شعله آبي بورس

آرمان - زماني كه دولت یازدهم در سال 92 سکان اداره قوه‌مجریه را در دست گرفت، شاخص كل بورس تهران در کانال 38 هزار واحدی قرار داشت اما هم اكنون در ارتفاع 78 هزار واحدی قرار دارد. شاخص كل بورس تهران در دولت دهم بسيار سريع رشد پيدا كرد كه باتوجه به شاخص‌هاي كلان اقتصادي از جمله نرخ‌تورم 40 درصدي و نرخ رشد اقتصادي منفي 6.8 بدون شك شاخص كل بورس بي منطق و حبابي رشد پيدا كرده‌است. باتوجه به اينكه هر رشد افسار گسیخته‌اي در قیمت سهام روزی سرکوب خواهد شد، بورس تهران پس از آن دوران يعني در دولت يازدهم به تدریج حباب‌های‌قیمتی را شکسته و به وضعیت واقعی خود نزدیک‌تر شد كه متاسفانه این عامل، بدبینی‌ سهامداران و ترس و نگرانی آن‌ها را نسبت به سرمايه‌گذاري در بازار بورس رقم زد.در اين‌باره هادي حق شناس، كارشناس اقتصادي در گفت‌وگو با «قانون» مي‌گويد: بورس، آيينه بخش واقعي اقتصاد است. بيشتر شركت‌هايي كه در بورس حضور دارند، در زمينه توليد كالا و خدمات فعاليت مي‌كنند. طي چندسال اخير بخشي از اقتصاد در ركود به سرمي‌برد يعني شركت‌ها با تمام ظرفيت خود توليد نمي‌كنند،لذا وقتي بنگاه‌هاي اقتصادي توليد نداشته باشند و يا رشد توليد بخشي از واحدهاي توليدي مانند سيمان، كاشي و برخي پتروشيمي‌ها مانند مدت مشابه گذشته نباشد، طبيعي‌است كه اين كاهش توليد و ركود اقتصادي به رونق بورس منجرنشود. بورس در سال‌ 92 و 93 به دليل اينكه قيمت ارز سه برابر شد، غيرطبيعي رشد پيدا كرد؛ لذا هم‌اكنون رشد بازار بورس ديگر كاذب نيست، به عبارتي تاثير سه برابر‌شدن قيمت ارز در شاخص‌ كل بورس در اين دو سال اخير جبران شده است.

بورس در نيمه اول 95

بورس تهران طي چهار سال اخير به وي‍ژه در سال 95 با فراز و نشیب‌ها و چالش‌های بسیاری همراه بود. همان‌طور كه اشاره شد، قيمت سهام درسال 92 و 93 به دليل افزايش چشمگير قيمت ارز، رشد غير طبيعي و حبابي پيدا كرد و پس از رشدهای قابل توجه سهام‌ در سال 94 از جمله رشدهای کاذب و هیجانی بازار در زمستان اين سال به‌خصوص در صنعت خودرو، این گروه به لیدر بازار تبدیل شد؛ به همين منظور از ابتدای سال 95 ریسک‌های این صنعت با توجه به لیدرمحور بودن بازار بر کل صنایع بورسی تاثیرات منفی گذاشت، البته از اواسط خردادماه 95 نقش لیدری این گروه در بازار کمرنگ‌تر شد و تاثیر منفی کمتری نسبت به دو ماه اول سال 95 بر بازار داشت؛ بنابراين بازار بورس در ماه‌هاي ابتدايي سال 95 مسيرهاي‌نزولي را طي كرد، اما از اواخر تیرماه روند بورس تهران به دليل انتشار برنامه‌های آتی امیدوارکننده شرکت‌ها در مجامع، جابه‌جایی ریاست سازمان، کاهش نرخ سود سپرده‌های‌بانکی و همچنین کاهش نرخ سود تسهیلات متحول شد و رو به صعود رفت؛ به‌طوري كه مرداد ماه یکی از جنجالی‌ترین ماه‌های بورس درسال 95 بود زیرا از ابتدای‌مردادماه که شاخص کل در کانال 74 هزار واحدی قرار داشت در آغاز نیمه دوم ماه در ارتفاع 78هزار واحدی قرار گرفت، اما با لحاظ کردن تمامی این دلایل مثبت در بازار، سرعت رشد بازار سرمایه در نیمه اول مردادماه 95 توجیه‌پذیر نبود و به همین دلیل بار دیگر بستر کاهش و نزول شاخص كل بازار فراهم شد؛ به‌طوري كه تداوم این روندنزولی باعث شد تا بورس تهران آخرین روزهای تابستان 95 را بی‌جان و کم ‌رمق طی کند.

