سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق ایران چقدر است؟

به گزارش آرمان ملی آنلاین این درحالی است که کارشناسان معتقدند بخش خصوصی کشور دارای ظرفیت‌های مطلوبی در این زمینه است که در صورت حمایت مطلوب از آنها می‌توان علاوه بر رفع نیاز داخلی زمینه فروش برق مازاد از طریق پنل‌های تولید برق در پشت بام‌ها، در حد و اندازه استانداردهای جهانی حرکت کرد و چالش‌های موجود در این زمینه را کاهش داد. 

سهم ناچیز تجدیدپذیرها در ایران

حمید رضا صالحی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: تولید برق از تجدیدپذیرها در حال حاضر در مقایسه با دیگر کشورها با وجود برخورداری از ذخایر خوب انرژی طبیعی مانند خورشید، باد از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیست و بهره گیری از حدود بیش از 300 روز آفتابی و موقعیت جغرافیایی مناسب در اکثر استان‌ها فقط حدود یک درصد از کل ظرفیت برق ایران از محل تجدیدپذیرها تامین می‌شود، در حالی که کشوری مانند آلمان بدون بهره از منابع طبیعی انرژی طبیعی در کشورش، حدود 50 درصد ظرفیت نیروگاهی نصب شده برق خود را از طریق انرژی‌های پاک به دست می‌آورد. این رقم در کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه و کویت نیز به ترتیب با حدود 17 و 15 درصد بیش از ایران مشاهده می‌شود. 

او افزود: ایران به طور بالقوه دارای ظرفیت حدود 90 هزار مگاوات تولید برق در کشور را داراست اما در مقایسه با کشورهای دیگر با پتانسیل کمتری از این رقم از وضعیت نامطلوب تامین برق در کشور دشواری‌های بسیاری را تحمل می‌کند، قطع برق صنایع و گاهی برق خانگی کشور را چالش‌های بسیاری مواجه ساخته است که این روزها با تشدید گرمای هوا این امر افزایش یافته است، از سوی دیگر تعطیلی بنگاه‌های خرد و کلان اقتصادی به دلیل قطعی‌های برق تحقق شعار رونق تولید و مهار تورم را دشوار ساخته است. 

دلیل بی‌توجهی به تجدیدپذیرها

او درباره دلیل بی‌توجهی به ظرفیت‌های تجدیدپذیرها در کشور گفت: وجود ذخایر گاز و نفت در کشور و در دسترس بودن این منابع تا مدت‌های مدید، برنامه ریزی‌های کشور در خصوص تجدیدپذیرها را کند و حتی متوقف کرد این درحالی است که بنا بر قوانین حاکم بر جهان در حوزه مسائل زیست محیطی، به زودی جرایم سنگینی برای کشورهایی که از طرق مختلف اقدام به آلودگی هوا یا محیط زیست می‌کنند در نظر گرفته می‌شود و استفاده از انرژی‌های فسیلی از جمله این موارد محسوب می‌شود که باعث رونق تجدیدپذیرها در سراسر دنیا شده است. 

صالحی اضافه کرد: گرانی تجهیزات استفاده از انرژی‌های تجدیذیر به عنوان مثال؛ پنل‌های تولید برق در پشت بام‌ها باعث شده تا مردم از طرح دولت جهت تولید برق از طریق نصب پنل‌های تجدیدپذیر در پشت بام‌های منازل در راستای تولید برق خانگی استقبال نکنند البته نکته حائز اهمیت دیگری که باید به آن توجه داشت این است که بسیاری از افراد حقیقی و حقوقی تجدیدپذیرها را رویکردی لاکچری می‌پندارند که نیازی به توجه و هزینه کردن در این حوزه در شرایط فعلی نیست، اما تاخیر ایران در ورود به این فرآیند باعث می‌شود ایران سال‌ها در این بخش عقب بماند و وضعیت آیندگان را در بخش تامین انرژی با چالش مواجه سازد و این مسأله با توجه به اینکه کشور ما منطقه‌ای با آب و هوای خشک واقع شده در آینده تامین انرژی از طریق نیروگاه‌های آبی و یا برقابی را غیرممکن یا بسیار محدود خواهد کرد. 

جای خالی بخش خصوصی 

این کارشناس مسئول درباره سهم بخش خصوصی در توسعه صنعت تجدیدپذیرها در کشور گفت: حمایت از بخش خصوصی جهت توسعه تجدیدپذیرها بسیار ضروری است چون حدود صد درصد نیروگاه‌های تجدیدپذیر ایران از سوی مشارکت‌های مردمی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حال انجام است از این رو عقد قرارداد برای خرید برق تجدیدپذیرها با شرایط مناسب گامی مهم در توسعه کمی این صنعت است، همچنین حمایت از دانش بنیان‌ها و فعالان در حوزه تولید و تامین تجهیزات تجدیدپذیرها و تلاش در مسیر بومی سازی کردن در این مسیر می‌تواند علاوه براینکه بازار تجدیدپذیرها را بهینه سازد به فرآیند رقابتی کردن تولید برق از محل تجدیدپذیرها نیز کمک شایانی کند، اما در حال حاضر حمایت از بخش خصوصی وضعیت مناسبی ندارد و نیاز به بررسی بیشتری دارد. 

