قد کشیدن قیمت برنج در سایه نبود واردات/ ضربه حذف تعرفه واردات بر پیکر محصول ایرانی با کیفیت

آرمان ملی آنلاین افزایش قیمت برنج در ماه‌های اخیر در حالی صورت گرفته که وزیر سابق جهاد کشاورزی به منظور حمایت از مصرف کنندگان و رقابتی کردن بازار، واردات برنج به هر میزان که لازم است را آزاد اعلام کرده بود اما کارشناسان معتقدند کمبود ارز مجدداً بازار را به ناچار به سمت تنظیم بازار برنج ایرانی بدون واردات سوق داده است این در حالی است که برخی از تولیدکنندگان و مسئولان در این صنعت بر این باور هستند که تعیین تعرفه بر برنج‌های وارداتی علاوه بر اینکه می‌تواند بازار رقابتی را به نفع مصرف کننده ایجاد کند بلکه می‌تواند شرایط به روزرسانی تجهیزات کشت و برداشت برنج ایرانی را به منظور رقابت با محصولات وارداتی فراهم کند.

دلیل نوسانات قیمت برنج
جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج درباره روند افزایشی قیمت برنج به «آرمان ملی» گفت: قیمت برنج مانند بسیاری از محصولات دیگر از روند افزایشی قیمت پیروی می‌کند علاوه بر اینکه قیمت این محصول همزمان با فصل برداشت و ورود یکباره برنج به بازار و افزایش عرضه، کاهش نسبی پیدا می‌کند اما مجدداً در دوره‌هایی خاص، مصادف با ایام مناسبتی مانند محرم، رمضان و عید شوک قیمتی به بازار برنج وارد می‌شود و معمولاً در تیر و مردادماه با کاهش نسبی قیمت مواجه می‌شویم. او افزود: مدیریت قیمت برنج ایرانی را می‌توان با مدیریت واردات برنج و همچنین تعیین تعرفه مطلوب برای آن به خوبی کنترل کرد این درحالی است که در بسیاری از مواقع با حذف تعرفه واردات باعث تخریب برنج ایرانی با کیفیت و درجه‌بندی‌های مختلف می‌شود و این اتفاقی است که در حال حاضر رخ داده است و وزیر جهاد سابق با حذف گمرکی واردات برنج علاوه بر امکان رقابت برنج ایرانی با کیفیت با برنج‌های هندی با کیفیت نامعلوم را از بین برده است.

تعرفه واردات برنج را حذف نکنید
شایق ادامه داد: دولت با تعیین تعرفه واردات برای برنج‌های خارجی می‌تواند اعتبارات مالی دریافتی را در حوزه‌های ارتقای سطح تجهیزات کشت و برداشت برنج داخلی هزینه کند تا با افزایش سطح کیفی برنج‌های داخلی امکان رقابت در بازار داخلی و همچنین شرایط حضور در بازارهای خارجی را پیدا کند و از سوی دیگر حمایت از محصولات داخلی را از مرحله شعار به عمل تبدیل کند. این مقام مسئول در بازار برنج توضیح داد: بهترین راهکار برای تعدیل بازار برنج به نفع مصرف کننده و تولیدکننده این است که مانند بسیاری از کشورهای دیگر چون ژاپن که با خرید برنج‌های با کیفیت از تولیدکنندگان داخلی و در نظر گرفتن یارانه تشویقی به دست مصرف کننده داخلی برساند و از سویی دیگر با تعیین تعرفه‌های عادلانه برای واردات برنج بازار برنج را نجات دهد و به این ترتیب هم مصرف کننده محصول ایرانی با کیفیت را استفاده می‌کند و هم دیگر تولیدکنندگان بی‌توجه به استانداردهای موجود در تولید برنج سعی در ارتقای کیفی برنج تولیدشده خود خواهند داشت و از سوی دیگر واردات نیز با شرایط عادلانه به منظور رقابتی کردن بازار با تعیین تعرفه‌های معقول ادامه می‌یابد.
کسری برنج بازار داخلی
شایق اضافه کرد: سال گذشته حدود یک میلیون تن کسری برنج داخلی داشتیم ولی در حال حاضر امکان هیچ پیش‌بینی برای سال جاری نداریم و باید در انتظار میزان بارش تا خرداد ماه سال جاری باشیم تا تصمیم‌گیری نهایی در خصوص میزان مورد احتیاج واردات برنج را نیز برآورد کنیم هرچند در مازندران و گیلان مشکلی نداریم اما در گلستان بارش بیشتری نیاز داریم، چراکه یک‌مقدار از شالیزارهای گلستان با آب چاه آبیاری می‌شوند بنابراین اگر شرایط بارش اردیبهشت و خرداد مناسب باشد، مشکلی در تولید نخواهیم داشت اما پیش‌بینی می‌شود با عرضه برنج نو در شهریور ماه قیمت برنج کاهش پیدا می‌کند.