بورس در نيمه دوم 95

یکی از اتفاقات حايز اهمیت در نیمه دوم سال 95 برای بورس تهران، بازگشایی نمادهای بانکی بود. بازگشایی این نمادها، بازار سرمایه را با تنش‌هايي مواجه کرد؛ به‌طوری که بازگشایی نماد بانک ملت در پنجم بهمن ماه 95 ، بورس تهران را دچار شوک کرد و با کاهش ارزش سهام خود نقش بسزايی در ریزش هزار و 14 واحدی شاخص‌کل بازار در این روز داشت. توقف طولانی مدت نمادها در بازارهای بورس و فرابورس، آسیب‌های جدی را به بازار وارد خواهد کرد و با بازگشایی نمادهای بانکی در نیمه دوم سال 95 ، برخی از نگرانی‌ها و تردیدهای ناشی از توقف نمادها رفع شد. همچنين مسائل سیاسی داخلی و خارجی در نیمه دوم سال 95 بر بازار سرمايه بي تاثير نبود كه در این خصوص می‌توان به واکنش بازار سرمایه در روز نتیجه‌گیری انتخابات رياست‌جمهوري آمریکا اشاره کرد كه در این روز شاخص بورس تهران ريزش سنگيني پيدا كرد، البته بيشتر بازارهای جهان به انتخاب ترامپ به عنوان رييس جمهور آمريكا واكنش نشان دادند. شاخص كل بورس تهران در كانال 78هزار واحد سال 95 را به پايان رساند.

بورس در سال 96

بورس یکی از بازارهای مالی مهم هر کشوری محسوب‌مي‌شود و شرایط این بازار به شدت از سایر بخش‌ها تاثیر مي‌پذیرد؛ به همين جهت بازار بورس نه تنها از اقتصاد‌ملی بلکه از اقتصاد جهانی متاثر می‌شود. بورس‌تهران درحالی وارد سال ۹۶ شده است که ریسک‌های بیشتری گریبان گیر بازار سرمایه کشور هستند. حمله موشکی آمریکا به سوریه، بازارهای جهانی را متلاطم كرده و وضعیت اقتصادي جهان و همچنین روند بازار‌ها را با ابهاماتی روبه‌رو کرده است. این اقدام از سوی آمریکا باعث کاهش شاخص‌ كل بورس‌های جهانی به‌خصوص در منطقه آسیا شد، البته شاخص‌ كل بورس آمریکا هم با افت مواجه شد، اما بورس‌تهران علی رغم واکنش منفی بورس‌های جهان به این موضوع، با افزایش نسبی شاخص كل همراه بود. همچنين قیمت‌های جهانی بر شاخص و روند صنایع بورس کشور تاثیرگذار است؛ به عبارتي در شرایط ناامن اقتصادی در جهان و درصورتی که قیمت طلا با افزایش همراه باشد، گرایش به سمت بازار طلا بيشتر خواهد بود و این امر می‌تواند سرمایه‌ها را از بازار سهام به سمت بازار طلا هدایت کند که در این شرایط، بورس با واکنش منفی مواجه خواهد شد. در صورت ادامه دار بودن تنش‌های منطقه‌ای امکان دارد قیمت فلزات و حامل‌های انرژی با کاهش روبه‌رو شود که در این صورت احتمال متاثر شدن بورس تهران وجود خواهدداشت، اما بازارهای ارز همچون دیگر بازار‌ها با سردرگمی همراه‌شده‌اند. درحال حاضر روند شاخص كل‌بورس مثبت است؛ به طوري‌كه بورس تهران نسبت به این اتفاقات روند بی‌تفاوتی را در پیش گرفته است.

افزايش 40 هزار واحدي شاخص

درخصوص بررسي وضعیت بورس تهران در چهار‌سال‌گذشته، محمدرضا گیوکی، عضو انجمن‌مهندسی مالی ایران، در گفت و گو با «قانون» مي‌گويد: اگر روند بورس تهران در دوره متمادی چهار ساله یعنی از ابتداي سال 92 تاکنون تنها از لحاظ شاخص مورد بررسی قرار گیرد، مشاهده مي‌شود که در این دوره شاخص کل بورس تهران روند افزایشی داشته است. به‌طوری که در بدو ورود به سال 92 این نماگر در کانال 38 هزار واحدی قرار داشت و هم اكنون در ارتفاع 78 هزار واحدی به سر می‌برد؛ به عبارتي با وجود چالش‌هاي اقتصادي، شاخص کل بورس‌تهران افزایشی حدود 40 هزار واحدي در طی این دوره به ثبت رسانیده است، اما تنها با استناد به رشد شاخص كل بورس تهران نمی‌توان گفت که بازار سرمایه در چهار سال گذشته رشد داشته است. محرز و بدیهی است كه چالش‌ها و فراز و فرودهای بسیاری بازار سرمایه ایران را دستخوش تغییرات مثبت و منفی کرده است.

