راستی‌آزمایی پالایشگاه‌های فراسرزمینی

افتخاری غیرقابل باور برای ایران

جهانبخش امینی کارشناس حوزه انرژی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: تمرکز بر روی پالایشگاه‌های فراسرزمینی از سوی دولت از دو منظر قابل بررسی است و اینکه ایران با تکیه بر توانمندی‌های خود در کشورهای مقصد حضور می‌یابد و در حوزه نفت و گاز با تکیه بر ظرفیت‌های بخش خصوصی و دولت اقدام به احیا و توانمندسازی بیشتر این پالایشگاه‌های می‌کند رویکردی است که در عرصه بین‌المللی نیز برای کشور افتخارآفرین و شاید غیرقابل باور باشد، اینکه بتوانیم به شکل مستقل با حضور در کشورهای دیگر اقدام به ساخت یا بهینه سازی پالایشگاه‌ها ‌کنیم قطعا قابل تحسین است و با این روش می‌توانیم ارزش افزوده و ارزآوری برای کشور داشته باشیم.

او افزود: تبدیل نفت به فرآورده نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلانی برای ایجاد تأسیسات پالایشگاهی دارد و کشورهای فروشنده نفت حتی اگر تحت تحریم قرار نداشته باشند به همکاری با کشورهای دیگر در زمینه پالایشگاهی می‌پردازند تا نفت خود را در کشورهای مقصد تبدیل به فرآورده کنند و بفروشند که این سیاست مناسبی است که در کشور ما تاکنون مغفول مانده است، اما مزیت این روش این است که بازار دائمی برای فروشنده نفت ایجاد می‌شود و دلیلش این است که نفت با کیفیت‌های گوناگون تولید می‌شود و همه پالایشگاه‌ها نمی‌توانند انواع مختلف نفت‌ها را پالایش کنند بنابراین به همین دلیل همکاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی باعث می‌شود که خصوصیات آن پالایشگاه‌ها را طوری طرح‌ریزی کنیم که برای پالایش نفت ما مناسب باشد

سیاستی برد – برد برای ایران و کشورهای هدف

این کارشناس درباره مطلوبیت هزینه‌کرد ایران در کشورهای دیگر در این حوزه گفت: این اقدام سیاستی برد – برد است که علاوه بر حفظ منافع ایران در این خصوص به ویژه در شرایط تحریم و مشکلات سر راه تولید و صادرات محصولات فرآوری شده می‌تواند برای ایران مناسب باشد، در حقیقت هزینه کردن ایران در کشورهای دیگر در این زمینه به معنای سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت برای کشور محسوب می‌شود که می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیگر کشورها بر تحریم‌های کنونی غلبه کرد و میزان تولیدات خود در حوزه پتروشیمی و انرژی را افزایش داد.

امینی توضیح داد: در این طرح کشورهای مقصد با قبول هزینه‌های مالی با استفاده از توان علمی و تکنولوژی‌های در اختیار کارشناسان ایرانی شرایط توسعه در حوزه پتروشیمی و نفت و... را در کشور خود فراهم می‌کنند و طرفین از این رویکرد منتفع می‌شوند.

این کارشناس توضیح داد: صادرات نفت خام در شرایط تحریمی کنونی در شرکت ملی نفت ایران و روند مثبت این صادرات در یک سال اخیر به این انجامیده است که هم‌اکنون با توجه به نیاز روزافزون دنیا به فرآورده‌های نفتی به نظر می‌رسد تحریم این‌گونه حامل‌های انرژی سخت باشد؛ از این رو فعال شدن ایران در بحث پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌تواند آغاز خوبی در بحث تامین پایدار فرآورده در داخل و خارج ایران باشد.

