زمین، شهرهای ایران را یکی یکی می‌بلعد؟ | فرونشست زمین مثل بمب ساعتی در ایران است

به گزارش آرمان ملی آنلاین کارشناسان می‌گویند که این ترک عظیم به وضوح بیانگر تخلیه آب‌های زیرزمینی است، که در مسیر پیشرفت خود، تاسیسات راه‌سازی و حتی احتمالاً تاسیسات مربوط به برق و آب و گاز را نیز تهدید خواهد کرد. از طرفی، شهر کاشان در شرایط تنش آبی بغرنجی به‌سر می‌برد و در صورتی که مدیریت بحران آب انجام نشود، کاشان و شهرهای کوچک اطرافش مشکلات فراوانی را تجربه خواهند کرد و به این ترتیب سویه بد ماجرا  آنجا رقم خواهد خورد که این فرونشست عظیم، زیر شهر کاشان هم رخ داده باشد. خبر فرونشست زمین به سمت قم به واسطه ویدئوی عجیب آن، بسیار در رسانه‌ها چرخید و مورد توجه خبرنگارها قرار گرفت و از آن به عنوان غول بزرگی یاد کردند که به سمت این شهر در حال حرکت و پیشروی است. 

در برنامه هفتم اشاره مستقیمی به فرونشست نشده است

اما در واکنش به این اظهارات، مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات سازمان زمین‌شناسی گفت که استفاده از واژه «بزرگ‌ترین فرونشست کشور» برای این محل درست نیست. تعیین بزرگ‌ترین فرونشست سالیانه است؛ ممکن است هر سال جایی بیشتر یا کمتر شود و سال به سال فرق کند. 

رضا شهبازی، ادامه داد که فرونشست کاشان بزرگ‌ترین فرونشست کشور نیست و ضمناً به قم هم نمی‌رسد. طول این پهنه فرونشستی زیاد اما در همان محدوده کاشان است و ممکن است به صورت دایره‌وار به سمت بالا یا پایین بچرخد و این طور نیست که به صورت یک خط مستقیم تا قم باشد. 

به گفته او: این شکاف بزرگ و یک شبکه طولانی است اما استفاده از واژه «بزرگ‌ترین فرونشست کشور» به هیچ وجه نمی‌تواند درست باشد. ممکن است شکافی به این ابعاد یا بزرگ‌تر را در مرودشت یا نقاط دیگر هم داشته باشیم. مبنای بزرگ و کوچک بودن این نیست و یک سری شاخص‌های خاصی دارد که باید بررسی شده، با سایر پهنه‌ها مقایسه شود و سپس بگوییم که بزرگ‌ترین فرونشست در کجاست. ضمن اینکه تعیین بزرگ‌ترین فرونشست سالیانه است؛ ممکن است هر سال جایی بیشتر یا کمتر شود و سال به سال فرق کند. 

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: این شکاف از گذشته وجود داشته اما از 6 سال پیش تشدید شده است. شهبازی در رابطه با پرداختن به فرونشست در برنامه هفتم توسعه توضیح داد: در برنامه هفتم اشاره مستقیمی به فرونشست نشده است و نهایتاً ضمن قانون مدیریت بحران یا پروژه‌های مخاطراتی تعریف شده است اما سرفصل جدایی ندارد. ضمن اینکه مسئله فرونشست مرتبط با مدیریت منابع آب زیرزمینی است و اگر این موضوع به جایی برسد، مشکل فرونشست نیز حل خواهد شد. 

در انتظار بلعیده شدن

صحبت‌های مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات سازمان زمین‌شناسی مبنی بر رد عنوان بزرگ‌ترین فرونشست و تعلق آن به کاشان نشان می‌دهد احتمال وقوع و وجود از قبل شکاف‌ها و فرونشست‌های عمیق‌تر هم وجود داشته و خواهد داشت. از طرفی ابهام او در توضیح چه باید کرد و این مساله که در برنامه هفتم توسعه توجهی به مساله فرونشست هم نشده، خود موضوع قابل تامل دیگری است. ضمن اینکه این مسئول هم مثل خیلی از کارشناسان و خبرنگاران به مساله آب‌های زیرزمینی اشاره کرده و گفته باید حل شود اما نگفته چطور و به چه روشی. 

کم آبی، خشکسالی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین که مثل بمب‌های ساعتی هر لحظه منتظر بلعیدن زمین هستند نه تنها کاشان که به نظر از پایتخت تا هرجا از چهارگوشه ایران را تهدید می‌کنند. پیشتر بر اساس یک تحقیق آماری تنها یک گیلان از بین همه استان‌های کشور دچار فرونشست نمی‌شود و در این زمینه امنیت دارد. یعنی هر لحظه این امکان وجود دارد که زیر پایمان خالی شود. 

و در نهایت اینکه؛ بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی به دلیل عدم موازنه میان کل برداشت و تغذیه منجر به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی با نرخی سریع‌تر خواهد شد. به منظور برقراری تراز بین برداشت و تغذیه، راهکارهای عمده مشتمل بر تقویت مدیریت بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی، به کارگیری سیاست‌های مدیریت تقاضا، بهبود راندمان آبیاری و افزایش عرضه آب است. 

به گفته متخصصین امر، نظر به اینکه بین درآمد زارعین و پایداری در مزارعی که متکی برآب‌های زیرزمینی هستند مبادله وجود دارد، ضروری است که از مدل‌های ریاضی جهت بررسی تأثیر میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی بر درآمد کشاورزان و پایداری استفاده شود. چنین مدل‌هایی قادرند که الگوی کشت بهینه، استراتژی‌ها و روش‌های مناسب آبیاری را در سطوح مختلف دسترسی به آب آبیاری، تعیین کنند.