساسی مردم حق دارند شغل مناسبی داشته باشند و دولت هم موظف است تا شغل مناسب برای افرادی که جویای کار هستند تامین کند. ما تا وقتی که زباله در اشکال مختلفش، خشک، تر، فلز و ... همه ی این ها رو رها می کنیم در سطح شهر طبیعی است که افرادی که جویای کار هستند به سراغ مافیای زباله رفته و از آنها کار می خواهند.

این مقام مسئول بیان داشت: البته در مورد معضل زباله گردی معتقدم که در حق زباله گردها که جویای شغل هستند،کوتاهی شده است. ما نتوانسته ایم شغل مناسب برای زباله گردها مهیا کنیم و این نقض حقوق شهروندی است. من معتقدم که اگر ما زباله را تفکیک شده درب منزل تحویل بگیریم یا حتی تفکیک نشده از درب منزل تحویل بگیریم می توانیم آن ها را در جاهایی که تفکیک انجام می شود، ارسال کنیم و از همین افرادی که زباله گرد هستند برای پردازش زباله در مرکز تفکیک پسماند استفاده کنیم. در این مکان زباله گردها در شرایط مناسب با حقوق، مزایا، بیمه، لباس کار مناسب و با رعایت نکات بهداشتی، تفکیک زباله انجام بدهند و این شغل را داشته باشند.

وی ادامه داد: خیلی ها فکر می کنند افرادی که در سطل های زباله جست و جو می کنند و به دنبال  زباله های خشک می گردند به دلیل گرسنگی به دنبال غذا هستند. مخالفین و معارضین که در واقع آنهایی که به هر حال زاویه دارند از این منظره ها فیلم و عکس می گیرند و متاسفانه سوء استفاده هایی این شکلی می کنند. ایران کشور اسلامی، مذهبی و ارزشی است و حس نوع دوستی خیلی قوی دربین مردم کشور وجود دارد. در کشور ما افرادی که به دنبال غذا در مخازن زباله باشند، بسیار بسیار اندک یا حتی می توانم بگویم که وجود ندارند، مگر اینکه فردی معتاد و به هر حال فرد خاصی باشد و این ممکن است که در همه جای دنیا وجود داشته باشد. بیش از ۹۹ درصد افرادی که شما می بینید در سطل های زباله خم شده اند اعم از زن مرد ،کودک، بزرگ و خرد سال همه ی اینها کارگرانی هستند که بخاطر بی تدبیری ها کارگری می کنند منتهی در بدترین نوع و در بدترین شکل.

عسکر جلالیان تصریح کرد: بر اساس مواد ۱۵،۱ و ۳۱ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و همچنین ماده ی ۷۹ قانون کار، شغل زباله گردی در واقع بهره کشی و یا سوء استفاده از نیاز افراد محسوب می شود و برای افراد پشت پرده، جرم انگاری شده و واجد جنبه ی عمومی جرم است و دادستان های سراسر کشور بدون شاکی خصوصی می توانند ورود نمایند. لذا از همه مردم درخواست می کنم که هر جایی که به هر حال با سرشبکه ای، سرگروهی یا باندی مواجه هستند که زباله گرد ها را مورد بهره کشی قرار می دهند حتما به دادگستری های محل زندگی خود گزارش کنند.

جلال عسگریان با بیان این موضوع که بعضی از افراد در مواردی با استفاده از مونتاژ در فیلم و عکس زباله گردها، نیت تخریب چهره کشور در عرصه جهانی را دارند، گفت: ما باید مراقب باشیم. البته نمی گویم که کاملا بی عیب هستیم. یک فیلم کوتاهی را من دیدم که قسمتی از آن مونتاژ بود که خانومی با فرزندش در یک سطل زباله در یکی از مناطق شمالی شهر خم شده بود و کار تفکیک کردن زباله انجام می دادند ، تفسیر آن بود که حتی در مناطق شمالی پایتخت نیز مردم گرسنه و در مخازن زباله به دنبال غذا هستند؛ که این موضوع درست نیست. اگر فردی در مخزن زباله به دنبال غذا باشد با توجه به فرهنگ ارزشی و اسلامی مردم ما، حتما یک شهروند برای تهیه و خرید غذا کمک خواهد در واقع ما مردمان مهربان و انسان دوستی داریم.

وی با اشاره به این موضوع که رها کردن پسماند در شهر علاوه بر ایجاد منظره زشت و نازیبا و زننده مباحث زیست محیطی را هم در پی دارد، ادامه داد: محیط زیست بعنوان یکی از حقوق اساسی انسانها و بعنوان یکی از حقوق شهروندی و حقوق بشری، جزء نسل سوم حقوق بشر مورد شناساسی قرار گرفته است. در اسناد بین المللی و در اسناد داخلی  حاکمیت ها موظف به تأمین آن هستند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در جلسه ای که چندی پیش با حضور وزیر محترم دادگستری و شهرداران مناطق ۲۲ گانه کلانشهرها تهران، برگزار شد، جناب آقای دکتر زاکانی شهردار تهران، با توجه به اینکه یک فرد بسیجی و یک شهردار انقلابی با روحیه ی جهادی است قول دادند تا دهه فجر یا نهایتا انتهای سال موضوع زباله گردی را رفع کند.