اوراق سلف موازی ارزی، فروش متری مسکن و صندوق های کالایی جدید در دستور کار بورس کالا

آرمان ملی آنلاین - رحمتی در ابتدای سخنرانی خود گفت: نکته اول این است که برای احداث پروژه‌ها چه راه حلی می‌توان ارائه کرد؟؛ در خصوص تأمین مالی این پروژه‌ها ما بر روی انتشار اوراق سلف موازی استاندارد ارزی متمرکز شده‌ایم و براساس آن برآورد می‌کنیم طی دو سال بتوان ۵ میلیارد دلار اوراق سلف موازی استاندارد ارزی منتشر کرد.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا در خصوص این روش تأمین مالی توضیح داد: در تأمین مالی خارجی، سرمایه‌گذار حاضر است اوراق سلف ارزی خریداری کرده و مس یا هر نوع مواد اولیه موردنیاز خود را تحویل گیرد؛ برای مثال در یک بازه دو ساله نزدیک ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار کالا تحویل داد.

وی افزود: در بورس کالا برای انتشار این اوراق، می‌توان مس یا مواد اولیه پتروشیمی را تحویل داد. یعنی سلف ارزی که با نرخ ارز تأمین مالی می‌شود و تسویه آن خارج از اتاق پایایای خواهد بود، فرایند تسویه در آن به صورت اعتباری و پرداخت ارزی است.

او گفت: در این روش تأمین مالی، در موعد سررسید اگر اوراق سلف استاندارد ارزی، آپشن نداشته باشد، تحویل به صورت فیزیکی در گمرک خواهد بود و اگر اوراق دارای آپشن باشد، تسویه با نرخ سود اوراق تبعی آن انجام خواهد شد؛ از طریق این اوراق شرکت های مختلف می‌توانند ریسک های خود در مقابل نوسانات ارزی را پوشش دهند.

رحمتی ادامه داد: به عنوان مثال یک شرکت صادرکننده ممکن است تمایل داشته باشد از منابع ارزی خود برای سرمایه‌گذاری آتی استفاده کند. در این صورت صادرکننده می‌تواند این منابع ارزی را به حساب ناشر اوراق سلف ارزی واریز کرده و در سررسید با اعمال آپشن اوراق با نرخ ۳ تا ۵ درصد، ارزی که در سنوات قبل در زمان انتشار اوراق به ناشر داده را با دریافت سود خود مجدد پس بگیرد.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا اظهار داشت: با بررسیهایی که در بورس کالا انجام شد به این نتیجه رسیدیم که اگر بانک مرکزی برخی از قیود این روش را بپذیرد، می‌توان بازار را به شدت بزرگ کرد؛ این روش ضمن رفع چالش تأمین مالی، زمینه تأمین مالی ۵ تا ۶ میلیارد دلاری در کشور را فراهم می‌آورد.

رحمتی تصریح کرد: نکته مهم اینجاست که ما صندوق ارزی در عمل نداریم و در صندوق توسعه ملی نیز منابع بسیار ناچیزی باقی مانده که با این وضعیت تأمین مالی پروژه های بزرگ تقریبا غیرممکن است.

به گفته معاون بورس کالا، بررسی های ما نشان می‌دهد این اوراق راه حلی مهم برای تأمین مالی پروژه های بزرگ است و در کشور هم عرضه و هم تقاضا برای این اوراق وجود دارد.

