آیا می دانستید حشیش پرمصرف ترین مخدر دنیاست؟

مجید قربانی، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در سومین نشست مجازی آموزشی «مداخلات روان‌شناختی در درمان اختلالات مصرف مواد» که در چارچوب کنفرانس تعامل و اعتمادساز آسیا (CICA) در مرکز مشاوره دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به اهمیت آموزش مداخلات غیر دارویی درمان اختلال مصرف مواد، گفت: کنترل مصرف مواد یک اقدام چندوجهی است که یک بخش آن شامل درمان می‌شود اما قبل از تشریح اقدامات و مداخلات مربوط به درمان، باید گفت که اگر عزم و اهتمام مؤثری برای مبارزه با معضل جهانی مصرف مواد از طریق مشارکت همگانی جامعه جهانی شکل نگیرد، همچنان شاهد افزایش میزان مصرف مواد، تغییر الگو، کاهش سن مصرف و فروپاشی بنیاد خانواده به عنوان رکن اصلی نظام اجتماعی جامعه خواهیم بود.

وی افزود: طبق آمار جهانی تعداد تخمین مصرف‌کنندگان مواد در دنیا از ۲۴۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۱ به ۲۹۶ میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ رسیده است. این یعنی ۲۳ درصد افزایش در یک دهه.

قربانی ادامه داد: اپیوییدها نیز همچنان گروهی از مواد هستند که بیشترین سهم را در ابتلا به آسیب‌های شدید ناشی از موادمخدر از جمله مصرف بیش از حد و کشنده دارند و بیش از ۲ میلیون نفر در دنیا در سال ۲۰۲۱ مصرف تزریقی داشته‌اند.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد اظهار داشت: همه دانشمندان در حوزه اعتیاد، متفق‌القول‌اند که اختلال مصرف مواد یک بیماری زیستی، روانی، اجتماعی و چند وجهی است و بر اساس تحقیقات به دست آمده، درمان دارویی به تنهایی تغییر بنیادین ایجاد نمی‌کند و برای تغییر پایدار باید از مداخلات روان‌شناختی و خدمات اجتماعی همچون مددکاری استفاده کرد.

قربانی تصریح کرد: درمان نیازمند تغییر در سطوح مختلف از وجود انسان است که شامل تغییر شناخت، باور، ادراک، تجربه، رفتار و ایجاد نیاز به تغییر از مصرف به عدم مصرف است؛ در واقع تغییر اتفاق نمی‌افتد مگر از روش‌ها و رویکردهای مناسب درمانی توسط درمانگران آموزش دیده استفاده شود.

وی گفت: تاکنون بیش از ۳۰۰ روش مشاوره و روان‌درمانی به دنیا معرفی شده است اما مداخلات درمانی تأثیرگذار برای درمان اختلال مصرف مواد بسیار کم و انگشت‌شمار است که به همین منظور، در چارچوب نشست امروز کاربردی‌ترین رویکردهای درمان روان‌شناختی توسط بهترین اساتید حوزه درمان اختلال مصرف مواد ارائه می‌شود که امید است به اندازه‌ای کاربردی باشد که بتواند انسان‌های دربند وابستگی به مواد را رهایی بخشد.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد با اشاره به سیاست‌های درمان اعتیاد در کشور اظهار داشت: در همه زمینه‌های حوزه مبارزه با موادمخدر نیاز به کمک‌های چندجانبه بین‌المللی داریم که یکی از این زمینه‌ها، آموزش است. در ایران بالغ بر ۸۷۰۰ مرکز درمانی اعتیاد وجود دارد و یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر مصرف‌کننده مواد در کشور، با روش‌های مختلف درمانی تحت پوشش خدمات درمانی هستند؛ به عبارت دیگر، مراجعه داوطلبانه به مراکز درمانی اعتیاد در ایران، حدود ۶۰ درصد است و پیشگیری از بازگشت معتادان درمان شده به موادمخدر از حدود ۱۰ الی ۴۵ درصد توسط سازما‌ن‌های دولتی و غیردولتی اعلام شده است.