ارزآوری و درآمدزایی برای ایران

امینی اضافه کرد: با توجه به قیمت‌های جهانی فرآورده‌های نفتی به نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت‌های خالی پالایشگاه‌های نفت خارج از کشور می‌تواند درآمدهای ایران را افزایش دهد از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که تعمیرات، راه‌اندازی و مدیریت پالایشگاه‌های خارجی به دست شرکت‌های توانمند داخلی می‌تواند به بحث صادرات نفت، اشتغال و ارزآوری کمک شایانی کند و با توجه به اینکه هدف اصلی تحریم‌های کنونی کاهش درآمدهای نفتی است، توسعه استفاده از ظرفیت خالی پالایشگاه‌های فراسرزمینی از سوی دولت سیزدهم می‌تواند نقشه دشمن برای کاهش درآمدهای نفتی را تضعیف کند.

او ادامه داد: اقدام دولت برای راه‌اندازی پالایشگاه فراسرزمینی در ونزوئلا اقدام مناسبی بوده و این پالایشگاه بازاری برای نفت خام ایران خواهد بود و از نظر صادرات خدمات مهندسی، دانش فنی و تجهیزاتی که می‌توانیم بسازیم نیز یک اقدام مثبت است بنابراین اگر بتوانیم در ونزوئلا یا کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی بازارهای جدیدی پیدا کنیم برای توسعه بازار نفت ایران بسیار موثر است مشروط بر اینکه از نظر مالی نیز بررسی کافی انجام شود و در نهایت منجر به این شود که هزینه‌هایی که ایران انجام می‌دهد بازگشت خوبی داشته باشد و درآمد خوبی برای کشور حاصل شود.

فراسرزمینی‌ها، دروغی بیش نیست

از سوی دیگر برخی از کارشناسان در حوزه نفت و پتروشیمی ارزیابی مثبتی از پالایشگاه‌های فراسرزمینی ندارند و معتقد هستند که دولت با این موضوع که طی سالیان اخیر با هیاهوهای بسیاری همراه بوده، درصدد است این دروغ را القا کند که ایران صاحب بخشی از سهام پالایشگاه‌های خارجی شده است در حالی که به گفته این کارشناسان، این موضوع غیرواقعی بیش از همه درباره پالایشگاه ال پالیتو شنیده شده است یک واحد پالایشی 110 هزار بشکه‌ای که گفته می‌شود ایران روزانه 100 هزار بشکه نفت به آن ارسال می‌کند.

رسانه‌های همسو با دولت تا می‌توانند به این دروغ دامن می‌زنند که ایران سهامدار این پالایشگاه شده درحالی‌که شرکت مهندسی و ساختمان نفت ایران وظیفه تأمین قطعات مورد نیاز این واحد پالایشی و اورهال آن را بر عهده دارد و خبری از سهامداری نیست.

‌پالایشگاه فراسرزمینی به اخبار محدود شد

به گزارش بلومبرگ همه پالایشگاه‌های ونزوئلا به جز یکی از واحد‌های کوچک تولید بنزین پالایشگاه پورتولاکروز از کار افتاده‌اند که با انتشار این خبر تحلیلگر دویچه‌وله در تحلیلی ادعا می‌کند که متخصصان اعزامی ایران عامل اصلی از مدار خارج‌شدن پالایشگاه‌های ونزوئلا هستند، اما فارس در گفت‌وگو با فرهاد احمدی، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، بلافاصله این مسأله را تکذیب کرد.

احمدی در این گفت‌وگو با اشاره به آخرین وضعیت پروژه‌های ایران در پالایشگاه‌های ونزوئلا گفت که ادعای از مدار خارج‌شدن پالایشگاه‌های ونزوئلا به دلیل حضور ایران کاملا کذب است، چراکه ونزوئلا شش پالایشگاه دارد و تعاملات ایران با ونزوئلا فقط محدود به دو پالایشگاه است؛ در پالایشگاه ال‌پالیتو هنوز ایران وارد مرحله تعمیرات اساسی نشده و در پالایشگاه پاراگوانا نیز هنوز قراردادی امضا نشده است که مقصر آنها ایران باشد. طبق گفته او اولین پروژه در پالایشگاه‌های ونزوئلا، مربوط به پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای ال‌پالیتو بوده که تاکنون تنها ۷۳ درصد آن پیش رفته و ایران هنوز وارد تعمیرات اساسی آن نشده است.