تأمین بازار داخلی با برنج ایرانی باکیفیت و قیمت مناسب
کریم اخوان، رئیس انجمن برنج دراین خصوص معتقد است: در صورت کاهش حجم واردات بیم آن می‌رود که بازار برنج با نوسانی منفی مواجه گردد. وی معتقد است حرف و حدیث‌ها درباره کاهش میزان واردات برنج در سال جاری با مسئله مضیقه ارزی مرتبط است که دلیل اصلی کمبود ارز است اما با توضیح دقیق‌تر ابعاد موضوع روشن می‌شود. او افزود: همکاران ما از سال گذشته تاکنون اقدام به واردات برنج کرده‌اند و برنج حتی در بازار مصرف عرضه شده اما واردکننده همچنان ارز خود را تحویل نگرفته است و همین مسئله سبب شده با افزایش قیمت برنج خارجی در بازار روبه‌رو شویم و نکته اینجاست که اخلال در تخصیص ارز، سبب می‌شود امکان واردات برنج و انعقاد قرارداد جدید برای واردات فراهم نشود. از سوی دیگر منتقدان واردات برنج به کشور معتقدند حجم واردات برنج باید کاهش یابد تا امکان فروش برنج داخلی فراهم شود. به عبارت دیگر این دسته با استناد به ضرورت حمایت از تولید داخلی، خواستار کاهش واردات برنج هستند.

ضرورت واردات برنج؟
اخوان بیان کرد: انجمن برنج ایران باید نسبت به تأمین کسری میان تولید و مصرف اقدام کند همچنین نزدیک به 80 درصد از واردات برنج توسط اعضای انجمن برنج ایران صورت می‌گیرد و کشور به واردات برنج نیاز دارد و اعضای انجمن نیز در همین راستا فعالیت می‌کنند. او خاطرنشان کرد: اشاره‌ای به شرایط تولید و مصرف برنج در ایران می‌کنم تا روشن شود چرا واردات ضرورت دارد، چراکه میزان تولید برنج در فصل پر آبی ایران چیزی در حدود دو میلیون تن است اما این کالای استراتژیک سفره خانوار ایرانی مصرفی بسیار بیشتر از این رقم را دارد و نزدیک به سه و نیم میلیون تن برنج در ایران مصرف می‌شود بنابراین طبیعی است که واردات برنج تهدیدی برای تولیدکننده برنج ایرانی نیست و ما تنها با هدف حفظ بازار و تأمین سفره خانوار، فاصله میان تولید و مصرف را پر می‌کنیم. اخوان گفت: انجمن برنج همواره در کنار وزارت جهادکشاورزی و دولت، درصدد تنظیم بازار، تأمین کسری برنج و کمک به امنیت غذایی کشور بوده و پیشنهادهای خود را ارائه کرده است و هدف اصلی و وظیفه ذاتی انجمن کمک به تنظیم بازار و ایجاد آرامش در بازار دومین کالای پرمصرف خانوار ایرانی است و امیدواریم مسئولان هشدارهای ما را بشنوند و درهای اتاق‌‌شان به روی ما باز باشد و نگذارند بازار این کالا با نوسان روبه‌رو شود، چراکه کاهش واردات برنج در این وضعیت خطر بزرگی برای بازار و سفره خانوار است به طوری که بارها در سال‌های قبل درباره عواقب افزایش قیمت برنج هشدار دادیم اما شنیده نشد و در نتیجه با شوک قیمتی در سال 1400 روبه‌رو شدیم و سال بعد نیز که سال پر آبی بود، میزان تولید به حدود دو میلیون تن رسید درحالیکه باز هم به‌رغم این سال پرآب هنوز هم میزان تولید چنین فاصله زیادی با مصرف دارد به همین جهت واردات برنج هیچ تهدیدی برای تولید داخلی نیست بلکه به تنظیم بازار و تأمین کسری برنج و کمک به امنیت غذایی کشور کمک می‌کند. این مقام مسئول اظهار داشت: بخشی از برنج تولیدی در سال گذشته در انبارها مانده و فروش نرفته است و از این رو این امیدواری برای برخی وجود دارد که کاهش واردات برنج منجر به فروش رفتن برنج ایرانی دپو شده گردد و علت دپو شدن این برنج‌ها و فروش نرفتن آنها، افزایش واردات نیست بلکه افزایش قیمت برنج ایرانی است و در حقیقت برنج ایرانی آنقدر گران شد که بسیاری از مردم دیگر قادر به خرید آن نیستند به همین دلیل این برنج‌ها به دلیل نبود مشتری فروش نرفته است و حتی اگر میزان واردات کاهش یابد نیز امکان فروش آنها فراهم نمی‌شود.