او در خصوص تأمین مالی صنعت خودرو از مسیر بورس کالا نیز گفت: بورس کالای ایران این طرح را داشت که در صورت تداوم عرضه خودرو در بورس کالا، سازوکار پیش‌فروش به گونه‌ای باشد که مردم از بورس به صورت بلندمدت خودرو خرید کنند و اوراق دریافت کنند، تأمین سرمایه‌ها به جای مردم پول را به خودروساز پرداخت کنند و اوراق بهادار نزد خریداران خودرو را به عنوان توثیق بپذیرند؛ با این روش می‌توانستیم خرید دین را در حجم بالا به صورت خرد و به پشتوانه توثیق الکترونیکی اوراق داشته باشیم.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا ادامه داد: شرکت های تأمین سرمایه موافق این طرح بودند و بسیار از آن استقبال کردند. چون قرار بود دارایی مردم یعنی اوراق بهادار آنها را که قصد فروش نداشتند، به عنوان توثیق از آنها بپذیرند و می‌توانستیم با این طرح خرید دین را در صنعت خودرو پیاده سازی کنیم. در این رابطه با دو شرکت خودروساز بزرگ نیز مذاکره کردیم؛ این‌ها مثالهایی است از طرحهایی که می‌توان برای تأمین مالی صنایع از آنها بهره برد.

رحمتی افزود: موضوع دیگری که در بورس کالا مورد بررسی قرار گرفته، استفاده از اوراق گام به عنوان یک نوع اعتبار اسنادی استاندارد شده با قابلیت تغییر ذی نفع است. در این اوراق خریدار اول با وثیقه گذاری نزد بانک، اوراق گامی دریافت می‌کند که مشابه پول به عنوان ابزار پرداخت می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و فروشنده کالای اول نیز می‌تواند کالای بعدی موردنیاز خود را با استفاده از این اوراق گامی که از خریدار دریافت کرده، بدون نیاز به وثیقه گذاری خریداری کند و تنها نیاز است در سامانه بانک مرکزی تغییر ذی نفع برای اوراق اعمال شود.

رحمتی اظهار داشت: برای اجرای این امر صرفا یک شرط برای تغییر ذی نفع اوراق گام وجود دارد، آن این است که تسویه خارج از پایاپای برای این اوراق حذف شود و تسویه داخل اتاق پایاپای به صورت اعتباری داشته باشیم. به گونه‌ای که ما به سامانه مربوطه در بانک مرکزی متصل شده و دسترسی لازم را دریافت کنیم تا دارنده جدید اوراق را اعلام کنیم.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا در ادامه سخنرانی خود به موضوع توثیق گواهی سپرده کالایی اشاره کرد و گفت: طرح دیگری که می‌تواند بسیار مفید باشد در رابطه با توثیق است. فرض کنید شرکت ملی صنایع مس ایران معادل ۲۰۰ میلیون دلار کاتد مس در انبار خود داشته باشد، یا تخمین زده می‌شود که ۵۰۰ میلیون دلار محصولات فولادی در یک کارخانه تولید و انبار شده باشد. در تمام دنیا کالاهای تولیدی می‌تواند وارد انبارهایی شود که بابت آن سندی تحت عنوان قبض انبار یا گواهی سپرده کالایی صادر می‌شود؛ این گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری هستند که قابل توثیق هستند.

رحمتی افزود: مشکلی که در این رابطه وجود دارد این است که بحث مالیاتی اوراق گواهی سپرده کالایی در ایران به طور کامل حل نشده و براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده قابل حل نیست.

به گفته معاون بورس کالا، بورس کالای ایران پیشنهاد دارد یک صندوق کالایی راه اندازی شود که گواهی های سپرده کالایی محصولات مختلف مثل کالای مس به عنوان دارایی صندوق در نظر گرفته شود و ارزش خالص دارایی های صندوق نیز براساس ارزش دارایی پایه آن نوسان می‌کند.

وی ‌گفت: نکته کلیدی این است که در این مدل، گواهی سپرده کالایی یا در واقع همان کالایی که در انبار کارخانه تولیدی انبار شده است، تبدیل به دارایی صندوق کالایی می‌شود که قابلیت توثیق و خرید و فروش دارد. بدیهی است که در صورت صدور و یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، صندوق باید اقدام به خرید و یا فروش مس کند؛ حالا این صندوق می‌تواند بابت فروش مس خود اعتبار مالیاتی بگیرد و یا بابت خرید آن مالیات پرداخت کند و در امیدنامه و اساسنامه صندوق نیز باید این موضوع ذکر شود که موضوع مالیات بر ارزش افزوده در این صندوق می‌تواند وجود داشته باشد.