او تأکید کرد: تا آنجا که او اطلاع دارد، این پالایشگاه در مدار تولید است و فقط شاید توقفی کوتاه برای انجام برخی تعمیرات داشته باشد که آن هم ربطی به پروژه ایران ندارد. پروژه پالایشگاه پاراگوانا هم طبق اظهارات او به هلدینگ خلیج فارس سپرده شده و هنوز حتی به مرحله انعقاد قرارداد هم نرسیده است.

اخبار ضد و نقیض پالایشگاه‌های فراسرزمینی

طبق گزارش تارنمای شرکت ملی پالایش و پخش نفت ایران، قرارداد ۱۰۰ میلیون یورویی بازسازی و راه‌اندازی پالایشگاه ال پالیتو در ونزوئلا در سفر وزیر نفت و در اردیبهشت سال گذشته به این کشور منعقد شد. ۲۲ خرداد سال ۱۴۰۲ هم ایرنا، به نقل از رویترز از راه‌اندازی دوباره عملیات پالایشگاه ال پالیتو توسط شرکت نفت دولتی ونزوئلا با مشارکت ایران خبر داد که در متن این خبر آمده بود که ایران به دولت نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا، سوخت و رقیق‌کننده‌ها برای تبدیل نفت خام فوق‌سنگین خود به انواع صادراتی عرضه کرده است و از سال ۲۰۲۰ هم قطعاتی را برای تعمیر مدار پالایش ونزوئلا تأمین می‌کند.

دومین پروژه پالایشگاهی ایران در ونزوئلا هم که پالایشگاه پاراگواناست، مدت‌هاست تیتر رسانه‌های داخلی است. پروژه‌ای با ارزش ۴۶۰ میلیون دلار که منبع اعلام آن رویترز بود و بهمن سال گذشته رویترز، به نقل از منابع مطلع اعلام کرد که شرکت‌های دولتی ایران و ونزوئلا در هفته‌های آینده بازسازی ۱۰۰ روزه بزرگ‌ترین مجتمع پالایشی این کشور آمریکای جنوبی را برای بازگرداندن ظرفیت تقطیر خام آن آغاز خواهند کرد حالا، اما با وجود گذشت شش ماه از جنجال خبری رسانه‌های نزدیک به دولت درباره این پروژه، مقامات دولتی به طور کلی وجود این پروژه‌های پالایشگاهی را منکر شده و می‌گویند هنوز برای آن قراردادی هم منعقد نشده است، اما ماجرا اینجا تمام نمی‌شود و ایران در سال ۱۳۹۹ هم اقدام به تعمیر پالایشگاه ال‌پالیتو کرد، اما ظاهرا موفقیت‌آمیز نبوده است.

فراسرزمینی‌ها در هاله‌ای از ابهام

حمید حسینی رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی ایران، درباره جزئیات این ماجرا اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: رسانه‌ای نوشته که ایران در هشت کشور پالایشگاه‌های فراسرزمینی دارد که دو تا از آنها در ونزوئلاست که در این اخبار معمولا اطلاعات کاملی نیست، چون ممکن است قرارداد ما صرفا در حد تعمیرات یا تأمین خوراک باشد و به این معنا نیست که ما صاحب پالایشگاه شده‌ایم هرچند از سال گذشته وزارت نفت به طور جدی به سمت پالایشگاه‌های ونزوئلا رفت که اولی ال‌پالیتو و دومی کاردون بود، اما واقعا مشخص نیست کدام اخبار درباره این پالایشگاه‌ها صحیح است چون وزارت نفت، اطلاعات کاملی در این زمینه منتشر نمی‌کند و با این حال حجم روابط تجاری ایران و ونزوئلا نشان می‌دهد پیش‌بینی‌ها درباره ارسال ۱۰۰ بشکه به ال‌پالیتو و ۱۵۰ بشکه به کاردون تحقق پیدا نکرده است. چون اگر این‌گونه باشد حجم روابط تجاری دو کشور باید خیلی بیشتر از این باشد.