صالحی معتقد است: استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و همچنین واگذاری تسهیلات با درصد سود کم ازجمله راهکارهایی به شمار می‌آید که تاکنون در حد و اندازه کم توسط دولت به آن پرداخته شده است، اما به هیچ وجه متناسب با نیاز و ظرفیت‌های موجود در کشور نیست چراکه بر اساس برنامه ریز‌های صورت گرفته ظرفیت تولید برق از محل پشت بام‌های منازل بالغ بر 110 واحد کیلووات است که هیچ راه گریزی هم از آن نیست و باید با سیاست‌های تشویقی مردم به حضور در طرح نصب پانل‌های تجدیدپذیرهای تولید برق دعوت کنند که از جمله آنها می‌توانی به ارائه تسهیلات کم بهره به مردم اشاره کرد تا متقاضیان بتوانند حدود 80 تا 90 درصد از مبلغ کل پنل‌های پشت بامی تجدیذیرها به قیمت مناسبی را خریداری کنند و سپس از محل خرید برق تولید شده آنها توسط دولت توانایی پرداخت اقساط تجهیزات خریداری شده را بیابند. 

راهکار کاهش هزینه ساخت نیروگاه تجدید‌پذیر 

کارشناسان معتقدند اقتصاد دستوری صنعت برق و ارزانی بیش از حد این محصول زیربنایی باعث شده تا سرمایه‌ها به سمت بازارهای دیگر حرکت کند و شاهد کمترین میزان تولید برق باشیم حتی در مواردی که با توجه به مشکل تامین گاز نیروگاه‌ها، قوانین حمایتی همچون ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر به کمک احداث نیروگاه‌های تجدید‌پذیر آمده، در حیطه اجرا شاهد بی‌توجهی دولت بوده‌ایم تا امروز فقط حدود ۱۰۰۰ مگاوات برق کشور از محل انرژی‌های تجدید‌پذیر تولید شود که در چنین شرایطی صنایع انرژی‌بر که سال‌ها نگرانی چندانی از نظر تامین برق در تابستان نداشتند از یکسو تاثیر ناترازی برق را در کسب‌و‌کارشان می‌بینند و از سوی دیگر بر اساس ماده۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان باید سالانه یک ‌درصد از انرژی مصرفی‌شان را از طریق انرژی‌های تجدید‌پذیر تامین کنند تا ظرف ۵ سال این میزان به ۵‌درصد برسد در غیر‌این صورت، یک تا ۵‌درصد از برق مصرفی این صنایع با نرخ تجدیدپذیر محاسبه و در قبض آنها اعمال می‌شود راهکاری که هرچند ممکن است منجر به استقبال برخی صنایع از تجدید‌پذیرها شود، اما به دلیل نبود مشوق‌های لازم و در نظر نگرفتن ‌سازوکارهای اجرایی به نتیجه مورد نظر منتهی نمی‌شود. 

تجدیدپذیرها در دولت سیزدهم

این گزارش می‌افزاید: با روی کار آمدن دولت سیزدهم، موضوع تولید 10‌هزار مگاوات برق تجدید‌پذیر توسط وزارت نیرو مطرح شد و صنایع را مکلف کردند که سالانه یک درصد انرژی مصرفی‌شان را از راه‌های مختلف از محل انرژی‌های تجدید‌پذیر تامین کنند تا ظرف 5 سال، این میزان به 5‌درصد برسد در غیر‌این صورت دولت هزینه‌های برق را به قیمت برق تجدید‌پذیر محاسبه می‌کند اگرچه این قانون با اهداف مثبتی تدوین شده، اما نواقص و مشکلاتی هم دارد به طور نمونه اگر‌چه برخی از صنایع در این مسیر قدم گذاشته‌اند، اما برخی از صنایع بزرگ مانند پتروشیمی و فولاد با علم به اینکه برق‌شان توسط دولت قطع نمی‌شود، اقدامی در این خصوص انجام نمی‌دهند. 

 نکته دیگر اینکه اگر برای صنایع خاطی تنبیه در نظر گرفته‌اند، باید تشویق هم پیش‌بینی شده باشد، اما شاهدیم که نهایت تشویق این است که شرکت‌هایی که برق تجدید‌پذیر تولید کنند، در رده آخر اولویت قطع برق قرار می‌گیرند و حتی نمی‌توانند از قطع نشدن برق‌شان در زمان محدودیت‌ها مطمئن باشند؛ بنابراین دولت باید مشوق‌هایی مانند معافیت مالیاتی یا کاهش هزینه‌های گمرکی برای ترغیب به ایجاد نیروگاه‌های تجدید‌پذیرها در نظر بگیرد. 

کاهش تولید با قطعی‌های برق بنگاه‌ها

بر اساس این گزارش، دولت این روزها درگیر برنامه‌های مدیریت مصرف برق است تا از پیک تابستان به سلامت عبور کند؛ مسئولان وزارت نیرو اعتقاد دارند اگر‌چه خاموشی‌ها را از بخش خانگی به صنعت منتقل کرده‌اند، اما با مدیریت درست مانع از کاهش تولید شده‌اند و این در حالی است که بخش صنعت آمارهایی از کاهش تولید در تابستان نسبت به سایر ماه‌های سال ارائه می‌کند جدا از اینکه اظهارنظر کدام یک از این دو گروه به واقعیت نزدیک‌تر است، مساله عقب‌ماندگی صنعت برق از توسعه و مصرف است که در یک دهه اخیر مورد بی‌توجهی مسئولان قرار گرفته و باعث ناترازی ۱۰‌هزار مگاواتی برق در کشور شده است رقمی که با توجه به افزایش ۵درصدی سالانه مصرف برق و از طرفی افت سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت رو به افزایش است و با تداوم این شرایط و صرف تاکید بر مدیریت مصرف، دولت باید به فکر تعطیلی‌های سه‌ماهه صنایع در تابستان باشد.