طبل توخالی مالیات بر خانه‌های خالی

به گزارش آرمان ملی: اگرچه دولت همواره اعلام کرده مالیات‌های حوزه مسکن صرفا جنبه کنترلی و ساماندهی بازار مسکن را دارد و روی مبالغ آن حساب نکرده، برخی کارشناسان به این بهانه که دولت قصد دارد از محل مالیات‌های بخش مسکن برای خود کسب درآمد کند بعضا دولت سیزدهم را مورد نقد قرار می‌دهند. در لایحه بودجه ۱۴۰۳ درآمد حاصل از مالیات واحدهای خالی از سکنه فقط ۱۰۰۰ میلیارد تومان و مالیات واحدهای مسکونی گران‌قیمت ۴۳۷ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. دولت در جدول شماره ۵ مربوط به منابع قانون بودجه ۱۴۰۳ درآمدهای مالیاتی را ۱۳۰۸ هزار و ۶۳۲ میلیارد تومان در نظر گرفته که سهم مالیات از واحدهای خالی از سکنه ۱۰۰۰ میلیارد تومان است. این رقم حدود یک صدم درصد از کل بودجه ۶۳۴۷ همتی را شامل می‌شود.

با این اوصاف، تامین منابع از محل مالیات واحدهای خالی و لوکس رقم قابل توجهی نیست. در ۱۱ ماه ابتدای سال گذشته نیز طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، جمع مالیات خانه‌های لوکس و خالی به ۵۰ میلیارد تومان هم نرسید. از این رو به نظر می‌رسد طرح مالیات بر خانه‌های خالی به بن بست رسیده باشد، چرا که هر ساله رقم مالیاتی اخذ شده بسیار کمتر از رقم پیش بینی شده در بودجه سالانه است. به باور کارشناسان خالی گذاشتن خانه در هر کشوری نشانی از نبود آینده روشن اقتصادی است. در واقع افراد ترجیح می‌دهند کالای خود را بدون استفاده و حتی با وجود احتمال اتخاذ سیاست‌های تنبیهی خالی نگه دارند چون می‌دانند در آینده قیمت این کالا افزایشی خواهد بود. از این رو با مهدی سلطان محمدی، کارشناس حوزه مسکن گفت‌وگو کردیم تا چالش‌ها ومزایای اجرای این طرح در حوزه مسکن را بررسی کنیم. وی معتقد است:« این طرح در اکثر کشورهای دنیا اجرا می‌شود، اما در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شده است که تاثیر واضح و روشنی در حوزه مسکن نداشته است و در بخش درآمدزایی برای دولت نیز باید گفت؛ عملاً اجرای این طرح مشروط به هزینه‌هایی از سوی دولت است که اجرا و درآمدهای نهایی آن برای دولت را معقول و به صرفه اقتصادی نمی‌سازد. از سوی دیگر اجرای این طرح نیاز به ابزار وسامانه‌ها و تعامل بخش‌های مختلفی در سازمان‌ها و نهادهای مختلف دارد که این امر هم با توجه به مشکلات و فقدان امکانات مورد نظر تا کنون به مرحله اجرای نهایی نرسیده است و اجرای ناقص آن هم در سال‌های گذشته با مشکلات ذکر شده مواجه بوده و از این رومیزان درآمدهای مالیاتی از این محل بسیار کم و عدد ناچیز و غیرقابل توجه بوده است.

در حقیقت از روز اولی که این طرح ارائه شد، کارشناسان این حوزه اعلام کردند که این طرح به گونه‌ای که در سطح اجتماعی و رسانه‌ها اعلام شده، نیست و به این شکل پیش نخواهد رفت و در عمل هم اینگونه شد، ضمن آنکه همواره تذکر داده می‌شد که شناسایی خانه‌های خالی فرایند پیچیده‌ای دارد و اصلا کار ساده‌ای نیست. نتایج پیاده کردن این طرح در کشورهای دیگر نیز مشخص است و در بسیاری از کشورها این طرح اجرا شده بود اما بسیاری از کشورها اعلام کردند که هزینه‌های این طرح از منافع آن بیشتر است. واقعیت این است درصد خانه‌های خالی در هر جامعه‌ای وجود دارد که به همان نسبت این خلاء در حوزه‌های دیگر مانند اشتغال و... وجود دارد، در باره خانه‌های خالی نیز این مسئله صادق است و برخی از این خانه‌های خالی حکمِ فرصتی برای آینده شغلی یا زندگی فرزندان، یا کاهش دغدغه‌های زندگی و سرمایه‌گذاری و... محسوب می‌شود. معمولا خانه‌هایی که مردم آن را خالی نگه می‌دارند دلایلی برای این اقدام دارند و بدون دلیل خانه‌‌ای خالی نمی‌ماند زیرا اجاره این خانه‌ها درآمدی را برای مالک به همراه دارد که معمولا از این درآمدها صرف‌نظر نمی‌کنند. اغلب خانه‌هایی که در حال تعمیرات هستند یا در حال گرفتن اخذ پروانه‌اند خالی محسوب می‌شوند یا اینکه افراد این خانه‌ها را برای فرزندانشان نگه داشته‌اند یا خانه‌های ویلایی و آپارتمان‌هایی ‌هستند که مالکین آنها خارج از کشور زندگی می‌‌کنند. به این ترتیب مساکن زیاد تحت عنوان خانه‌های خالی نیازمند بررسی به قدری نیست که بتوان آن را به عنوان معضل یاد کرد. قطعاً تقویت بازار ساخت وساز و واگذاری تسهیلات به منظور رشد ساختمان سازی می‌تواند باعث رونق بخش مسکن شود اما اینکه بتوان با اِعمال طرح‌های مالیاتی به تقویت بازار مسکن و حل مشکل اجاره‌نشین‌ها و سامان‌بخشی به حوزه مسکن امیدوار بود، تصور درستی نیست، در حقیقت چنانچه دولت این مقدار زمان و هزینه‌ای که بابت اجرای طرح‌هایی مانند مالیات بر خانه‌های خالی صرف می‌کنند، مصروف رشد ساخت وساز و حل مشکلات برای فعالان در این حوزه می‌کردند احتمالاً الان شرایط مناسب‌تری را دراین زمینه داشتیم. »