چند دهک ایرانی مصرف‌کننده برنج خارجی هستند؟
او در باره نرخ مصرف کنندگان برنج خارجی گفت: تا قبل از افزایش یکباره و شدید قیمت برنج ایرانی در سال 1400، شش دهک ایرانی مصرف‌کننده برنج خارجی بودند و بعد از آنکه قیمت برنج ایرانی افزایش یافت، بسیاری قدرت خریدشان از دست رفت اما در عین حال با شرایط ویژه‌ای در سال گذشته روبه‌رو شدیم و افزایش شدید قیمت مواد غذایی و رشد تورم و گرانی سبب شد تعداد مصرف‌کنندگان برنج خارجی به شدت افزایش یافت و زمانی که قیمت برنج ایرانی به سه برابر قیمت برنج خارجی رسید، مصرف برنج ایرانی دستخوش کاهش شدید شد و کسانی که برنج ایرانی مصرف می‌کردند اقدام به جایگزینی آن کردند. اخوان اضافه کرد: مسئله اصلی برای کاهش واردات برنج، به مضیقه ارزی برمی‌گردد و اگر بازار برنج وارداتی را رصد کنید تا متوجه خواهید شد چه اتفاقی افتاده است و همواره تحت عنوان حمایت از تولید داخلی، واردات برنج چهار ماهی در فصل برداشت، ممنوع می‌شود و ثبت سفارشی در این دوره صورت نمی‌گیرد. او بیان کرد: در سال گذشته بدون هماهنگی و اعلام قبلی ثبت سفارش در آبان ماه بسته شد و این وضعیت تا اسفندماه ادامه یافت و همان زمان ما به وزارت جهادکشاورزی توصیه کردیم برای حفظ امنیت غذایی به مسئله واردات توجه کنید و باآنکه فصل برداشت برنج در پاکستان و هند است همکاران ما دراین صنف قیمت‌های مناسب اول فصل را از دست دادند و چند ماه بعد مجبور شدند به قیمت‌های بالاتر از بازار هند و پاکستان برنج را خریداری کنند. نتیجه این خرید گران‌تر در بازار نیز قابل رصد است از سوی دیگر ارز برنج را به موقع تخصیص ندادند و مشکل دومی ایجاد شد و همه این بحث‌ها برای کاهش واردات برنج نیز به کمبود ارز برمی‌گردد، چراکه روشن است که مصرف‌کننده برنج خارجی قدرت خرید برنج ایرانی گران را ندارد و شرایط آبی و خاکی کشور هم به گونه‌ای است که کشش کاشت بیشتر برنج در کشور وجود ندارد پس باید بخشی از نیازمان را از طریق واردات تأمین کنیم. اخوان معتقد است: زمین‌های کشاورزی یکپارچه‌سازی نشده و با توجه به تقسیم زمین‌ها، قطعات کوچک می‌شود و در نتیجه راندمان تولید کاهش می‌یابد، بنابراین لازم است زمین‌های کشاورزی یکپارچه‌سازی شود و اگر اتفاقی برای بزرگ خانواده رخ داد، فرزندان با فروش سهامشان سهم‌الارث بگیرند نه با فروش زمین. از سوی دیگر با ویلاسازی و کاهش شدید زمین‌های کشاورزی هم روبه‌رو هستیم و هر تصمیمی برای کاهش میزان واردات می‌تواند این بازار را دوباره با نوسان روبه‌رو ‌کند که باید توجه داشته باشید که اگر هر نوسانی در بازار ایجاد شود، با انبار خانگی برنج روبه‌رو می‌شویم که تبعاتش از دپوی برنج در انبارهای رسمی کشور بیشتر است.