وی در پایان، همه جانبه‌نگری و حفظ پیوستگی ارائه خدمات، اتخاذ رویکرد علمی، اولویت دادن به سلامت همگانی، مشارکت حداکثری جامعه، رعایت کرامت و منزلت انسانی، تسهیل بهره‌مندی از خدمات، سطح‌بندی ارائه خدمات، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، تأکید بر حفظ و ارتقاء منابع و سرمایه‌ها، توجه به برنامه مکمل نظیر مدیریت مورد (استفاده از مددکاری اجتماعی) و ارائه مدیریت مورد، خدمات صیانت و توانمندسازی بهبودیافتگان، تقویت پایش برنامه‌های نظارتی سیستمی، ارتقاء خدمات غربالگری با هدف ارجاع مناسب و تخصصی و گسترش خدمات بیمه درمان اختلال مصرف مواد به عنوان یکی از ارکان اصلی در درمان اعتیاد با جلب اعتبارات دولتی را از جمله سیاست‌های درمان کشور ایران برشمرد.

همچنین حمیدرضا رفیع پور طهرانی رئیس اداره حقوق بین‌الملل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر گفت: جمهوری اسلامی ایران ‌در چارچوب همکاری‌های خود با کنفرانس تعامل و اعتمادساز آسیا، این نشست را برای سومین بار به صورت غیر حضوری برگزار می‌کند.

وی افزود: این نشست، با هدف ارائه تجربیات و آموخته‌های کشورمان که قطب منطقه در زمینه کاهش تقاضای موادمخدر و درمان اعتیاد محسوب می‌شود، برای نمایندگان کشورهای عضو سیکا و دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای برگزار می‌شود که امیدواریم تجربیات خوبی به اشتراک گذاشته شود.

طهرانی در بخش پایانی و جمع‌بندی این نشست، ضمن قدردانی از مشارکت فعال شرکت‌کنندگان از کشورهای عضو سازمان چندجانبه منطقه‌ای کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادساز در آسیا و همچنین اعضای دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای، ابراز امیدواری کرد که این‌گونه برنامه‌های آموزشی بین کشورهای عضو تداوم داشته و قطعاً جمهوری اسلامی ایران در این راستا، همواره فعال خواهد بود.

همچنین زهره عزیزی، رئیس مرکز مشاوره و سبک زندگی دانشگاه تهران گفت: مصرف موادمخدر و ابتلا به دخانیات، یکی از معضلات بسیار بزرگ و یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی- روانی است که متأسفانه مصرفش در بین قشر جوان شیوع یافته است و از آنجا که دخانیات دروازه ورود به هر نوع اعتیادی است، پیشنهاد می‌شود در کنفرانس‌های آینده به این بحث نیز پرداخته شود و بحث عاری شدن کشورمان، شهرمان و دانشگاهمان از دخانیات به صورت جدی مطرح و در کشورهای عضو نیز این مسئله به صورت جدی دنبال شود.

وی ابراز امیدواری کرد که این‌گونه کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها موجب هم‌افزایی و اشتراک‌گذاری تجربیات کشورهایی باشد که در این زمینه فعالیت می‌کنند و همچنین گامی برای پیشگیری از این آسیب جدی اجتماعی و روانی باشد.

در این نشست، پروانه محمدخانی روانشناس بالینی در خصوص «اساس درمان شناختی- رفتاری، شرطی‌سازی و پیشگیری از عود»، محسن روشن‌پژوه روان‌پزشک در خصوص «گروه درمانی در اختلالات مصرف مواد»، علیرضا نوروزی روان‌پزشک در خصوص «مصاحبه انگیزشی در اختلالات مصرف مواد» و هومن نارنجی‌ها پزشک و محقق درمان اختلالات مصرف مواد در خصوص «شاخص‌های رفتاری یک درمان مؤثر» مباحثی را بیان کردند.