رشدحبابي بورس

گيوكي با اشاره به اينكه رشد بورس درسال‌های قبل از 92 بسیار سریع، بی‌منطق و حبابی بوده است، تصريح مي‌كند: هر رشد افسار گسیخته در قیمت سهام بدون انگیزه قوی بنیادی، روزی سرکوب خواهد شد؛ به همين جهت بورس تهران پس از آن دوران به تدریج حباب‌های قیمتی را شکسته و به وضعیت واقعی خود نزدیک‌تر شده و به تدریج از سرعت رشد خود کاسته است، متاسفانه این عامل باعث شد تا بستر مناسبی برای بدبینی‌ سهامداران و همچنین ترس و نگرانی آن‌ها فراهم شود، در صورتی که رشد افسار گسيخته بازار سرمایه و بورس در شرایطی که تولید و تورم در وضعیت مناسبی نيستند، چندان منطقی به نظر نمی‌رسيد.

وي ادامه مي‌دهد: بررسی روند بازار بورس طی سال‌های متمادی بیانگر این امر است که به طور‌حتم رشدهایی با پایه ضعیف بنیادی، شاخص كل بورس را به دوره استراحت فرو‌خواهد برد تا قیمت‌ها به قیمت واقعی نزدیک شوند. رشد بازار سهام زمانی که در اقتصاد رکود و تورم وجود دارد و به اصطلاح كشور با رکود تورمی مواجه است، چندان سو‌دآور نخواهد بود. شایان ذکر است که بورس در سال‌های قبل از 92 سود‌آوری بالایی داشته است، اما باید برای بررسی بازده و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری نرخ تورم را هم دخیل کرد. به عبارت دقیق‌تر، رشد سرمایه زمانی ارزش دارد که از نرخ‌تورم عمومی بالاتر باشد؛ در غیر این صورت قدرت خرید سرمایه‌گذار کاهش پيدا مي‌كند. در ابتدای سال 92 بورس با سرعت چشمگیری رشد کرد که دلایل آن سیاست‌های‌جدید و امیدواری از خروج تحریم‌ها بود. در هرصورت بورس تهران بعد از سال 92 نتوانست به رشد پر سرعت خود ادامه دهد که دلایلی همچون از بین رفتن حباب قیمتی سال‌های قبل بازار، شرایط بازارهای جهانی، تحریم‌ها، تضعیف ریال در برابر دلار و تمامی چالش‌ها و دست اندازهاي اقتصادي را مي‌توان برشمرد.

لزوم افزايش سواد مالی

اين كارشناس بورس تاكيد مي‌كند: افت و خیزهای بورس از انگیزه سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در بازار‌سرمایه کاسته است، به‌خصوص برای آن دسته از فعالاني که دید کوتاه‌مدت برای سرمایه‌گذاری دارند. علاوه بر تلاش برای رفع بحران‌ها و ابهامات در بازار سرمایه باید به اهمیت فرهنگ‌سازی و بالابردن سواد مالی اشخاص برای سرمایه‌گذاری نیز توجه شود. لازم به ذکر است که عدم‌درک از اقتصاد و امور مالی، یک عامل بازدارنده در جهت مالکیت سهام است و کمبود سواد مالی، مانع مشارکت درست افراد در بازار سهام می‌شود. این امر بدیهی است که سرمایه‌گذاران در صورت ناآگاهی، قادر به استفاده درست از بازار سهام و سرمایه‌گذاری کارآمد نخواهند‌بود؛ به همین دلیل نمی‌توانند تصمیمات عاقلانه‌ و كارشناسانه‌ بگيرند. دسترسی به سواد مالی به ویژه ارائه اصول کلیدی آن، برای گروه‌های سرمایه‌گذار نیاز مبرمی است که باید توسط مسئولان توسعه دهنده در برنامه‌های مالی فراهم شود.

استقبال كم‌رنگ

عضو انجمن مهندسی مالی ایران مي‌گويد: اولویت برگزاری نمایشگاه بورس، بانک و بیمه، فرهنگ‌سازی است و با ایجاد کارگاه‌های آموزشی انتظار‌می‌رود که استقبال سهامداران به خصوص سهامداران خرد و نوپا از این مساله قابل توجه تر باشد زیرا در این صورت تبادل اطلاعات درست در این زمینه گسترش خواهد یافت. در نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه هر سه رکن اصلی صنعت مالی کشور، یعنی بازار سرمایه، بازار پول و صنعت بیمه حضور منسجم و گسترده دارند و به همین دلیل می‌توانند نقش مهمی در توسعه و ارتقای سواد مالی داشته باشند، اما در ارزیابی نمایشگاه امسال نسبت به سال گذشته می‌توان گفت که استقبال از نمایشگاه فاینکس امسال کم رنگ تر از سال گذشته بوده است.