رحمتی ادامه داد: پس از راه اندازی صندوق کالایی مس می‌توان قراردادهای آتی و آپشن بر پایه این صندوق راه اندازی کرد و عملا به این آرزو برسیم که برای کالاهای صنعتی، قراردادهای مشتقه بلندمدت داشته باشیم تا زنجیره ارزش بتواند پوشش ریسک خود را از طریق این قراردادها انجام دهد. مضاف بر اینکه دارنده واحدهای صندوق نیز می‌تواند آن را توثیق کند چون دارنده یک دارایی شده که در بازار دارای ارزش معادل کالای تحت تملک صندوق است.

معاون بورس کالا گفت: ما معتقدیم که اگر صندوق های کالایی حوزه صنعتی را بتوانیم با همکاری و همراهی مراجع و نهادهای ذی ربط راه اندازی کنیم بازار بسیار بزرگی ایجاد خواهد شد که مردم بتوانند به سادگی روی کالاهای مختلف سرمایه‌گذاری داشته باشند. ضمن اینکه با استفاده از کالای موجود در انبار کارخانه، تأمین سرمایه در گردش نیز امکان پذیر می‌شود چراکه کالای موجود در انبار تبدیل به دارایی و واحد سرمایه‌گذاری شده است.

رحمتی در بخش پایانی صحبت های خود به اوراق سلف موازی استاندارد اشاره کرد و گفت: بورس کالای ایران آمادگی همکاری با شرکت‌ها و صنایع مختلف را دارا است و همه شرکت‌ها می‌توانند برای تأمین مالی به شرکت های کارگزاری مراجعه کنند و درخواست انتشار این اوراق را ارائه کنند.

به گفته او، در خصوص اوراق سلف استاندارد متری مسکن طرحی را طی دو سال اخیر به سازمان بورس و اوراق بهادار پیشنهاد داده‌ایم که در انتظار ابلاغ دستورالعمل اجرایی آن هستیم. در این مدل برای مثال خانه‌ای که ۸۰ درصد پیشرفت داشته، تبدیل به ۵۰ هزار ورقه بهادار می‌شود و هر ورقه آن شامل بخشی از آن مسکن مثلا یک مترمربع است و برای تحویل آن مسکن در سررسید، دارنده باید به میزان متراژ قابل تحویل، صاحب اوراق سلف متری مسکن باشد.

وی افزود: دو نکته کلیدی در این رابطه وجود دارد؛ نکته اول این است که لازم نیست سرمایه‌گذار به اندازه خرید کل متراژ یک خانه اوراق بخرد، بلکه هر فرد به میزان سرمایه خود به عنوان مثال به اندازه ۶ متر مربع می‌تواند در بازار مسکن سرمایه‌گذاری داشته باشد. نکته دوم نیز این است که می‌توانیم صندوق های ملک نیز راه اندازی کنیم که این صندوق‌ها با پیمانکاران وارد مذاکره شده و تأمین مالی پروژه آنها را بر عهده بگیرند و این اوراق را از ملک قبلی به ملک جدید منتقل کنند و عملا تأمین سرمایه در گردش بازار مسکن را ایجاد کنند. در این رابطه چند شرکت فعال در حوزه مسکن در خصوص راه اندازی صندوق های ملک و هم در اوراق سلف متری مسکن ابراز آمادگی کرده‌اند که درخواست خود را به سازمان بورس ارائه کنند.

وی در پایان با بیان اینکه موارد مطرح شده از جمله پروژه های توسعه‌ای بورس کالا به شمار می‌روند، اظهار داشت: امیدواریم چه صندوق های کالایی و چه اوراق سلف متری مسکن برای تأمین مالی و سرمایه در گردش پروژه‌ها بتوانند به فعالیت بنگاه‌ها و بازار سرمایه کمک کنند.